KỊCH BẢN

VỤ ÁN MỘT VƯƠNG PHI

Kịch dã sử

Hai phần, 12 cảnh

NHÂN VẬT

VUA THÁNH TÔN

VUA THÁI TÔN   

NHẬT LỆ - Sau này là Huệ Phi

KHẮC MINH - Con Đại Tư Đồ Lê Sát

LÊ NGÂN - Đại Đô Đốc, cha Nhật Lệ

TRẦN THỊ - Vợ góa của cố Đại Tư Đồ Lê Sát

ĐỖ ĐẶNG - Thái giám

NGUYỄN THỊ – Nàng hầu cũ của Lê Ngân

CÔ GÁI LẠ CHÂU NGỌC MA

TRƯỞNG THỊ NỮ - trong Cung Vua Thái Tôn

CỤ GIÀ - đóng giả đạo sĩ để lừa Vua Thái Tôn

HÒA THƯỢNG

CAI NGỤC

CÔ LÁI ĐÒ TRÊN SÔNG HỒNG

Lính tráng, cung nữ...

Câu chuyện xảy ra dưới triều Lê, thế kỷ 15

KHAI TỪ

Mùa thu năm Kỷ Mão (1459).

Một khu rừng thưa. Lá vàng rơi đầy mặt đất. Hoàng hôn, trong rừng đã hơi tối. Vài tia nắng cuối cùng chiếu xuyên ngang các cành cây. Tiếng vó ngựa. Vua Thánh Tôn cùng hai tùy tùng, lưng đeo kiếm, vai đeo cung, bước vào, tay vẫn cầm roi ngựa .

TUỲ TÙNG I (đã  chạy đi trước thăm dò, bây giờ  quay

lại, quỳ xuống trước mặt Vua) : Tâu Bệ hạ, thần đáng tội chết. Khu rừng này trông rất lạ. Thần đã dẫn Bệ hạ đi lạc đường. Tội thần đáng chết.

VUA THÁNH TÔN  (cười) : Ta trị tội ông  xong,  chắc

tìm được lối ra ? Đi trong rừng, lạc đường là bình thường. Ông đứng dậy đi.

TUỲ TÙNG II : Tâu Bệ hạ, mặt trời sắp lặn, e đêm nay

không về được đến thành Kinh Bắc.

VUA THÁNH TÔN : Thì ta quay lại đường cũ.

TUỲ TÙNG I : Muôn Tâu Bệ hạ, từ  Châu La  đến  đây

phải trên hai chục dặm, đêm tối rất khó tìm đường.

VUA THÁNH TÔN : Nếu vậy  ta tìm một  bản làng gần

đây nghỉ tạm qua đêm.

TUỲ TÙNG II : Muôn tâu, vùng này  dân cư  thưa thớt,

không chắc có xóm làng nào gần.

VUA THÁNH TÔN : Cứ đi  rồi sẽ  hỏi. Đi  mãi tất phải

gặp người. Thôi, ta đi.

TUỲ TÙNG I : Tuân chỉ. (Nhìn ra xa, đột nhiên.) Tâu

Bệ hạ, may quá. Có người ! Thần xin đến hỏi.

VUA THÁNH TÔN (nhìn theo hướng viên tùy tùng

trỏ, đưa tay ngăn lại) : Khoan, xem thế nào đã ! Có vẻ người không bình thường. Thậm chí ...

TUỲ TÙNG I : Bệ hạ ngại y là gian phi ?

VUA THÁNH TÔN : Người  mất trí thì đúng hơn. Ta

với các ông nấp xem thử loại người nào.

[Tất cả nấp vào sau các khóm cây. Người lạ bước vào, áo quần rách rưới, dáng đi nghiêng ngả, mặt mũi lem luốc, tóc râu rậm rì như người rừng.]

NGƯỜI LẠ  (hát nghêu ngao) : Ơ - hơ !

"Nắng chiều bảng lảng.

Đường rừng vắng ngắt.

Ta đi tìm ai ?

Chính ta cũng quên..."

(Đứng lại, cố nhớ.) Hình như ta tìm một người. Là ai nhỉ ? Ta đi tìm ai ? Phải rồi. Bao năm nay ta đi tìm một người. Một người thân thiết. Một người đã có thời ám ảnh ta trong mọi giấc ngủ. Vậy mà ta quên bẵng đi mất.  Ai nhỉ ? (Cố nhớ.) Hình như một mỹ nhân ! Phải rồi, một mỹ nhân ! Lâu quá rồi, ta cố nhớ lại hình dáng nàng mà không nổi. (Nhăn mặt như cố nhớ lại rồi đột nhiên ngẩng đầu.) Cái gì thế ? Hình như lúc nãy ta nghe thấy tiếng vó ngựa, tưởng có người. Đến đây thì ra không phải. Không có ai hết. (Đột nhiên nhìn chằm chằm vào một gốc cây cụt.) Kìa, có người đấy thôi. (Nhìn kỹ cái cây.) Thôi đúng rồi. Ta đang tìm chính là người này ! (Tiến đến gần ngắm nghía gốc cây.) Dáng đứng thì quen nhưng mặt mũi lại lạ. Kìa, sao nàng cứ đứng trân trân nhìn ta thế ? Không nhận ra ta à ? Mà phải rồi. Hai mươi năm có lẻ còn gì. Biết bao đổi thay trên cái thế gian này ! Nàng đã già đi bao nhiêu mà ta cũng thế. Dù sao ta vẫn nhận ra nàng ! Cái gì chứ dáng đứng kia thì ta quên sao được ? Còn khuôn mặt ? Ta không nhớ nữa, nhưng chắc chắn ngày ấy em trẻ trung hơn thế này nhiều. Hồi ấy mái tóc em đen nhánh và dài mượt chứ đâu lốm đốm bạc và thưa thớt như thế này. Thì đã bao nhiêu nỗi đau trút xuống đầu em. Nào, lại đây với ta, người ta yêu quý ! Lại đây ! Sao em cứ im lặng nhìn ta thế ? Ít ra cũng nói một lời đi chứ ?

VUA THÁNH TÔN (bước sau thân cây ra): Chào ông !

[Hai viên quan tùy tùng hoảng hốt vội rút gươm ra khỏi vỏ định chạy đến, nhưng Vua ra hiệu ngăn lại. Hai viên quan tuân lệnh nhưng vẫn giữ tư thế đề phòng. Người lạ chăm chú nhìn Vua.]

NGƯỜI LẠ : Ông là ai ?

TUỲ TÙNG I (vội  bước  lên, quát) :  Nhìn  thấy hoàng

bào thế kia mà ngươi còn hỏi là ai à ? Biết thân thì quỳ xuống mau. Hoàng Thượng đấy !

NGƯỜI LẠ (vẫn  chăm chú nhìn  Vua Thánh Tôn): Ông

là Vua à ? (Cười nhăn nhở.) Hì hì... Mà đúng là Vua thật. Ta hơi nhớ bộ mặt của ông. Có điều ông chết rồi và ta thì đang mơ. Hì- hì ! Trong giấc mơ của ta, thỉnh thoảng ông cũng hiện về. Ít thôi, nhưng có. Hôm nay ông cũng lại hiện ra.

TUỲ TÙNG II (lại  quát) : Hỗn  láo ! Không  phải  giấc

mơ mà là sự thật. Chính là đức đương kim Hồng Đức Hoàng Đế. Ngươi biết thân thì mau mau quỳ xuống và ăn nói cho đúng phép tắc.

NGƯỜI LẠ : Không ! Ông Vua này chết rồi ! Ta biết rõ

mà ! Cũng phải hơn chục năm trước. Một cái chết bất đắc kỳ tử, do trúng gió độc ở Vườn Vải, sau một đêm ôm ấp cái bà tên là gì ấy nhỉ, nàng hầu của quan cố Hành khiển, Nguyễn Trãi tiên sinh.

TUỲ TÙNG II (tiến lên chĩa kiếm, quát) : Câm mồm !

VUA THÁNH TÔN (đưa  tay  ngăn) : Ông  ta  mất  trí

đấy mà. Nhầm ta với đức Tiên Vương.

NGƯỜI LẠ : Ra ông Vua này là con ông Vua kia ?

TUỲ TÙNG I : Và  Hoàng  Thượng  đây  là  người  thật

chứ không phải ông mơ thấy đâu.

NGƯỜI  LẠ : Thật  à ?  Nghĩa  là  ta  đang  tỉnh ? ( Đột

nhiên thất vọng.) Tưởng mơ chứ nếu tỉnh thì... Ta đi thôi. Ta đi để mơ tiếp. Vì chỉ trong giấc mơ ta mới gặp được những người ta yêu quý. Chứ tỉnh làm sao gặp được họ ? Họ chết cả rồi ! Chẳng hạn như kia. (Nhìn vào thân cây cụt.) Lúc nãy mơ, ta thấy đấy là người con gái ta yêu cách đây hơn hai chục năm. Bây giờ tỉnh, ta lại thấy chỉ là một cái cây khô. Cái cây có dáng đứng giống hệt dáng đứng của người con gái thân thiết của ta. (Định đi.)

VUA THÁNH TÔN : Ông đứng lại ta hỏi một câu. Ông

          tên là gì ?

NGƯỜI LẠ : Không có tên ! Trước có nhưng vứt đi    rồi. Cho khỏi bận. Có tên vướng víu lắm.

VUA THÁNH TÔN : Vậy trước kia tên ông là gì ?

NGƯỜI LẠ (phủi tay) : Đã bảo vứt đi lâu rồi nên chẳng

nhớ.

TUỲ  TÙNG  I (lại  quát) : Đồ  súc  sinh ! Không  được

hỗn. Chúa Thượng đã hỏi, mi phải tâu trình kính cẩn.

NGƯỜI LẠ (cười  ngây  ngô) : Chúa  Thượng  à ? Chúa

Thượng với đứa tỉnh kia, chứ đâu phải với thằng rồ này ? À phải rồi, tên tôi là "Rồ". Lâu nay người ta vẫn gọi tôi bằng cái tên ấy.

VUA THÁNH TÔN (dịu  dàng) : Ông  cố  nhớ  lại xem,

ngày xưa tên ông là gì ?

NGƯỜI LẠ (quay bước rồi đi, miệng hát nghêu ngao).

"Ta đi tìm ai ?

           Chính ta cũng quên.

Ta tên là gì ?

        Làm sao ta nhớ ?"

TUỲ TÙNG II (từ nãy vẫn  nhìn Người lạ, bây giờ ghé

vào tai Vua) : Tâu Bệ hạ. Hình như thần đã gặp ông này ở đâu rồi. Trông mặt mũi hơi quen quen. Hay ông ta chính là...

TUỲ TÙNG I : Là ai ?

TUỲ TÙNG II :  Con  trai   cố   Đại  Tư  Đồ  Lê  Sát, vị

đại thần đã có công giúp đức Thái Tổ ta đánh đuổi giặc Minh và sau đấy bị xử tội chết dưới triều đức Thái Tôn. Sau vụ án ấy, con trai Ngài trốn đi, từ đấy không ai biết ông ta ở đâu. Đúng rồi ! Tôi còn nghe có người nói có gặp ông ta và bảo ông ta mất trí. (Gọi to.) Ông Khắc Minh !

NGƯỜI LẠ (đứng lại, ngoái đầu  nhìn ngơ ngác) : Ông

gọi ai đấy ? Gọi ta ư ? Nhưng ta không phải Khắc Minh. Cái tên ta nghe quen quen. Hình như một người bạn ta thời trẻ. Nhưng chết rồi. (Lại đi.)

TUỲ TÙNG II : Ông đứng lại đã ? (Chạy đến gần, hỏi.)

Ông biết Khắc Minh, con trai cố Đại tư đồ Lê Sát?

NGƯỜI LẠ : Sao ông nhắc đến tên cha ta ? À, phải rồi.

Khắc Minh là con trai cha ta. Mà khéo chính là ta ! Ta có phải Khắc Minh không nhỉ ? Trí óc hỗn độn khiến có đôi lúc ta nhớ được tên ta ngày trước, hình như chính là Khắc Minh đấy.

TUỲ TÙNG II (quay sang Vua): Tâu  Bệ  hạ, thần đã

nhận ra ông ta. Bây giờ mặt mũi hốc hác, áo quần nhem nhuốc, râu tóc rậm rì, nhưng cặp mắt và cái miệng kia, rồi cặp mắt xếch và hàng lông mày rậm kia thì không lẫn đi đâu được. Đúng rồi, Tâu Bệ hạ, người này chính là Lê Khắc Minh, con trai cố Đại Tư đồ Lê Sát .

VUA THÁNH TÔN (mừng  rỡ) : Nếu  vậy  thì  Trời  đã

giúp ta. Ta đang sai người đi tìm ông.

KHẮC  MINH (vì  "người  lạ"  chính  là  Khắc Minh) :

Tìm làm gì ?

VUA THÁNH TÔN : Để sửa lại cái án oan mà gia đình

ông đã phải chịu. Từ ngày lên ngôi, ta đã sai quan đi tìm con cháu những đại thần có công với nước mà phảỉ chịu án oan. Trong số ấy có ông, con trai cố Đại Tư Đồ Lê Sát. Nhân đây, ta hỏi luôn, ông biết bà Vương Phi Nhật Lệ hiện giờ ẩn náu ở đâu không ?

KHẮC MINH.  Nhật  Lệ ?  Cái  tên  nghe  quen  quen !

Thôi đúng rồi, người con gái ta tìm chính là Nhật Lệ. Bây giờ tôi mới nhớ ra ! Cứ nghĩ mãi mà không biết mình đi tìm ai ? Bây giờ thì nhớ ra rồi : ta tìm nàng Nhật Lệ ! Đúng rồi. Nàng đã có thời là Vương Phi. Nhưng khi cha nàng bị khép tội oan nàng đã phải chịu vạ lây. Cha ta bị trước rồi đến cha nàng. Hì-hì ! Ta nhớ ra rồi. Còn ta, đúng rồi, chính là Khắc Minh.

VUA  THÁNH  TÔN  :  Bà  Nhật  Lệ  xưa  là  Huệ  phi,

Vương phi của cha ta. Sau vụ án năm Đinh Tỵ, thân sinh bà phải tội chết, bà bị truất rồi lưu lạc đâu không ai rõ. Ta đã sức các trấn đi tìm bà đưa về để ta phụng dưỡng, ngõ hầu đền bù lại một phần lỗi lầm của cha ta ngày trước.

KHẮC MINH (buồn rầu) : Nhật Lệ chết rồi.

VUA THÁNH TÔN (hoảng hốt) : Thật thế không ?

KHẮC MINH : Chết từ ngày ấy, trên hai mươi năm rồi.

VUA THÁNH TÔN : Ta lại nghe nói Huệ Phi còn sống

và tu ở một ngôi chùa nào đấy.

KHẮC MINH : Chết rồi ! Tôi đã dò la tìm kiếm khắp

nơi mà không thấy. Nhật Lệ chết rồi.

VUA THÁNH TÔN : Nhưng chưa tìm thấy mộ chứ gì ?

KHẮC MINH : Nhật Lệ chết rồi !

VUA THÁNH TÔN (quả quyết) : Ta  lại  tin  bà  ấy còn

sống. Hôm nay Trời run rủi cho ta tìm được ông. Trời sẽ run rủi cho ta tìm được bà Huệ Phi. Nhất định ta tìm được, để đem trả cho ông, vì ta biết, trước khi vào cung, lên ngôi Huệ Phi, bà Nhật Lệ đã đính ước với ông. (Quay sang hai viên quan tùy tùng cùng binh lính theo hầu.) Các khanh ! Sau đây về Kinh, hãy truyền sắc chỉ của Trẫm, huy động ba quân đi tìm bà Nhật Lệ cho bằng được. Ta tin bà ấy còn sống, bởi nếu bà ấy không còn thì lỗi lầm của cha ta quá lớn. Không ! Bà Huệ Phi còn sống. (Hướng lên trời.) Cầu Trời Phật, thánh thần hãy giúp ta, Hồng Đức này, tìm ra bà Huệ phi Nhật Lệ để ta phụng dưỡng, chuộc lại phần nào lỗi lầm của cha ta, ngõ hầu báo hiếu, đền đáp phần nào ơn sinh thành của cha ta. Quân bay !

[Tiếng "Dạ" ran lên, vang động khu rừng, lúc này đỏ rực ánh hoàng hôn, như nhuộm máu. Trời xẩm tối. Hàng ngàn vạn ngọn đốc bùng cháy bay lượm giữa đêm tối, khi nhanh khi chậm như ma chơi. Và từ trên cao thả xuống tấm pa-nô mang tên tiết mục:"VƯƠNG PHI NHẬT LỆ"]

PHẦN THỨ NHẤT

CẢNH I

Hai mươi năm trước, mùa Thu năm Đinh Tỵ (1437).

Một cổng chùa cổ kính xây bên một ngọn núi đá. Chùa ở hơi cao có bậc dẫn lên. Xế chiều. Vài người trên Chùa đi xuống, trong số ấy có hai Công Tử rất trẻ, chỉ trạc 15-16 tuổi, dáng con quan, mặc áo đoạn, vai mang cung, lưng đeo kiếm. Đấy là Nhật Lệ và Khắc Minh. Nhật Lệ cải nam trang, vóc nhỏ nhắn, xinh đẹp. Khắc Minh cao lớn, vai rộng, lông mày rậm.

    Đột nhiên Nhật Lệ níu cánh tay Khắc Mình, trỏ lên cành cây.

KHẮC MINH : Muộn rồi, để dịp khác .

NHẬT LỆ : Nhưng trông ngứa mắt quá ! (Giương cung

bắn.)

[Con chim trúng mũi tên, rơi xuống đất.]

KHẮC MINH (chạy đến, nhặt con chim) : Tay cung

Tiểu Thư khá lắm.

NHẬT LỆ (nhăn mặt nũng nịu) : Lại "Tiểu Thư" rồi.

Anh gọi thế thì em cải nam trang làm gì cho phí công ?

KHẮC MINH (cười) : Ai chẳng biết em là gái. Con trai

gì mà má phấn môi son, lại đi đứng yểu điệu nữa.

NHẬT LỆ : Đâu mà yểu điệu ? (Đỡ con chim.) Ôi, còn

thoi thóp. Em đem về dịt thuốc cho nó để nuôi.

KHẮC MINH :  Có hoạ  cho  con mèo  tam thể  xơi, coi

như quà của cô chủ đi lễ chùa Tiên Du.

NHẬT LỆ : Liệu có sống không nhỉ ? Tội nghiệp,  đang

nhởn nhơ trên trời, bỗng hai anh em nhà nào rong chơi, ngứa tay giương cung và thế xong một cuộc đời bay lượn.

KHẮC MINH : Tiểu Thư đa cảm quá đấy !

NHẬT LỆ (nhăn mặt) : Lại "Tiểu Thư" rồi !

KHẮC MINH : Em định che mắt ai ? Hoạ là mấy cụ già

          mắt cập kèm.

NHẬT LỆ : Nhưng  em  thích  làm  con  trai ! Anh phải

gọi em là "Công Tử". Lúc ở nhà đi anh đã hứa rồi.

KHẮC MINH : Làm con trai thì lấy chồng sao được ?

NHẬT LỆ : Vẫn lấy được.

KHẮC MINH : Nếu  thế  mỗi ngày phải  thay  hình  đổi

dạng hai lần. Ban ngày làm con trai, ban đêm trở về làm con gái.

NHẬT LỆ  (lại  nhăn  mặt) : Ôi,  anh  Khắc  Minh  nghĩ 

          chuyện xằng bậy rồi.

KHẮC MINH (lợi dụng lúc vắng người, ôm nàng) :  Ôi,

          Nhật Lệ ! Anh yêu em quá chừng.

NHẬT LỆ (đẩy người yêu ra) : Người ta nhìn kia kìa.

KHẮC MINH (đợi mấy người lễ chùa đi khuất, đắm

          đuối nhìn Nhật Lệ) : Hôm nay em đẹp quá.

NHẬT LỆ (lại nhăn mặt, mỗi lần nhăn mặt trông nàng

          duyên dáng lạ thường). Chỉ hôm nay thôi à ?

KHẮC MINH (trêu) : Đúng thế. Mọi hôm em xấu như

          ma.

NHẬT LỆ : Ôi, Khắc Minh ! Ghét anh thế !

KHẮC MINH : Ghét cũng chẳng làm gì được. Phụ thân

          em đã hứa với phụ thân anh rồi.

NHẬT LỆ : Em vẫn bỏ. Các  cụ  hứa với nhau thì hai cụ

đi mà lấy nhau. Còn em chưa hứa gì với anh hết. (Đột nhiên nhìn ra xa.) Có người phi ngựa về phía này. Hình như tìm chúng mình.

           [Khắc Minh nhìn theo hướng như Nhật Lệ .]

KHẮC MINH : Gia nhân ở dinh cha ! Có chuyện gì rồi!

[Tiếng vó ngựa mỗi lúc một gần. Lát sau một lính lệ mặc chế phục gia nhân nhà quan chạy vào, thở hổn hển.]

LÍNH LỆ : Bẩm cậu... Quan lớn... Đại Tư Đồ... (Nghẹn

          lại không nói được nữa.)

KHẮC MINH : Mi cứ bình tĩnh mà nói. Cha ta sao ?

LÍNH LỆ : Bẩm cậu, Quan lớn nhà ta... (Lo lắng đưa

mắt nhìn Nhật Lệ.)

KHẮC MINH : Tiểu Thư  là  người  thân  của ta. Ngươi

cứ nói tự nhiên.

LÍNH LỆ :  Bẩm  Công  Tử... (Nước  mắt  giàn  giụa.)

Quan lớn bị Vua khép trọng tội... (Ôm mặt khóc hu hu.)

KHẮC MINH (túm ngực lính lệ, quát) : Mi có nói đầu

          đuôi cho ta nghe không nào ? Tội gì ?

LÍNH LỆ : Công Tử phải trốn đi mau. Con đi tìm cậu từ

sáng, không biết cậu đi chơi hướng nào. May gặp một bà già đi lễ chùa Tiên Du, con tả hình dạng cậu, bà cụ bảo có thấy cậu ở đây. Cậu phải trốn mau. Quan lớn bị trói giải đi rồi. Các phu nhân và Công Tử cũng đã bị giải ngục.

NHẬT LỆ (hét lên) : Trời !

KHĂC MINH (cố trấn tĩnh): Nhưng cha ta phạm tội gì?

LÍNH LỆ : Chiếu Vua dài lắm, con không nhớ hết.  Đại

khái một loạt việc Quan lớn làm trước đây bị quy thành tội.

KHĂC MINH : Chẳng hạn việc gì ?

LÍNH LỆ : Giết  ông  Nhân Chú,  truất  ông  Trịnh Khả,

bãi chức tước ông Bùi Ư Đài, đuổi ông Cầm Hổ ra ngoài biên thuỳ. Tóm lại tất cả những gì Quan lớn đã làm vì xã tắc đều thành tội. Công Tử phải trốn đi ngay. Con nghe nói Quan lớn Đại tư đồ sẽ không thoát khỏi án chém. Các phu nhân và Tiểu Thư đều bị sung làm nô tì cho gia đình các quan. Công Tử Lê Khắc Long đã bị tống giam. Chỉ còn mỗi Công Tử đi vắng nên chưa việc gì. Công Tử nghe con, đừng về Kinh nữa. Đừng lảng vảng xung quanh dinh thự. Dinh đã bị niêm phong và có lính Kim Ngô canh giữ rồi.

KHẮC  MINH (nghẹn  lại) :  Còn  chị  ta  đang  ở  ngôi

          Nguyên Phi thì sao ?

LÍNH  LỆ.   Con  chưa  biết.   Nhưng  nghe  đâu  những

trường hợp như thế này, Nguyên phi Ngọc Dao cũng sẽ bị truất ngôi.

KHẮC MINH (uất ức buột miệng) : Đồ bất nhân !

LÍNH LỆ : Cậu nói khẽ cho, kẻo tai vách, mạch rừng...

KHẮC MINH (bỗng như già hẳn đến chục tuổi) :  Thôi

được. Mi đưa Tiểu Thư Nhật Lệ về dinh Quan lớn Đại Đô Đốc cho ta. À, mà Quan lớn Đại Đô Đốc không bị sao chứ ?

LÍNH LỆ. Không những không sao mà còn được thăng

chức. Vua đã ban sắc chỉ phong ông ta làm Nhập nội Đại Đô Đốc và đảm trách đứng đầu bách quan thay Quan lớn nhà ta.

KHẮC MINH : Thật  vậy  sao ? ( Im lặng  một  chút rồi

quay sang nhìn Nhật Lệ.) Tôi có lời mừng cho Tiểu Thư. Thân phụ Tiểu Thư đã lên ngồi đúng vị trí của cha tôi hôm qua.

NHẬT LỆ (hét lên) : Khắc Minh ! Chàng nói gì thế ?

KHẮC MINH (chua  chát) : Chỉ  trong  một  ngày,  mọi

thứ đảo lộn hết. Mới sáng nay tôi với Tiểu Thư là thân tình, sửa soạn thành chồng vợ. Nhưng đến chiều, tôi và Tiểu Thư đã thành đối địch. Một bên là kẻ bị triều đình truy nã, một bên là con gái Quan đầu triều...

NHẬT LỆ (hoảng hốt) : Khắc Minh ! Chàng định bỏ em

          đấy ư ?

KHẮC MINH (lạnh lùng) : Đúng thế, nếu tôi không bỏ

          thì cũng không thể với tới Tiểu Thư.

NHẬT LỆ : Không thể như thế !

KHẮC MINH : Ta đành chia tay : Tôi xin lỗi không thể

đưa Tiểu Thư về Kinh. Xin giao tên lính lệ này làm thay. Nó là đứa thân tín, Tiểu Thư yên tâm.

NHẬT LỆ (hét lên, nước mắt đầm đìa) : Anh và em đã

          đính ước.

KHẮC  MINH ( nhếch  mép  cười  chua chát) : May mà

          chưa thành hôn. Số Tiểu Thư còn may.

NHẬT LỆ (khóc nức nở) : Không ! Em  đã  tự  coi là vợ

          anh rồi. Cho em cùng đi trốn với anh.

KHẮC MINH : Vĩnh biệt. (Chạy ra.)

[Tiếng vó ngựa xa dần.]

NHẬT LỆ (chạy theo) : Khắc Minh ! Đợi em với !

LÍNH LỆ (đuổi  theo, giữ  tay  Nhật Lệ) : Tiểu Thư hãy

bình tĩnh. Tiểu Thư hiểu cho. Công Tử con không còn cách xử sự nào khác.

NHẬT LỆ (ôm thân cây, khóc thảm thiết) : Khắc Minh !

Khắc Minh ! Em sẽ đi tìm chàng. Nhất định em tìm được và sẽ chia sẻ mọi gian nan với chàng.

LÍNH LỆ : Xin Tiểu Thư  lên  ngựa, con  xin  đưa  Tiểu

Thư về dinh Quan lớn Nhập Nội Đại Đô Đốc.

NHẬT LỆ : Ta không đi đâu cả. Ta không  về  Kinh. Ta

ở lại đây và đi tìm chồng ta.

LÍNH LỆ (quỳ xuống, năn nỉ). Tiểu Thư  nghe con. Hãy

về dinh, chuyện khác tính sau. Con tin rằng Công Tử Khắc Minh ẩn náu nơi nào đấy, đợi tình hình dịu xuống, nhất định sẽ tìm đến Tiểu Thư. Con biết tính Công Tử, người trung tín nhân hậu. Vừa rồi, trong lúc choáng váng, Công Tử nói nặng lời với Tiểu Thư thế thôi. Nào, mời Tiểu Thư. (Dìu Nhật Lệ đứng lên, ra khuất.)

CẢNH 2

Dinh Đại Đô Đốc Lê Ngân. Bầy biện rõ ra là nhà đại quan: chỗ nào cũng sơn son thếp vàng. Giá bát khí dựng dáo mác, đao kiếm... Hoành phi câu đối tráng lệ.

Lê Ngân vào. Ông mới chầu Vua trong Cung về.

LÊ NGÂN (nói vọng ra sau lưng) : Cho chúng bay lui !

(Rất mệt mỏi ngồi xuống tràng kỷ, gọi.) Có đứa nào ở nhà không ?

TRÂN THỊ (trạc  35 tuổi,  mặc  kiểu  nô  tì  nhà  quan

nhưng dáng nét quý phái, bước vào) : Bẩm Quan lớn đã về !

LÊ NGÂN (nhăn mặt) : Ấy chết ! Tôi gọi chúng nó, sao

          Phu nhân lại ra ?

TRẦN THỊ : Tôi cũng là nô tì  chứ  sao ? Chồng  tôi  bị

khép trọng tội, vợ con sung làm nô tì. Tôi không còn là phu nhân nữa. Quan lớn sai việc gì ạ ?

LÊ NGÂN (cay đắng) : Ông Sát  phạm  tội  nặng, tôi  là

bạn không cứu được ông ấy thì đành vớt vát cho vợ ông ấy vậy. Tôi nhận Phu nhân để Phu nhân khỏi rơi vào tay một triều thần khác. Và tôi đã nói rồi, Phu nhân về đây, tiếng là nô tì, thật ra là khách của tôi.

TRẦN THỊ (mỉa  mai) : Tôi  đội  ơn  Quan  lớn,  nhưng

          phận của tôi, tôi đâu dám vượt quyền.

LÊ NGÂN : Hay  Phu nhân vẫn  oán  tôi không chịu tâu

Vua để giảm nhẹ tội cho ông Sát ? Tôi nói mãi rồi mà Phu nhân vẫn không tin. Thôi được, tôi báo trước : Phu nhân không chịu nghỉ yên trong gian nhà tôi dành cho phu nhân ở cuối vườn mà cứ lọ mọ làm lụng này nọ để trêu gan tôi thì tôi đành không dám nhận Phu nhân nữa. Tôi nói lần này là cuối cùng. Hãy ở yên dưới gian nhà ấy cho tôi nhờ.

TRẦN THỊ : Nhưng  bây  giờ  tôi đã lên đây thì có việc

gì Quan lớn cứ sai đi.

LÊ NGÂN (thở dài) : Không  có  việc  gì  cả. Phu nhân 

          xuống đấy đi.

TRẦN THỊ (cúi rạp đầu) : Xin phép Quan lớn. (Đi ra.)

[Lê Ngân gục đầu đau xót. Lát sau, một nô tì rón rén bước vào.]

NÔ TÌ (rất khẽ và cung kính) : Bẩm, Quan lớn gọi con ?

LÊ NGÂN (vội ngẩng đầu lên) : Tiểu Thư chưa về à ?

NÔ TÌ : Bẩm, chưa.

LÊ NGÂN : Lạ nhỉ ? Con gái ta  đi đâu mà đến giờ chưa

về ? Lúc sáng, khi Tiểu Thư lấy ngựa đi, không nói chúng bay biết đi đâu à ?

NÔ TÌ : Bẩm Quan lớn, không ạ.

LÊ NGÂN : Lúc ta trong triều, có ai đến hỏi ta không ?

NÔ TÌ : Bẩm, nhiều lắm. Quan Tư đồ, quan Án phủ sứ,

quan Đô giám và nhiều đại quan khác. Các ngài ấy đến chúc mừng Quan lớn, ai cũng đem theo quà, con để cả trong buồng kia. (Trỏ vào phía trong.)

LÊ NGÂN (nhìn theo, ngao ngán) : Lần sau, ta đi vắng,

mi không được nhận thứ gì của ai ! (Thở dài.) Ta mới được Vua phong chức buổi sáng, buổi chiều mọi người đã thi nhau mang quà cáp đến rồi.

[Tiếng vó ngựa bên ngoài vọng vào. Nô tì ra, chạy vào, hớn hở.]

NÔ TÌ : Bẩm Quan lớn, Tiểu Thư đã về. (Chạy vụt ra.)

[Nhật Lệ đi nhanh vào, áo quần xốc xếch, hai mắt đỏ hoe.]

NHẬT LỆ (oà khóc) : Cha ơi !

LÊ NGÂN : Vậy ra  con gái ta  biết tin  bác Sát rồi. Con

          ngồi xuống đây đã.

NHẬT LỆ : Nhưng tại sao như thế được, thưa cha ? Bác

Đại Tư Đồ là đại công thần, đã cùng đức Thái Tổ vào sinh ra tử suốt mười năm trời, lập bao chiến công hiển hách, đánh tan bao đạo quân của giặc Minh, có phải đúng thế không, thưa cha ?

LÊ NGÂN (thở dài) : Đúng.

NHẬT LỆ : Khi  đức Thái Tổ băng hà, để xã tắc lại cho

con nhỏ, Vua lúc ấy mới 11 tuổi, bác Sát đã phải gánh vác mọi công việc, giúp Vua giữ yên xã tắc. Đúng như thế không, thưa cha ?

LÊ NGÂN (lại thở dài) : Đúng.

NHẬT LỆ : Sao Vua  có  thể  chỉ  vì vài sơ suất nhỏ của

bác Đại tư đồ, nỡ xổ toẹt công lao to lớn của Bác ? Sao cha không can Vua ?

LÊ NGÂN (thở dài đau đớn) : Con mà cũng nghĩ thế à ?

NHẬT LỆ : Xưa nay cha vẫn được Vua tin cậy, sao cha

          không tâu lấy một lời cho bác Sát ?

LÊ NGÂN (chậm rãi) : Con hãy tin là cha đã làm tất cả

những gì có thể làm. Nhưng thôi, chuyện ấy tạm gác lại. Hiện có những chuyện quan trọng hơn đối với  cha con ta. Con ngồi xuống rồi cha nói.

[Nhật Lệ ngơ ngác từ từ ngồi xuống, mắt không rời cha.]

Nhật Lệ ! Con có thương cha không ?

NHẬT LỆ : Ôi, sao hôm nay cha hỏi con câu ấy ?

LÊ NGÂN : Cha biết tấm lòng hiếu thảo của con, nhưng

cha muốn nghe thấy một lần từ miệng con thốt lên. Con có thương cha không ?

NHẬT LỆ (nắm chặt tay cha, tha thiết) : Ôi, nếu phải

          chết vì cha, con cũng không chút ngần ngại.

LÊ NGÂN : Nếu vậy  cha  yên tâm. (Sau  một  chút,  hạ

thấp giọng.) Mới rồi, Vua ban chiếu vời con vào Cung.

NHẬT LỆ (giật mình) : Để làm gì, thưa cha ?

LÊ NGÂN : Vua phong con ngôi Huệ Phi.

NHẬT  LỆ (hoảng  hốt  thét lên) : Không ! Không  đời

nào con vào Cung !

LÊ NGÂN (từ  từ  đứng dậy, gỡ  thanh  bảo  kiếm  trên

tường xuống, rút ra đưa con gái) : Nếu vậy thì đây là thanh bảo kiếm đức Thái Tổ ban thưởng cho cha, con hãy dùng nó giết cha trước đã.

NHẬT LỆ (hoảng sợ lùi lại) : Sao vậy, thưa cha ?

LÊ NGÂN : Vua  đã  ban  sắc chỉ,  không thi hành là tội

          mất đầu.

NHẬT LỆ (run rẩy) : Nhưng còn Khắc Minh ?

LÊ NGÂN : Sớm muộn nó sẽ bị bắt và chịu tội.

NHẬT LỆ : Trời !

LÊ NGÂN : Sao con không  nghĩ, ở ngôi Vương phi con

sẽ giúp được nó nhiều hơn ? Chưa kể, sao con không nghĩ đến xã tắc ?

NHẬT LỆ : Con chưa hiểu. Con làm gì được cho xã tắc,

          thưa cha ?

LÊ NGÂN : Con  ngồi  xuống  đây,  bình tĩnh  nghe cha

phân giải. Vua còn quá trẻ, việc đời chưa trải, tính nết chưa thuần, ham chơi lại hiếu thắng. Bác Đại Tư Đồ Lê Sát bị thất sủng và chịu tội lớn, thật ra cũng chỉ vì có ý coi thường Vua, quên rằng Vua đã 15 tuổi và không muốn bị ai cản trở nữa. Biết thóp Vua như thế, đám hoạn quan hầu hạ nơi nội cung được dịp tha hồ thao túng. Chúng dùng lời lẽ ngon ngọt, tâng bốc xúi bẩy Vua. Cứ đà này sẽ không còn ai là người trung thực nữa. Lúc ấy xã tắc sẽ ra sao ? Cha là công thần đã góp công xây dựng nền tự chủ hôm nay, chẳng lẽ cha đành ngồi yên nhìn xã tắc suy sụp, rồi một ngày kia lại rơi vào tay ngoại bang hay sao ?

NHẬT LỆ : Nhưng cha sẽ không làm được gì đâu !

LÊ NGÂN : Làm được, nếu có con giúp sức. Giang sơn

Nam Việt không thiếu nhân tài, không thiếu người trung thực, có dũng khí, đặt nghĩa lớn lên trên. Chỉ cần Vua nhận ra được đâu là lời ngay thẳng, đâu là lời giả dối. Cha tự xét, có thể lo được công việc ngoài triều đình, nhưng còn việc trong hậu cung, cha phải cậy đến con.

NHẬT LỆ : Ôi, việc ấy quá nặng nề, con làm sao nổi ?

LÊ NGÂN : Thật  ra  Vua  nhỏ  tuổi  nhưng  cũng  đang

mong làm được điều tốt cho giang sơn. Riêng đối với con, Vua có lòng mến thật sự. Người phán bảo với cha rằng, các vương phi, kể cả Ngọc Dao đều do người khác đưa đến, con là người đầu tiên do Vua đích thân lựa chọn.

NHẬT LỆ (đau đớn) : Không ! Cha tha cho con. Con đã

là vợ Khắc Minh. Con quyết không lấy ai khác.

LÊ NGÂN : Nếu vậy con  hãy  giết cha đi. Được chết vì

lưỡi kiếm của đức Thái Tổ ban, chắc chắn là hơn lưỡi dao của đao phủ. Bởi khi Vua bị bọn hoạn quan trong nội cung thao túng thì cha có làm gì ngoài triều đình cũng vô ích, cuối cùng công thành tội và chịu số phận như bác Lê Sát thôi. Chưa kể ngay bây giờ, trái lệnh Vua đã đủ để nhận tội chết.

[Họ im lặng một lúc lâu.]

NHẬT LỆ (đau  đớn, buột  miệng) :  Tội  nghiệp  Khắc

Minh !

LÊ NGÂN : Tình  thế  đã không thể  thay đổi, vì  nghĩa

lớn con đành chịu hy sinh mối tình vậy. Cha tin Khắc Minh là đứa hiểu biết, nó sẽ hiểu cho hai cha con mình. Mà nếu nó không hiểu, cũng đành chịu, bởi cha không còn con đường nào khác.

NHẬT LỆ (rất khẽ) : Cha  đã  suy nghĩ chín chưa ? Cha

          tin đủ sức ngăn chặn kẻ xấu thao túng Vua chứ ạ?

LÊ  NGÂN. Tình  thế  buộc  cha  phải  chấp  nhận  cuộc

chiến đấu này mà cha biết trước sẽ khó khăn hơn rất nhiều so với cuộc chiến ngoài sa trường. Tuy nhiên cha tin vào sức cha. Bây giờ con về phòng thay y phục và điểm trang. Bất chợt sẽ có kiệu đến đón.

NHẬT LỆ (nức nở) : Ôi, sao cha không chỉ là một nông

phu cày ruộng ở Lam Kinh quê nhà như trăm ngàn nông phu khác ?

LÊ NGÂN. Hay con không chịu ? Nếu vậy thì... (Đưa

          kiếm định tự tử.)

NHẬT  LỆ (vội  giằng  lưỡi  kiếm) :  Lạy cha. Con  xin

vâng lời cha.

LÊ NGÂN (tra  kiếm  vào vỏ) : Con  hãy tin  rằng  vong

linh đức Thái Tổ cũng như bao anh hùng liệt sĩ đã bỏ mình trên bãi chiến trường chống quân Minh sẽ phù hộ cho hai cha con ta.

NHẬT LỆ (xúc động) : Và cả vong linh bác Đại Tư  Đồ

          cũng sẽ cảm thông với cha và phù hộ cha.

LÊ NGÂN. Đúng thế ! Là  một  công thần, nếu thấy bọn

gian thần bị chặn tay, hương hồn bác ấy cũng được thoả lòng.

CẢNH 3

Một vó bè với túp lều nhỏ bên trên, đậu ngay sát bờ sông. Một phụ nữ đứng tuổi choàng khăn đen kín mặt đi đến.

NGƯỜI PHỤ NỮ (gọi to) : Có cá bán không, bác chủ

          bè ?

TIẾNG VỌNG TỪ TRONG LỀU : Hôm nay không có.

[Người phụ nữ định xuống vó bè, nhưng vội đứng lại. Thấy một tốp lính Kim Ngô đi tới, bà ta vội lánh đi. Tốp lính vào, nhẩy xuống bè.]

LÍNH I : Ê, có ai trong ấy không ?

TRẦN THỊ (chui trong lều ra) : Bẩm các cậu hỏi gì  ạ ?

LÍNH I : Khéo nó núp trong túp  nhà bè  kia.  Anh  em !

Ta vào sục, lôi nó ra nộp quan lĩnh thưởng.

TRẦN THỊ (vội vã) : Ở đây chỉ có hai mẹ con tôi. Cháu

nó đang ốm nặng, nằm đắp chiếu rên hừ hừ. Ngoài ra không có ai khác. Các cậu cần tìm ai ạ ?

LÍNH I : Tên Lê Khắc Minh, con trai lão  Tư đồ  vừa bị

xử trảm. Nhưng bà nói thật chứ ? Chúng tôi vào mà thấy có nó là bà phạm tội nặng đấy.

TRẦN THỊ : Tôi đâu dám nói sai. Thằng  con  tôi  đang

sốt cao lắm. Người nóng như lửa, nằm mê man trong ấy. Các cậu thương tình, đừng bắt nó dậy.

LINH II : Bà không có cá bán à ? Chúng tôi muốn mua

          một mớ.

TRẦN  THỊ (mừng  rỡ). Có  đấy  ạ. (Lôi  ra  một  chiếc

thúng          to.)

LÍNH II (hách dịch) : Chỉ có thế này thôi à ?

TRẦN THỊ : Cháu nó ốm mấy hôm nay, mình tôi cất vó

chẳng được là bao. Biếu các cậu đem tất về nhắm rượu tạm vậy.

LÍNH I : Để soát trong nhà bè kia đã.

LÍNH II : Vẽ chuyện. Chắc bà già  này  không  nói  sai.

Người ốm ta chẳng nên lôi dậy làm gì. (Bê thúng cá.) Đúng lúc nhà đang không có gì ăn. Chỗ này ta chia ba, mỗi thằng được một bữa rượu thoải mái đấy...

LÍNH I : Nhưng đúng là không có  thằng Lê Khắc Minh

          trốn trong lều chứ ?

TRẦN THỊ : Các cậu vào ngó thử.

LÍNH II (vội  đặt  thúng cá  xuống, gạt  lính I ra, bước

vào lều) : Bà già nói đúng. Có mỗi thằng bé đắp chăn kín mít, vừa rên vừa run lên bần bật. Ngoài ra không có ai khác. (Bước ra.) Thôi, về để mấy mụ vợ còn mổ rán.

[Tốp lính kéo ra khuất. Trần Thị nói vào trong.]

TRẦN THỊ : Chúng đi rồi.

KHẮC MINH (trong  bộ  y phục  dân  chài, bước  ra) :

Quân khốn kiếp ! Chỉ ăn cướp là nhanh.

TRẦN THỊ : May mà  chúng  chịu lấy và  để  yên  cho

          mình. (Nhìn Khắc Minh.) Vậy anh rõ cả rồi nhé ?

KHẮC MINH (ngơ ngác) : Dì bảo rõ gì kia ạ ?

TRẦN THỊ : Ơ hay, chuyện tôi kể  anh  vẫn  chưa  nghe

thủng hay sao ? Lão Ngân đoạt chỗ của cha anh, bây giờ con gái nó lên làm Vương phi, đoạt chỗ chị Ngọc Dao của anh rồi đấy.

KHẮC MINH : Tội nghiệp Nhật Lệ !

TRẦN  THỊ (nổi  nóng) : Tôi  không  hiểu  anh  là  thứ

người gì nữa ? Cha anh bị nó giết, chị anh bị truất ngôi, bản thân anh bị mất vợ...

KHẮC MINH : Cô ấy chưa phải vợ con.

TRẦN THỊ (lại lên cơn đùng đùng) : Nhưng  lẽ ra nó sẽ

là vợ anh. Tôi tưởng đến báo tin ấy thì anh phải uất lên tận cổ, phải nguyền rủa cái thằng Lê Ngân khốn nạn, chỉ vì hám cái chức đầu triều mà nỡ ám hại cha anh, tàn hại cả gia đình anh...

KHẮC MINH : Dì đừng nói thế. Con chưa tin  bác  Đại

Đô Đốc táng tận lương tâm đến thế. Việc cha con bị khép tội đâu phải do bác ấy.

TRẦN THỊ : Giời đất ơi ! Đến bây giờ mà  anh vẫn còn

mờ mịt như thế ! Chẳng do cái thằng khốn kiếp ấy thì do ai ? Đâu còn cái thời nó cầm kiếm cùng với cha anh xông pha trận mạc ? Từ ngày đức Thái Tổ băng hà, giao cha anh phù tá Vua mới thì lão Ngân đã căm rồi. Cùng là công thần như nhau mà cha anh lại đứng trên đầu nó. Bây giờ có cơ hội để lật cha anh, đời nào nó bỏ qua. Điều ấy rành rành ra đấy mà anh đui mù không nhìn thấy. Chao ơi, tôi tưởng anh là bậc nam nhi dũng khí, vậy mà cha bị kẻ thù ám hại, anh không căm, không uất, không tìm cách băm vằm nó ra để trả thù cho cha, trả cái ơn người đã sinh ra anh trên cõi đời này...

KHẮC MINH (ôm đầu) : Con  xin  dì,  đừng  nói  thêm

          nữa. Đầu con nhức lắm rồi.

TRẦN THỊ : Thôi được, tôi không phải mẹ anh, tôi đâu

có quyền gì đối với anh !

KHẮC MINH : Xưa nay con  coi  dì  như  mẹ  sinh  của

          con.

TRẦN THỊ : Nhưng tôi không  được  cái  vinh  dự đẻ ra

anh, bú mớm anh, cho nên lời nói của tôi anh chỉ để ngoài tai. Thôi được, anh đối xử với cha thế nào cho phải đạo thì tuỳ. Riêng tôi, tôi thề không để cái thằng Lê Ngân khốn kiếp kia được yên. Nó đã giết chồng tôi. Tôi sẽ làm cho nó phải chết, mà chết nhục chết nhã cho xứng với tội của nó đối với chồng tôi, với tôi và với gia đình ta. Thôi, đi lâu không tiện, tôi về. Còn anh, suy nghĩ thêm nữa đi.

KHẮC MINH : Vâng, con sẽ suy nghĩ thêm. Chào dì !

TRẦN THỊ (giận dữ) : Không dám ! (Vùng vằng lên bờ,

          ra khuất.)

[Khắc Minh còn lại một mình, ôm đầu đau đớn. Người phụ nữ trùm khăn kín mặt lúc nãy từ chỗ nấp bước ra, đến gần bè.]

NGƯỜI PHỤ NỮ (gọi khẽ) : Chào Công Tử.

KHẮC MINH (giật mình ngẩng đầu, ngạc nhiên nhìn

          bà ta) : Bà là ai ?

NGƯỜI PHỤ NỮ : Tôi là Trưởng Thị nữ trong hậu

cung đức Vua.

KHẮC MINH (vùng đứng dậy). Bà tìm tôi có việc gì ?

TRƯỞNG THỊ NỮ. Tôi đang hầu hạ Huệ Phi.

KHẮC MINH (chăm chú nhìn bà ta) : Nhật Lệ nhờ bà

          đến tìm tôi ?

TRƯƠNG THỊ NỮ : Không. Nhưng tôi thấy cần gặp

          Công Tử.

KHẮC MINH (cau mặt) : Để làm gì ?

TRƯỞNG THỊ NỮ : Để  báo  Công Tử biết,  Tiểu  Thư

đang hoang mang lắm. Phải có cách nào khuyên giải kẻo nàng sẽ làm điều dại dột mất.

KHẮC MINH (nhếch mép cười chua chát) :  Bà  quá  lo

đấy thôi. Nhật Lệ đã lên ngôi cao, chắc chắn sẽ được Vua sủng ái. Vị trí ấy người con gái nào không mơ tưởng. Sao có chuyện hoang mang được ?

TRƯỞNG THỊ NỮ : Tiểu Thư  không  phải  người  như

thế.  Lúc này Tiểu Thư đang cần sự trợ giúp của Công Tử.

KHẮC MINH : Bà lầm rồi. Nhật Lệ bây giờ  không cần

gì đến tôi hết. Tôi chỉ là kẻ tội phạm đang lẩn trốn. Tôi lo cái thân tôi chưa xong, còn sức đâu lo cho ai ? Nhất là lo cho một người đang sống giữa vàng son lộng lẫy, xung quanh đầy kẻ hầu hạ.

TRƯỞNG THỊ NỮ : Ôi, vậy ra tôi  đánh  giá  sai  Công

Tử Khắc Minh. Công Tử chỉ là người suy nghĩ nông cạn, chỉ biết lo cho mạng sống bản thân. Nhật Lệ đã lầm ! Suýt nữa gửi gắm trái tim cho một kẻ hèn nhát. Thôi, xin chào Công Tử.

KHẮC MINH (bật  dậy) : Khoan  đã !  Bà  không  được

          nhục mạ ta như thế.

TRƯỞNG THỊ NỮ : Nhưng quả thật Công Tử chỉ là kẻ

          tham sinh uý tử tầm thường !

KHẮC MINH (giận dữ quát) : Câm !

TRƯỞNG  THỊ NỮ ( mỉm  cười khinh  bỉ) :  Tôi  tưởng

Huệ Phi Nhật Lệ đau khổ vì một người như thế nào kia. Ai ngờ chỉ là một kẻ trí lực không bằng cái móng tay.

KHẮC MINH  (hét) : Bà  còn  dùng  cái  giọng  ấy  nói

thêm câu nữa, ta sẽ bóp cổ bà, quẳng xuống sông làm mồi cho cá !

TRƯỞNG THỊ NỮ : Đúng  thế.  Với  kẻ hèn nhát, tham

          sinh uý tử thì nói làm gì cho phí lời. (Đi ra.)

KHẮC MINH : Bà đứng lại đã ! (Tự trấn tĩnh.) Lúc nãy

bà bảo Nhật Lệ đang hoang mang. Cụ thể thế nào?

TRƯỞNG THỊ NỮ : Công Tử  buông  cho  tôi  đi. Tiểu

Thư làm sao thì bận gì đến Công từ ? Công Tử lo cách trốn lủi để thân mình được yên ổn cũng đủ vất vả rồi. (Định đi.)

KHẮC MINH (nắm tay bà ta kéo giật lại) : Bà chưa trả

          lời câu tôi hỏi, tôi chưa cho bà đi.

TRƯỞNG THỊ NỮ : Buông ra. Tôi phải về Cung.

KHẮC  MINH (quỳ  xuống,  khẩn  khoản) : Bà  tha  lỗi.

Lúc nãy vì quá giận đời, tôi chót có những suy nghĩ đê hèn. Bây giờ tôi van bà. Làm ơn cho tôi biết, Nhật Lệ hiện ra sao ? Tôi phải làm gì giúp được nàng ?

TRƯỞNG THỊ NỮ: Công Tử có yêu  Tiểu Thư  đâu mà

tôi nói cho phí lời ? Chỉ tiếc tôi liều thân ra đây ôm hy vọng gặp một trang nam nhi có tấm lòng rộng như biển cả, ai ngờ ...

KHẮC MINH : Bà chưa hiểu  đấy thôi. Ta  yêu Nhật Lệ

hơn cả bản thân ta. Ta sẵn sàng chết cho nàng được sống. Bà nói đi, nàng làm sao, và ta có thể làm gì để giúp nàng ?

TRƯỞNG THỊ NỮ : Thật thế không ?

KHẮC MINH : Ta xin thề, dưới sông có Hà Bá, trên bờ

có Thổ Địa, trên cao có Ngọc Hoàng, dưới đất có Diêm Vương...

TRƯỞNG THỊ NỮ (đột nhiên nhìn ra) : Nhưng chuyện

này không thể nói một hai câu. Vả tôi cũng không thể vắng mặt ở cung lâu. Tối nay Công Tử đến khu vườn hoang phía Tây Hoàng thành, đợi tôi dưới gốc cây muỗm già, tôi sẽ kể tỷ mỉ và dẫn Công Tử bí mật vào gặp Tiểu Thư. (Nhìn ra.) Có người đến ! Tôi đi đây. Đúng giờ Tuất, tôi đợi Công Tử ở đấy. (Ra nhanh.)

KHẮC MINH (nhìn theo) : Bà ta  có thật là Trưởng Thị

nữ không ? Hay chỉ là tay sai của kẻ nào đấy, giăng bẫy để hại ta ? Dù sao, nơi này cũng lộ rồi, ta phải chuyển đi ngay. (Chui vào lều lấy ra một bọc nhỏ và cây đoản đao, kéo khăn che kín mặt rồi nhẩy lên bờ đi khuất.)

CẢNH 4

Cung riêng Vua Thái Tôn. Thái giám Đỗ Đặng đứng chắp tay cúi rạp đầu đón. Vua bước vào.

Vua mới 15 tuổi, dáng điệu cố ra vẻ đường bệ, giọng nói cố ra vẻ quyền uy, nhưng vẫn không che giấu nổi vẻ non nớt, thậm chí dại khờ nhưng hung hăng của tuổi mới lớn.

ĐỖ ĐẶNG : Tâu Bệ hạ,  đã  tan  buổi chầu ? Mời Bệ hạ

          ngồi nghỉ rồi thưởng ngoạn một trò lạ mắt.

THÁI TÔN : Trò gì vậy ?

ĐỖ ĐẶNG : Thần tin chắc Bệ Hạ sẽ hài lòng.

[Hắn sửa gối trên ghế có ngai, đợi Vua ngồi xuống, bèn vỗ tay ra hiệu. Bốn vũ nữ tiến vào, quỳ lạy rồi đứng dàn hàng ngang trước mặt Vua. Cô gái xứ Ngọc Ma đi nhanh vào quỳ lạy Vua xong, bắt đầu điệu múa "lạ". Bốn vũ nữ kia làm nền cho cô gái Ngọc Ma trong điệu nhạc dâm dật.

Cô gái Ngọc Ma vừa múa vừa cởi dần xiêm áo, cuối cùng chỉ còn ba tấm đồng sáng loáng che những chỗ kín. Da cô ngăm ngăm đen và chân tay mềm dẻo đến mức tưởng như không có xương. Đoạn cuối, cô vừa múa vừa hú lên những tiếng man rợ.]

THÁI TÔN (đưa tay ngăn) : Khoan ! Ta hỏi. Cô gái này

          ta mới thấy lần đầu ?

ĐỖ ĐẶNG : Muôn  tâu  Bệ hạ,  chính  là  quà  dâng  của

viên tù trưởng Ngọc Ma hôm trước về kinh chầu Bệ hạ.

THÁI TÔN : Lạ thì có lạ nhưng không đẹp.

ĐỖ ĐẶNG : Hạ thần xin  được  tâu. Thần trộm nghĩ, cái

gì lạ mới quý và càng lạ càng quý. Điệu múa của cô gái Ngọc Ma này, xem lần đầu thì chối mắt, nhưng khi đã quen Bệ Hạ sẽ thấy hết giá trị của nó. Đến khi ấy, Bệ hạ không muốn xem điệu múa nào khác nữa.

THÁI TÔN : Thật vậy ư ? Nhân có trò lạ, ngươi  sai  thị

tì mời Huệ phi vào đây cùng ta thưởng ngoạn. Nàng vào nội cung từ hôm qua mà ta chưa lúc nào rảnh vời nàng đến hầu.

[Đỗ Đặng ra hiệu cho một thị nữ đứng ngoài cửa cung. Thị nữ cúi đầu tuân lệnh rồi đi.]

(Hỏi Cô gái.) Nàng tên gì ? Hay nàng không biết tiếng Nam nên không hiểu câu ta hỏi ?

ĐỖ ĐẶNG (đỡ lời) : Muôn tâu  Bệ hạ,  cô gái này  câm.

Những người có khuyết tật bẩm sinh thường là những người có tài năng đặc biệt mà người lành lặn không có.

THÁI TÔN (cười vang) : Nhưng đấy nhiều  khi  không

phải khuyết tật. Thậm chí câm còn là tốt.

[Nhật Lệ bước vào quỳ lạy.]

NHẬT LỆ : Thánh thượng vạn tuế !

THÁI TÔN : Huệ Phi! Nàng đứng dậy đi và ngồi xuống

bên ta, cùng thưởng ngoạn điệu múa của cô gái kỳ lạ này. (Thấy Nhật Lệ còn rụt rè.) Ngồi xuống đây, bên ta này.

[Nhật Lệ khép nép ngồi xuống bên Vua.

Đỗ Đặng ra hiệu và cô gái Ngọc Ma tiếp tục điệu múa. Bây giờ chừng đã quen nên Vua Thái Tôn xem một cách thích thú, trong khi Nhật Lệ cúi gầm mặt cố không nhìn cô gái. Cô gái đã kết thúc điệu múa, cúi rạp đầu lạy rồi đứng sang một bên.]

THÁI TÔN (nhìn thấy  Nhật Lệ cúi đầu) : Sao ? Ái  phi

          của ta thấy thế nào ?

NHẬT LỆ : Tâu Bệ hạ tha tội, nhưng quả thật tiện thiếp

          không biết thưởng ngoạn những thứ này.

THÁI TÔN (vui vẻ) : Ông Thái giám ! Cho tất cả lui.

[Các vũ nữ cúi chào rồi đi ra.

Riêng Đỗ Đặng ở lại chầu.]

Cả ông nữa, cho ông nghỉ tối nay. Đêm nay Huệ phi ở lại với ta. Ta không cần đến ông nữa. Chỉ cần mấy thị tì túc trực ngoài cửa Cung là đủ.

ĐỖ ĐẶNG (cúi lạy) : Tuân chỉ. Kính chúc Bệ hạ hưởng

một đêm thỏa nguyện với Tân Vương phi.

[Vua Thái Tôn gật đầu. Đỗ Đặng lui ra.]

THÁI TÔN (quay sang Nhật Lệ) : Ta  biết  ông Đại  Đô

Đốc quen sống mộc mạc, trong nhà không có những trò chơi như thế này. Nhưng nay nàng đã vào cung, cũng nên quen dần với các thú vui của Vua Chúa. Trước lạ sau quen. Lúc đầu có thể thấy chối mắt, nhưng khi quen sẽ thấy quý. Kìa, sao nàng không nói gì thế ?

NHẬT LỆ : Tâu Bệ hạ...

THÁI TÔN : Bây giờ chỉ có ta với em. Đừng  gọi  ta  là

Bệ hạ, mà gọi ta là Nguyên Long như ngày ta chưa lên ngôi, còn là Thái tử, và em vẫn thường vào Cung chơi đùa với ta. Bây giờ em nói đi, em nghĩ thế nào về điệu múa của cô gái lạ kia ?

NHẬT LỆ (lúng túng) : Muôn tâu Bệ hạ...

THÁI  TÔN :  Sửa  lại  đi :  "Thưa  Công Tử  Nguyên

Long !"

NHẬT LỆ (vội quỳ xuống, lấy hết can đảm nói) : Tâu

Bệ hạ tha tội. Tiện thiếp đâu dám mạo muội thế. Nay Bệ hạ đã ngồi trên ngôi cao, đứng đầu cả xã tắc. Thiếp chỉ là một cung phi...

THÁI TÔN : Em là Vương phi. Là Huệ phi. Là vợ ta !

NHẬT LỆ. Thiếp tạ ơn Bệ hạ đã đoái thương tiện thiếp,

          nhưng tiện thiếp vẫn phải giữ lễ vua tôi.

THÁI TÔN (sau một chút) : Nhật Lệ, em biết  vì  sao ta

vời em vào Cung không ? Đành vì nhan sắc của em rất đẹp, nhưng đấy chưa phải nguyên do chính. Mà vì ta rất quý tính nết em. Nhật Lệ, bản tính em chân thật, ngay thẳng, luôn mong muốn điều tốt cho người khác. Ngay từ thuở hai ta còn nhỏ, chơi đùa với em ở quê nhà Lam Sơn, ta đã nhận thấy em khác hẳn mọi cô gái khác. Hồi ấy ta đã có nhận xét, em không bao giờ nói dối. Nghĩ thế nào nói ra như thế, không sợ mất lòng. Đã đôi lúc ta giận em vì lời nói thẳng, nhưng không bao giờ ta giận em được lâu, vì biết lòng thành của em như thế. Rồi sau đấy, mỗi lần ta đều quý em hơn.

NHẬT LỆ : Tạ ơn Bệ hạ.

THÁI TÔN (chân thành) : Chưa  bao  giờ  ta  thấy  cần

một người thẳng thắn, trung thực bên cạnh như lúc này. Tiên đế bỏ ta giữa lúc ta còn nhỏ dại. Mẹ ta lại không may mất sớm. Ta nhận ngai vàng mà lòng dạ lo âu. Mọi người xung quanh chiều chuộng ta, nhưng càng hiểu biết, ta càng thấy họ chỉ xu nịnh giả dối, cốt lợi cho họ. Không ai thật lòng mong muốn điều tốt cho ta, cũng là cho xã tắc.

NHẬT LỆ : Tâu Bệ hạ, không phải ai cũng như thế.

THÁI TÔN : Một số đại thần có công lớn với  xã  tắc từ

thời Tiên đế thì hợm hĩnh, kiêu ngạo, coi thường ta. Vừa rồi ta phải nghiêm trị Lê Sát vì ông ta không thèm đếm xỉa đến ta, tự ý thao túng triều đình, làm nhiều điều xằng bậy. Cho nên chưa bao giờ ta thấy cô đơn như hiện giờ. Ta muốn em không chỉ là người cùng chăn gối mà còn là người thân tín để ta tin cậy.

NHẬT LỆ : Thiếp lo không đủ tài đức  để  làm  điều Bệ

hạ kỳ vọng ở tiện thiếp.

[Đỗ Đặng đột nhiên bước vào, cúi lạy.]

ĐỖ ĐẶNG : Muôn tâu Bệ hạ tha tội...

THÁI TÔN (cau mặt) : Việc gì cũng để ngày mai.

NHẬT LỆ : Cúi xin Bệ hạ hãy nghe ông Thái giám tâu,

          lỡ có việc quốc gia đại sự.     

THÁI TÔN (mỉm cười âu yếm nhìn Nhật Lệ) : Thôi

          được, có việc gì vậy, ông Thái giám ?

ĐỖ ĐẶNG : Tâu Bệ hạ, thần  ra đến  cổng Hoàng thành

mới chợt nhớ, chưa lo thức ăn đêm cho Bệ hạ và tân Vương phi.

THÁI TÔN (cười, quay sang Nhật Lệ) : Ái phi có        muốn dùng thứ gì không ?

NHẬT LỆ : Tâu Bệ hạ, không ạ.

THÁI TÔN (với Đỗ Đặng) : Ta cũng không cần thứ gì.

Cho ông lui.

[Đỗ Đặng cúi lạy rồi ra.]

NHẬT LỆ (nhìn theo khó chịu) : Thiếp không ưa bộ

mặt ông Thái giám.

THÁI TÔN : Bộ mặt y làm sao ?

NHẬT LỆ : Cái miệng nịnh bợ, cặp mắt gian xảo. Thiếp

trộm đoán, vừa rồi ông ta vào không phải vì lo chuyện ăn uống cho Bệ hạ.

THÁI TÔN : Vậy em bảo ông ta vào làm gì ?

NHẬT LỆ : Để dò xét thiếp. Ông  ta  đoán  thấy  Bệ  hạ

đối xử với thiếp không giống với các vương phi khác.

THÁI  TÔN (cười  vang  thích thú) : Em  nói  đúng.  Ta

cũng cảm thấy như thế. Và ta còn đoán, y ra đến cổng Hoàng thành mới sực nhớ đến chuyện ăn uống cho ta là chuyện y bịa đặt. Thật ra y vẫn lảng vảng bên ngoài Cung của ta để dò la và nghĩ cách kiếm cớ vào đây. Em biết không, ta cũng không ưa gì y.

NHẬT LỆ : Trò múa "lạ" vừa rồi cũng do ông ta bầy ra,

          nếu tiện thiếp không lầm ?

THÁI TÔN : Đúng thế. Thật  ra ta cũng không cho điệu

múa của cô gái Ngọc Ma ấy là đẹp. Nhưng Đỗ Thái giám năn nỉ ta xem, viện cớ thứ lạ mới quý. Lúc đầu có thể chối mắt nhưng khi đã quen sẽ thấy đẹp và không thích xem điệu múa nào khác.

NHẬT LỆ : Thì ra  câu  Bệ  hạ  nói  với  thiếp  lúc  nãy

chính là do ông ta mớm lời ?

THÁI TÔN (vui vẻ) : Đúng thế, đúng thế. Em  tinh lắm.

Ôi, ta phải cảm ơn Trời Phật, tổ tiên run rủi cho ta, khiến ta nẩy ý nghĩ vời em vào Cung. Có em bên cạnh, ta yên tâm vô cùng. Em sẽ chỉ cho ta thấy, lời nào thành thật, lời nào dối trá, xu nịnh. Kẻ nào thành tâm muốn đưa ta vào con đường chính đáng, kẻ nào xấu tìm cách đưa ta vào con đường hư hỏng. Tên Thái giám họ Đặng này, ta đã cảm thấy bản chất gian xảo của y, nhưng hôm nay nghe em vạch ra, ta càng thấy rõ.

NHẬT LỆ : Vậy Bệ hạ giữ ông ta bên cạnh làm gì ?

THÁI TÔN : Y không xấu hơn những đứa khác.

NHẬT LỆ : Tiện thiếp chưa  tiếp  xúc  với những người

khác trong nội cung Bệ hạ, nhưng mới gặp ông Thái giám này thiếp đã thấy ông ta là một thứ rắn độc nguy hiểm.

THÁI TÔN : Em nói đúng. (Gọi to.) Thị nữ đâu ?

[Thị nữ chạy vào, quỳ lạy chờ đợi.]

Ngươi ra xem Đỗ thái giám còn ở đấy không, mời ông ta vào đây cho ta.

THỊ NỮ : Tuân lệnh. (Ra nhanh.)

NHẬT LỆ : Tâu Bệ hạ, sao Người đã vội...

[Nàng chưa nói hết câu đã phải ngừng lại vì thấy Đỗ Đặng đi nhanh vào.]

ĐỖ ĐẶNG (cúi lạy) : Bệ hạ sắc chỉ vời thần ?

THÁI TÔN : Thì ra ông chưa về ? Ta chỉ muốn bảo ông

từ mai ông không cần vào hầu ta. Cho ông nghỉ ít ngày rồi ta sẽ nghĩ công việc khác giao cho ông.

ĐỖ ĐẶNG (sửng sốt rồi  chợt hiểu, căm  thù nhìn Nhật

Lệ). Tâu Bệ hạ sao có chuyện đột ngột như thế ? Thần đoán chắc đã có kẻ sàm tấu điều gì về thần với Bệ hạ. Bệ hạ đừng tin vào những kẻ mồm miệng ác độc. Mấy năm nay hầu hạ trong nội cung, thần có sơ suất gì đâu ?

THÁI TÔN : Đúng, ngươi  làm việc rất tận tuỵ. Ta hiểu

chứ và cũng không có ai sàm tấu gì đâu. Chỉ có điều ta muốn giao cho ngươi một trọng trách khác ở triều đình, lớn hơn công việc của một thái giám. Ngươi hãy tuân theo lệnh ta.

ĐỖ ĐẶNG : Cúi xin Bệ hạ thư cho  vài  ngày. Thần còn

một số việc đang dở, chưa làm xong, e người khác thế chân sẽ lúng túng.

THÁI TÔN : Nhà ngươi không ngại. Hãy yên tâm nghỉ

          ngơi ít ngày trước khi nhận trọng trách mới.

[Đỗ Đặng còn dùng dằng.]

NHẬT LỆ : Tâu  Bệ hạ, cho  phép  thiếp  được  nói một

câu với ông Thái giám. (Với Đỗ Đặng.) Ta nghe dường như ông oán trách ta xúi bẩy Hoàng thượng?

ĐỖ ĐẶNG : Tâu Vương Phi, kẻ hạ thần  đâu dám  có  ý

nghĩ xằng bậy như thế. Hạ thần được giao việc hầu hạ trong hậu cung, tất phải vâng theo mọi mệnh lệnh của Hoàng thượng và Vương phi. Nhưng thần trộm nghĩ, Vương phi mới lên ngôi mà đã vội đuổi một người thông thuộc công việc như hạ thần e có hơi vội vã không ?

THÁI TÔN (cau mặt) : Đỗ Đặng ! Việc này không dính

          dáng đến Huệ phi, mà là ý chỉ của ta !

ĐỖ ĐẶNG (vội vã) : Cúi lạy Bệ hạ  tha tội ! (Uất ức  đi

          ra.)

NHẬT LỆ (nhìn theo, nói khẽ): Ôi, thiếp mới vào Cung

          mà đã gây thù oán với một người rồi.

THÁI TÔN : Ta cũng hơi sơ suất. Lẽ ra  chưa nên  đuổi

hắn ngay như vậy. Nhưng Nhật Lệ, em đừng băn khoăn. Hắn không làm gì được em đâu. Đã có ta che chở, sẽ không kẻ nào đụng đến em được. Kìa, sao thế ? Em vẫn còn nghĩ ngợi ư ? Thôi, ta không nhắc đến chuyện này nữa.

NHẬT LỆ (nước mắt đầm đìa) : Thiếp đội ơn trời biển

          của Bệ hạ. (Quỳ xuống.)

THÁI TÔN (nâng nàng dậy) : Ta càng thấy  vời em vào

cung bên cạnh ta là đúng. Có em nhắc nhở, ta sẽ tránh được nhiều lầm lỡ và xã tắc cũng được nhờ cậy. Nhưng thôi, ta với em còn nhiều dịp bàn về xã tắc. Hôm nay buổi đầu gặp lại, ta muốn hưởng nhan sắc và tình yêu của em. Nhật Lệ, em đúng là của hiếm Trời ban riêng cho ta. (Nhìn Nhật Lệ say đắm.) Nhật Lệ ! Em xinh đẹp biết chừng nào. Em hãy tỏ tình cảm của em với ta đi. (Kéo tay Nhật Lệ lại.)

NHẬT LỆ (hoảng hốt) : Tâu Bệ hạ...

THÁI TÔN : Gọi ta là Nguyên Long ! Hãy coi ta vẫn là

Công Tử Nguyên Long như ngày còn ở quê nhà đất Lam Sơn. Ôi, thuở ấu thơ vô tư lự ngày ấy mới đẹp làm sao ! Nào, em nói đi: "Công Tử Nguyên Long" và nói xem em yêu ta như thế nào.

NHẬT LỆ : Muôn  tâu  Bệ hạ,  xin  đừng bắt  tiện  thiếp

xưng hô như vậy, lỡ quen miệng cả khi có người khác. Vả lại việc xưng hô đâu phải điều quan trọng. Mà quan trọng là tấm lòng tiện thiếp đối với Bệ hạ.

THÁI TÔN (cười) : Cũng được. Vậy  tấm  lòng  của em

đối với ta ra sao ? (Nhấc một cánh tay Nhật Lệ, vén ống tay áo lên, vuốt ve làn da nàng.) Ôi, nõn nà làm sao ? Cánh tay em tròn trĩnh làm sao ! (Nhấc cánh tay thứ hai.) Cả cánh tay này nữa. Một tuyệt tác của Tạo hoá. (Bắt đầu cởi áo nàng.) Đêm nay, em hãy yêu quân vương của em đi...

NHẬT LỆ (run  rẩy) : Tâu  Bệ  hạ... (Đột  nhiên  không

          ghìm được, oà khóc.) Bệ hạ tha tội...

THÁI TÔN (ngạc nhiên) : Em làm  sao  vậy, Nhật  Lệ ?

Hay việc tên Đỗ thái giám ban nãy vẫn còn làm em lo lắng ?

NHẬT LỆ (nghẹn ngào) : Muôn tâu Bệ hạ...

THÁI TÔN : Hay chuyện gì khác ? Tại  sao  em  khóc ?

          Hay em không yêu ta ?

NHẬT LỆ : Tâu... Không  phải  thế mà... vì lần đầu tiên

nên thiếp sợ. (Lại khóc nức nở.) Thiếp biết làm thế này là có tội lớn với Bệ hạ, nhưng...

THÁI TÔN : Người em run rẩy lên kìa.

NHẬT LỆ (càng hoảng sợ) : Tâu Bệ hạ tha tội. Thiếp

          hứa lần sau sẽ không thế này nữa...

THÁI TÔN : Không sao ! Không sao ! Ta hiểu chứ và

ta không trách cứ gì em. (Gọi to.) Thị nữ đâu ?

NHẬT LỆ (rơm  rớm   nước  mắt) : Ôi,  thiếp  đáng  tội

chết. Cúi xin Bệ hạ lấy lượng hải hà bỏ qua lần này cho tiện thiếp.

THÁI TÔN : Đúng rồi, em cần được yên tĩnh. Buổi đầu

mới xuất giá... (Với thị nữ vừa bước vào.) Đưa Huệ Phi về cung của nàng để nàng nghỉ ngơi yên tĩnh.

NHẬT LỆ (cúi rạp đầu) : Tạ ơn Bệ hạ! (Líu ríu vội vã

đi theo thị nữ ra ngoài.)

THÁI TÔN (nhìn theo) : Một nữ nhân không giống mọi

nữ nhân khác. Ta tin nàng sẽ đem lại hạnh phúc diệu kỳ cho ta. Một tấm lòng chân thật, một tâm hồn tinh khiết, và tấm thân ngọc ngà nữa. Nhưng đêm nay ta cũng cần một bàn tay dịu dàng.... (Gọi to.) Thị nữ đâu ?

[Thị nữ chạy vào, quỳ đợi lệnh.]

Đi vời bà Hồng Hoa ! À, không, vời bà Ngọc Anh cho ta ! À, mà thôi, không cần vời ai cả. Đêm nay ta muốn được hoàn toàn yên tĩnh : Đem rượu Tĩnh Tâm vào đây, ta muốn dùng một chén nhỏ để ngủ cho ngon.

CẢNH 5

Cung riêng của Huệ Phi.

Bà Trưởng Thị nữ đang ngồi chờ, nghe thấy tiếng chân bên ngoài vội đứng dậy ra đón. Nhật Lệ bước vào, mắt đỏ hoe.

TRƯỞNG THỊ NỮ (hoảng hốt) : Có  chuyện  gì đấy ?

Sao Vương phi về sớm thế ?

NHẬT LỆ (ôm bà, khóc nức nở)  : Ta không thể... Ta

          không thể...

TRƯỞNG THỊ NỮ : Nhưng làm sao  kia chứ ? (Hướng

ra ngoài nói to.) Đêm nay Huệ Phi cần nghỉ ngơi yên tĩnh, cho các em lui. Một mình ta hầu hạ là đủ ! (Quay vào.) Nín đi, Vương Phi. Rồi bình tĩnh kể đầu đuôi cho tôi nghe.

NHẬT  LỆ (lau  nước  mắt).  Hoàng thượng  chắc  phải

giận ta lắm. Nhưng ta không thể... Làm thế nào được bây giờ, bà Phượng ?

TRƯỞNG  THỊ  NỮ : Không  sao,  không  sao.  Hoàng

thượng là người thông minh và rộng lượng, tất sẽ hiểu cho Vương phi. Nhưng Vương phi đã về, vậy có chuyện này tôi muốn tâu với nàng.

[Chạy ra ngoài kiểm tra thấy không có ai mới quay vào]

(Nói khẽ.) Vương phi thật sự bình tâm lại chưa ?

NHẬT LỆ (lo lắng nhìn bà ta) : Chuyện gì thế ?

TRƯỞNG THỊ NỮ : Nhưng Vương phi đã thật sự bình

          tâm rồi chứ ?

NHẬT LỆ : Rồi. Chuyện gì thế, bà nói đi, bà Phượng ?

TRƯỞNG THỊ NỮ: Nếu Vương Phi đã hoàn toàn bình

          tâm thì... (Khẽ ho một tiếng.)

         [Tấm rèm phía trong lay động. Khắc Minh bước ra.]

NHẬT LỆ (thét lên). Khắc... (Bị bà Trưởng thị nữ bịt

          miệng nàng lại.)

[Nhật Lệ lao đến, ôm ghì lấy chàng.]

TRƯỞNG THỊ NỮ : Khẽ chứ ! Mất đầu cả  lũ bây giờ !

Hai người nói gì với nhau thì nói nhanh lên, để tôi ra canh chừng bên ngoài. (Ra.)

KHẮC MINH (xúc động) : Nín đi, em ! Bình  tĩnh lại đi

          em.

NHẬT LỆ (khóc nức nở) : Chàng đưa em  ra  khỏi  đây.

Em không thể sống trong này thêm một giờ, một khắc nào nữa. Hãy đem em đi, Khắc Minh !

KHẮC MINH (vuốt ve nàng thương xót) : Tội nghiệp

em quá, nhưng em phải thật bình tĩnh nghe anh nói. Ôi, em cứ khóc thế này, anh nói sao được ?

NHẬT LỆ (vẫn khóc thút thít). Chàng  nói  đi, em  nghe

được mà.

KHẮC MINH. Em phải nín  hẳn đi, lau  nước  mắt đàng

hoàng, anh mới nói. (Lấy khăn lau nước mắt cho Nhật Lệ.) Nhật Lệ ! Lúc nãy bà Trưởng Thị nữ đã kể hết với anh rồi. Kể cả ý định của cha em. Anh thấy đúng là không còn cách nào khác nữa thật. Em đành cố gắng thôi.

NHẬT LỆ : Không ! Cha  em  đòi  hỏi ở  em nhiều quá.

Bây giờ đến anh, anh cũng đòi hỏi ở em điều mà em không thể làm được. Không ! Em không thể ở lại đây. Nếu buộc phải ở lại, em đến chết mất thôi. Em không sợ gian nan đói khát, em không sợ chân lấm tay bùn, em không sợ bất cứ thứ gì ngoài việc phải ở lại giữa những kẻ gian hiểm bất cứ lúc nào cũng sẵn sàng ám hại một con người. Không ! Anh phải đưa em đi. Khổ cực mấy em cũng chịu được, miễn là thoát khỏi nơi này. Miễn là có anh bên cạnh.

KHẮC MINH : Ôi, giá mà được như thế !

NHẬT LỆ : Tại sao không được ?

KHẮC MINH : Bởi đâu phải chỉ có anh với em ? Còn

bao người khác nữa. Nhất cử nhất chỉ của em lúc này là đụng đến số phận, thậm chí tính mạng của bao người khác. Trước hết là cha em và bao người thân của em. Và đụng đến vận mệnh của xã tắc.

NHẬT LỆ (vùng lên phẫn nộ) : Ôi,  em  nguyền  rủa cái

xã tắc ấy. Cái xã tắc gì mà không cho con người ta được sống chính đáng, cứ bắt người ta phải mưu mẹo, xảo trá. Không đâu, em chỉ là đứa con gái yếu hèn. Em chỉ muốn được sống đơn giản. Đúng vậy, em chỉ là đứa con gái tầm thường.

KHẮC MINH (thương xót) : Không được.

NHẬT LỆ : Tại sao ?

KHẮC MINH : Vì em sinh ra trong một gia đình quyền

          quý. Và bây giờ em là Vương Phi.

NHẬT LỆ : Vậy anh  đưa  em  đến  một  nơi  hẻo  lánh,

hoang vu, không ai biết em là ai, để em được sống là một con người bình thường.

KHẮC MINH : Em thừa biết điều ấy không thể được.

NHẬT LỆ : Ôi, anh suy nghĩ giống hệt cha em. Và cả

          hai người đều đẩy em vào chỗ chết.

KHẮC MINH : Em nên hiểu cho bác. Bác Đại Đô Đốc

không còn cách nào khác, mặc dù bác biết rằng con đường bác đang đi không bằng phẳng chút nào. Cho nên, Nhật Lệ, em đành chịu hy sinh thôi. Mối tình của đôi ta đành để trong dạ. Sau buổi gặp gỡ đêm nay, em hãy tạm quên anh đi.

NHẬT LỆ (giận dữ) : Ra các  người  đều  một giuộc cả.

Thế thì anh đi đi ! Đi đâu cho khuất mắt tôi. Tôi không muốn nhìn mặt anh thêm một lần nào nữa.

KHẮC MINH : Em đuổi anh thật sao ?

[Họ im lặng một lúc lâu.]

Nhật Lệ ! Anh biết lúc này em rất hoang mang. Nhưng rồi nỗi đau sẽ dịu đi. Em đành chịu hy sinh và luôn nhớ rằng anh chia sẻ với em một nửa mọi nỗi đau khổ ấy.

NHẬT LỆ : Vậy là anh quyết định bỏ mặc em ?

KHẮC MINH : Mối tình đôi ta đành để kiếp sau.

NHẬT LỆ (thều thào) : Kiếp sau ? Kiếp sau nào ?

KHẮC MINH : Nói vậy thôi, chứ anh vẫn tin cuộc sống

sẽ có những biến đổi và lúc ấy em và anh sẽ còn được sống bên nhau ...

NHẬT LỆ : Có thật anh tin như thế không ?

KHẮC  MINH : Anh  tin ! Và khi  ấy  tất  cả mọi  chịu

đựng của đôi ta sẽ được đền bù.

NHẬT LỆ : Chuyện ấy quá xa vời. Và nếu có xảy ra thì

          đôi ta cũng đã đầu bạc răng long.

KHẮC MINH : Nhưng trái tim vẫn đập và thế là đủ.

[Tiếng ho ám hiệu bên ngoài.

Bà Trưởng Thị nữ, hé mở cửa, ló đầu vào ra hiệu. Khắc Minh vội nấp vào sau rèm. Tiếng chân người đến gần. Ánh đuốc rọi vào bập bùng. Ba lính thị vệ hiện lên giữa khung cửa.]

THỊ VỆ I : Tâu Tân vương phi, Lệnh bà chưa nghỉ ạ ?

TRƯỞNG THỊ NỮ: Lệnh bà vừa đi hầu Hoàng thượng         về.

THỊ VỆ II (cười khả ố) : Vậy thì đêm nay Lệnh bà  ngủ

          say lắm đấy.

[Cả hai tên cười hô hố rồi bước ra. Ánh đuốc bập bùng xa dần. Bà Trưởng Thị nữ ra theo. Khắc Minh bước sau rèm ra.]

NHẬT LỆ : Vậy là em phải ở lại đây, phải  xa anh. Biết

đến bao giờ mới gặp lại, thậm chỉ có thể là không bao giờ. (Khóc thút thít.)

KHẮC MINH : Nhật Lệ ! Nếu em thấy không  thể  chịu

          đựng nổi cuộc sống ở đây thì...

NHẬT LỆ : Thì sao ?

KHẮC MINH : Thì anh bằng lòng đưa em đi. Bởi nhìn

          thấy em cực khổ anh không đành lòng.

NHẬT LỆ : Ôi, nhưng còn cha em ? Số  phận cha em sẽ

ra sao ? Thôi được, em đành chịu hy sinh. Anh nói đúng, không còn cách nào khác thật. Vậy em cầu xin anh hãy giúp em một điều, để em có đủ nghị lực chịu đựng mọi nổi đau tinh thần.

KHẮC MINH : Điều gì ? Anh  chưa  hiểu,  anh  có  thể

          giúp em cách nào ?

NHẬT LỆ : Hãy trở thành chồng  em, Khắc Minh. Ngay

trong đêm nay. Ngay bây giờ, ta sẽ làm lễ thành hôn. Em muốn chính thức là vợ anh, để sau này mỗi khi nghĩ đến anh, em có được niềm an ủi. Có  thế em mới đủ sức chịu đựng nỗi khổ nhục kia.

KHẮC MINH (sau một chút) : Vậy em mời bà Trưởng

          Thị Nữ vào đây chứng kiến hôn lễ...

                [Nhật Lệ ra và vào ngay cùng bà Trưởng Thị nữ.]

Bà Phượng ! Hai chúng tôi đã nguyện kết nghĩa vợ chồng, ngay đêm nay, ngay bây giờ. Nhờ bà làm người chứng giám.

TRƯỞNG THỊ NỮ (hoảng hốt) : Nhưng chuyện ấy Vua

biết được thì án chém đầu ngoài pháp trường là không tránh khỏi...

KHẮC MINH. Bà đừng lo. Chúng tôi làm lễ kết hôn

chỉ để thắt chặt sợi dây tâm tưởng thôi, không nhất thiết phải gần gụi thân xác. Mong bà chứng kiến. Nếu bà ngại nguy hiểm thì bà cứ ra ngoài. Trời Phật trên cao chứng giám cho chúng tôi là đủ.

TRƯỞNG THỊ NỮ (rơm rớm nước mắt) : Tôi theo hầu

đức Thái Tổ từ ngày còn hàn vi ở Lam Sơn, biết rõ hai ông Sát và Ngân từ khi hai ông còn trẻ, vác gươm đến phò tá. Tôi đã chứng kiến bao nhiêu chiến tích lẫy lừng của hai ông trong mười năm đánh đuổi giặc Minh. Tôi rất đau lòng thấy ông Sát bị kết tội oan uổng, thấy mối tình giữa Tiểu Thư và Công Tử dang dở. Vì vậy tôi đã liều đi tìm Công Tử, dẫn vào đây. Việc kết hôn này là đúng với mong muốn của tôi, lẽ nào tôi từ chối ? Duy có điều xin hai người đừng để thất tiết với Vua.

KHẮC MINH (kéo Nhật Lệ cùng quỳ xuống) : Có bà

Trưởng Thị nữ họ Bùi đây chứng giám, hai chúng tôi, Lê Khắc Minh và Lê Nhật Lệ nguyện kết nghĩa phụ phu. Xin Trời Đất, tổ tiên hai họ và quỷ thần bốn phương chứng giám.

NHẬT LỆ : Nhật Lệ này nguyện phần xác có thể bị

buộc phải dâng hiến cho nhà Vua vì lợi ích xã tắc, nhưng phần hồn mãi mãi nguyên vẹn là vợ Công Tử Lê Khắc Minh. Một ngày kia, nếu trời đất và tổ tiên thương tình phù hộ, tôi và Công Tử Khắc Minh được đoàn tụ, công khai chung sống thì tấm lòng làm vợ của tôi vẫn nguyên vẹn như buổi hôm nay.

TRƯỞNG THỊ NỮ : Tôi, Bùi Thị Phượng, Trưởng Thị

nữ trong cung Vua Lê, nguyên là Thị nữ của đức Thái Tổ Lê Lợi, thay mặt hai họ nhà trai và gái, chứng kiến cuộc hôn lễ này giữa Công Tử Lê Khắc Minh và Tiểu Thư Lê Nhật Lệ. (Quay sang cô dâu chú rể.) Từ lúc này hai cháu trở thành chồng vợ. Ta mong hai cháu hãy giữ cho linh hồn mãi mãi hướng về nhau, giúp nhau chia sẻ những oan trái của kiếp người. Ta tin rằng sự hy sinh của hai cháu vì sự nghiệp cao cả sẽ được đền bù xứng đáng và Trời Phật sẽ thấu tình, cho hai cháu có ngày được đoàn tụ.

NHẬT LỆ (trào nước mắt quay sang Khắc Minh) : Hãy

nhận cho em cái bái này. Từ lúc này chàng là chồng em, và em là vợ chàng !

KHẮC MINH : Tiểu Thư cũng hãy nhận cái bái này, từ

nay nàng là vợ ta. (Ôm Nhật Lệ.) Vợ anh !  Từ nay em hãy nhớ rằng mọi nỗi khổ tâm của em, anh chịu một nửa đỡ em.

TRƯƠNG THỊ NỮ : Đã trống canh tư. Công Tử lại

khoác tấm xiêm áo thị nữ lúc nãy để tôi đưa ra ngoài hoàng thành.

NHẬT LỆ (nhìn chồng cải trang) : Mình đi đâu bây

giờ?

KHẮC MINH. Sáng mai anh đưa chị anh về quê nhà

          Lam Kinh.

NHẬT LỆ : Nguyên phi Ngọc Dao ?

KHẮC MINH : Chị anh đã bị truất ngôi, về làm dân

thường, may không bị sung làm nô tì. (Với Trưởng thị nữ.) Ta đi thôi.

NHẬT LỆ (đau đớn) : Bao giờ em mới gặp lại mình ?

KHẮC MINH : Dũng cảm lên, em ! Tuy vợ chồng ta

thân thể xa nhau, nhưng linh hồn vẫn bên cạnh nhau kia mà. (Gỡ Nhật Lệ ra, chạy theo Trưởng thị nữ.)

NHẬT LỆ (nhìn theo) : Tội nghiệp chồng ta ! (Gục đầu

          đau đớn.)

HẾT PHẦN THỨ NHẤT

PHẦN THỨ HAI

CẢNH 6

Đã hơn một tháng trôi qua.

Đêm khuya, giữa một khu rừng hoang vu. Một đống lửa cháy rừng rực ở giữa, hắt ánh sáng bập bùng vào bốn người ngồi xung quanh như bốn bóng ma. Đấy là Đỗ Đặn - viên Cựu thái giám, Trần Thị - vợ goá Đại tư đồ Lê Sát, thêm một ông già quắc thước, râu rậm, đạo mạo và một phụ nữ trẻ,  ngoài 30 tuổi, vẻ trải đời, phấn son loè loẹt, dáng điệu lẳng lơ, đĩ thoã.

ĐỖ ĐẶNG : Đủ mặt rồi, ta vào việc thôi.

TRẦN THỊ : Nhưng tôi chưa biết quý danh cụ già kia.

Ông Thái giám vui lòng cho chúng tôi được làm quen.

CỤ GIÀ (cười) : Ông Đỗ Thái giám nên giới thiệu từng

người. Chẳng hạn tôi cũng chưa được hân hạnh biết hai bà đây, nhất là bà má phấn môi son, lồ lộ vẻ đa tình kia.

ĐỖ ĐẶNG : Cuộc họp cần kết thúc nhanh, cho nên tôi

xin nói công việc, rồi tiện đến ai thì giới thiệu người nấy. Trước hết xin báo tin với quý vị từ ngày tên Lê Ngân nắm quyền ở triều và con gái hắn được Vua sủng ái, đã 14 đại thần bị truất quyền chức, 8 bị phát giác ăn hối lộ và lộng quyền đè nén dân, chịu án lưu đày, trong ấy có em ruột của mỗ đây, làm quan thu thuế ở trấn Sơn Tây. Tên Lê Ngân còn nắm quyền thì còn nhiều người khổ. Hắn là kẻ võ biền, làm gì cũng thẳng tay, không chút thông cảm, thương xót. Đêm nay chúng tôi là những kẻ thù không đội trời chung với hắn tụ họp trong khu rừng này bàn kế hoạch triệt hắn. Bà Trần Thị đây nguyên là đệ nhị phu nhân của cố Đại Tư Đồ Lê Sát, đang nung nấu quyết tâm trả thù chồng. Bà xinh đẹp kia là Nguyễn Thị, nguyên nàng hầu của Lê Ngân, nhưng bị hắn vu tội hư hỏng đuổi đi. Tôi thì đang làm Thái giám, bị con gái Lê Ngân là Huệ phi Nhật Lệ xúi bẩy Vua khiến tôi mất chức. Ngoài ba người có thù với hai cha con Lê Ngân, tôi mời thêm cụ đây, theo lời thỉnh cầu của bà Nguyễn Thị. Xin bà Nguyễn Thị cho biết cao kiến.

NGUYỄN THỊ : Lật đổ tên Ngân dễ như trở bàn tay.

Tôi không ngờ ông là nam nhi nổi tiếng mưu cao mà chậm hiểu đến thế. Phụ nhân chúng tôi chân yếu tay mềm nhưng lại tinh mắt hơn các ông nhiều. Thiển nghĩ thế này. Trời đã sắp xếp mỗi nước có một ông Vua. Muốn sai khiến xã tắc, chỉ cần sai khiến Vua. Tên Lê Ngân dùng con gái để sai khiến Vua. Chỉ cần làm cho con gái hắn thất sủng, lập tức mọi việc xong xuôi hết.

TRẦN THỊ : Xin phu nhân nói rõ hơn.

NGUYỄN THỊ : Xin vâng. Vua hiện nay là đứa con nít

khờ dại, ham chơi, hiếu thắng. Ta chỉ cần khéo một chút là đưa Vua vào bẫy ngay.

ĐỖ ĐẶNG : Nhưng bằng cách nào ?

NGUYỄN THỊ : Đây là một trận đánh. Tôi đã mạn phép

vạch ra từng nước đi. Các vị cứ theo sát từng nước đi là chắc chắn công việc sẽ thành. Nhưng thưa ông Thái giám, tôi có tật, không có chút men vào người, không nghĩ ra được kế gì hay ho.

ĐỖ ĐẶNG (vội vã) : Có ngay đây. (Lấy ra vò rượu và

bốn cái bát. Rót ra bát, đưa Nguyễn Thị và mọi người.) Xin mời các vị.

NGUYỄN THỊ (nốc một hơi cạn bát rượu): Khà ! Rượu ngon đấy, ông Đỗ. Tôi xin nói tiếp. Đóng vai chủ chốt trong vụ lừa này là cụ đây (trỏ Cụ Già) Tôi đã đi khắp các chợ ngày phiên mới phát hiện ra cụ này đang ăn xin. Tuy là hành khất nhưng dáng người Cụ rất đẹp : cốt cách một đạo sĩ với mái tóc và chòm râu dài trắng như cước. Tôi đã đưa cụ về nhà, tẩm bổ cho da dẻ cụ hồng hào như ngày hôm nay. Cụ Trương ! Đã mấy lần cụ hỏi dò tôi là ai, vậy hôm nay thì cụ đã rõ.

CỤ GIÀ (cười ha hả): Vâng, tôi rõ rồi. Nhân đây tôi xin

nói thêm. Khác với ba vị, tôi không có thù oán gì với ông Đại Đô Đốc cũng như bà Vương phi. Tôi cũng chẳng vì nghĩa cả gì hết. Tôi chỉ vì tiền. Tôi đang cần tiền vì bị đám con cháu bất hiếu đuổi đi, phải ăn xin các phiên chợ. Ông Thái giám và bà phu nhân họ Nguyễn hứa trả công tôi 10 nén vàng. Nhưng đến nay tôi chưa nhận được nén nào.

ĐỖ ĐẶNG : Lát nữa... Lát nữa... Tôi sẽ đưa trước Cụ 2

nén, xong việc sẽ đưa nốt.

TRẦN  THỊ : Tôi  giấu  được 20 nén, nguyện để chi vào

việc trả thù cho Quan lớn Đại tư đồ chồng tôi. Hiện tôi có mang theo, xin ông Đỗ cho tôi được cúng vào việc lớn này. (Đưa 10 nén cho ông cụ.)

CỤ GIÀ (nhận tiền, lại cười ha hả) : Phải rồi, đồng tiền

đi trước là đồng tiền khôn. Với lại xem chừng lừa Vua đâu phải việc dễ. Chỉ vụng, để hơi sơ suất một li là mất đầu như chơi.

NGUYỄN THỊ: Cụ yên tâm... nhưng cụ công nhận mưu tôi cao không ? Tôi và Cụ đã tập dượt mười ngày nay, Cụ đã nắm rất chắc mọi tình huống và cách ứng đối. Kìa, các vị cạn chén đi chứ. Tôi mạn phép ! (Nốc một hơi cạn bát thứ hai.)

CẢNH 7

Trở lại cung riêng Vua Thái Tôn.

Vua và Huệ Phi Nhật Lệ ngồi uống rượu. Tiếng chiêng trống và hò reo vui vẻ bên ngoài vọng vào. Nhật Lệ đứng dậy, bước đến bên cửa sổ, nhìn ra ngoài cổng Hoàng thành.

NHẬT LỆ : Muôn tâu Bệ hạ, hôm nay đâu phải ngày lễ

          tiết mà Hoàng thành tưng bừng thế này ?

VUA THÁI TÔN (nhìn  nàng, cười âu  yếm) : Sáng nay

ta ban chiếu phong cha nàng tước Công, nhân tiện sai đem rượu ra cho quân sĩ ăn mừng. Chắc chúng hoan hỉ đem chiêng trống ra gõ cho vui. Mà thế là đúng. Xã tắc có đại thần tài ba, trung thực, công minh, tận trung với nước.

NHẬT LỆ (quỳ xuống) : Tiện  thiếp xin tạ  ơn  trời biển

của Bệ hạ, đã ban tước cao cho thân phụ tiện thiếp.

THÁI TÔN : Đấy  mới  chỉ  là  phần  thưởng  nhỏ  chưa

tương xứng với công lao to lớn của ông Đại Đô Đốc. Ta không ngờ một vị tướng dũng mãnh ngoài sa trường khi cầm cân nẩy mực trong triều lại vẫn lộ ra là bậc kinh bang tế thế. Ái phi ! Lâu nay ta chưa thấy Nàng uống rượu. Nhưng hôm nay, nhân dịp vui này Phi chịu uống với ta một chén nhỏ chứ ?

NHẬT LỆ (trìu mến) : Bệ hạ tha tội. Thiếp không biết

uống rượu. Thiếp e có chút men vào, sẽ không còn tỉnh táo để hầu hạ đấng chí tôn.

THÁI TÔN : Không sao, không sao ! Ta lại muốn Nàng

buông thả thêm đôi chút. Tại sao cứ phải giữ lễ Vua tôi mà hạn chế tình chồng vợ ? Ta chỉ đòi nàng uống một lần này thôi.

NHẬT LỆ (miễn cưỡng) : Thiếp xin tuân chỉ, nhưng    chỉ một chút thôi, tâu Bệ hạ.

THÁI TÔN : Được được. (Uống cạn ly rượu.) Xã tắc

đang an bình. Năm nay được mùa, trăm họ no đủ. Sau buổi thiết triều sáng nay, ta thấy trong lòng hoan hỉ. Thị nữ ! Bưng thêm rượu ra đây và sai vũ nữ hát múa cho Ái phi ta thưởng ngoạn.

[Thị nữ bưng khay rượu ra. Tốp vũ nữ xiêm áo lộng lẫy bước ra múa hát. Bỗng một thị vệ chạy vào.]

THỊ VỆ (quỳ tâu) : Muôn tâu Thánh thượng, có một đạo

sĩ xin được vào tâu với Thánh thượng việc hệ trọng. Hiện vị đạo sĩ đang chờ ngoài cổng Hoàng thành.

THÁI TÔN : Một đạo sĩ ?

THỊ VỆ (vẫn quỳ) : Muôn tâu Thánh thượng, một cụ già

râu dài trắng như cước, trông dáng dấp như tiên ông.

THÁI TÔN : Không phải hòa thượng Thích Quang trên

          núi Yên Tử sao ?

THỊ VỆ : Muôn  tâu  Thánh  thượng,  không  phải  hòa

          thượng mà là đạo sĩ.

THÁI TÔN : Được, cho vị đạo nhân vào.

[Thị vệ cúi lạy, đi ra. Lát sau đạo sĩ vào, chính là ông cụ trong cảnh trước, cải trang thành đạo sĩ.]

CỤ GIÀ (cúi rạp đầu). Bần đạo kính chúc Thánh

          thượng an khang.

THÁI TÔN. Ta miễn lễ. Đạo nhân ngồi xuống đây.

          Chẳng hay đạo nhân muốn tâu với ta việc gì ?

CỤ GIÀ. Điều bần đạo tâu chỉ dành riêng cho Bệ hạ.

THÁI TÔN. Cho các ngươi lui.

[Đám vũ nữ và thị nữ cúi lạy rồi đi ra.]

NHẬT LỆ (cũng đứng dậy định đi ra). Thiếp cũng xin

          lui để Bệ hạ tiếp đạo sĩ.

THÁI TÔN. Không, không ! Nàng ngồi lại đây. (Với

          đạo sĩ.) Ái phi của ta ngồi nghe được chứ ?

CỤ GIÀ. Điều bần đạo muốn tâu không liên quan đến

Vương Phi, xin Vương phi vui lòng tạm lánh ra ngoài.

[Nhật Lệ cúi lạy Vua rồi đi ra.]

THÁI TÔN (hơi khó chịu). Điều đạo nhân muốn tâu

          chẳng lẽ hệ trọng đến thế sao ?

CỤ GIÀ. Bệ hạ đoán đúng. Điều bần đạo sắp tâu vô

cùng hệ trọng đối với vận mệnh xã tắc. Bần đạo tu hành trên đỉnh Tản Viên Sơn, đêm đêm nằm ngửa mặt xem tinh tú chuyển động trên bầu trời. Cách đây hai tháng, bần đạo bổng thấy một hiện tượng lạ. Sao Thiên Cực của Bệ hạ lâu nay vẫn sáng rực phía Tây Nam, đột nhiên bị mờ đi và bên cạnh xuất hiện một vì sao lạ. Bần đạo chờ xem sự thể diễn biến ra sao thì thấy vì sao lạ kia không những không biến đi mà hai hôm sau còn xuất hiện một vì sao lạ nữa. Hai vì sao lạ này trấn hai bên sao Thiên Cực của Bệ hạ khiến sao Thiên Cực mờ hẳn đi. Thần e có chuyện gì bất thường trong cung, vội vã xuống núi tìm về kinh nghe ngóng thử. Nhưng bần đạo được tin thánh thể vẫn an khang. Dù sao bần đạo cũng thấy có bổn phận tâu lên Thánh thượng để đề phòng. Thánh thượng mà làm sao, sẽ ảnh hưởng lớn đến xã tắc.

THÁI TÔN (cười). Đa tạ đạo nhân, nhưng ta không tin

sự chuyển động của các vì sao trên trời lại ảnh hưởng đến công việc dưới hạ giới.

CỤ GIÀ. Thánh thượng lầm rồi. Mọi việc trên thế gian

đều dược quyết định từ trên trời. Huyền cơ tạo hóa thể hiện qua sự chuyển dời các tinh tú. Ngày xưa Khổng Minh đêm nhìn lên trời thấy một ngôi sao to bằng cái đấu rơi xuống, đoán ngay rằng Quan Công bị nạn. Tả hữu không tin, nhưng sau đấy mấy hôm thì có tin đưa về, Quan Công bị nạn thật.

THÁI TÔN. Vậy đạo nhân kiến giải hiện tượng tinh tú

kia thế nào ? Sao Thiên Cực đúng là ta rồi. Còn hai vì sao lạ kia ?

CỤ GIÀ. Mấy chục năm nay bần đạo lánh xa thế sự, ẩn

náu trên đỉnh núi cao, chuyên việc tu hành, đâu biết công việc triều đình của Bệ hạ. Nên bần đạo không thể giải được. Chỉ thấy hiện tượng như thế thì tâu để Bệ hạ suy ngẫm và lường trước những tai họa có thể xẩy đến cho Bệ hạ.

THÁI TÔN. Đa tạ đạo nhân. Thị nữ đâu ? Sang kho lấy

          cho ta 10 nén vàng để tạ ơn vị cao tăng.

CỤ GIÀ. Bần đạo tu hành trên núi cao, ăn hoa quả,

          uống nước suối, lấy vàng bạc của Bệ hạ làm gì ?

THÁI TÔN. Nhưng đạo nhân cũng nhận một chút khỏi

          phụ tấm lòng của ta.

[Thị nữ bưng khay vàng vào.]

CỤ GIÀ. Bần đạo chỉ xin nhận một nén để Bệ hạ vui

lòng, và cũng để đền công ông chủ quán trọ cho bần đạo nghỉ đêm qua và trỏ đường cho bần đạo vào Hoàng cung. (Bỏ nén vàng vào tay nải, cúi lạy,) Xin cáo từ Bệ hạ và mong điềm gở kia chóng qua. Dù sao Bệ hạ cũng lưu tâm gìn giữ mình vàng. Vận mệnh muôn dân sung sướng hay khổ cực tùy thuộc vào Bệ hạ. Trước tiên Bệ hạ xem trong các người vây quanh Bệ hạ, có hai người nào định lấn át Vua. Xin cáo từ Bệ hạ. (Định lui ra.)

THÁI TÔN (đột nhiên). Lúc nãy đạo nhân có nói hiện

          tượng kia xẩy ra trước đây hai tháng ?

CỤ GIÀ (giả vờ bấm đốt ngón tay tính). Đúng ra chưa

đến hai tháng. Còn thiếu mười ngày mới đủ hai tháng.

THÁI TÔN (cũng nhẩm tính). Đấy là ngày Huệ Phi vào

cung. Lạ nhỉ ! Nhưng chuyện trùng hợp là rất bình thường, chẳng đáng cho ta phải bận tâm.

[Cụ già đã lui ra ngoài. Nhật Lệ vào.]

NHẬT LỆ (đứng lại gần Vua, chăm chú nhìn). Thần sắc

Bệ hạ làm sao vậy ? Ông đạo sĩ nói việc gì, tâu Bệ hạ ?

THÁI TÔN. Ái phi không đứng ngoài nghe trộm đấy

          chứ?

NHẬT LỆ (cười). Thiếp nghe làm gì ? Nhưng vị đạo sĩ

kia tâu chuyện gì, Bệ hạ cho tiện thiếp biết được không ?

THÁI TÔN (như sực tỉnh). Chuyện hoang đường,

không dính gì đến Ái phi của ta. (Đột nhiên đăm chiêu.) Liệu sự chuyển động của tinh tú trên trời có liên quan gì đến công việc dưới trần thế không, Ái phi nghĩ sao ? Có hay không ?

NHẬT LỆ. Thiếp làm sao biết được ? Tâu Bệ hạ, phải

chăng vị đạo sĩ kia báo tin về một hiện tượng lạ trên bầu trời ?

THÁI TÔN (đột nhiên nhìn Nhật Lệ vẻ nghi ngờ). Sao

          Ái phi biết ?

NHẬT LỆ. Tiện thiếp phỏng đoán thôi, bởi thiếp thấy

          sắc mặt Bệ hạ như có chiều lo lắng.

THÁI TÔN. Không. (Quay đi.) Không có gì cả. Ôi, sao

đầu ta nhức buốt thế này ? Phải chăng vì chén rượu lúc nãy ?

NHẬT LỆ (đứng dậy). Thiếp sai thị nữ mời quan ngự y.

THÁI TÔN. Không cần ! Không cần ! Ta nằm nghỉ một

          lúc là khỏi thôi.

NHẬT LỆ (đỡ Vua). Bệ hạ nằm nghỉ đi. (Đỡ Vua nằm

          xuống.)

THÁI TÔN. Ái phi! Đêm qua ta mơ thấy giấc mơ rất lạ.

NHẬT LỆ. Tâu Bệ hạ, giấc mơ thế nào ạ ?

THÁI  TÔN : Ta thấy  một  người  đàn  bà  giữ chặt hai

chân hai tay ta cho một người đàn ông bóp cổ ta. Ta giãy giụa đạp cả hai ra thì lạ chưa, người đàn bà chính là Ái phi. Còn người đàn ông kia...

NHẬT LỆ. Là ai, tâu Bệ hạ ?

THÁI TÔN. Là ông Đại Đô Đốc ! Ái phi thấy giấc mơ

          quái đản không ?

NHẬT LỆ (chợt hiểu) : Ra  Bệ  hạ vẫn có bụng ngờ cha

con thiếp ? Nếu không, sao có giấc mơ như thế?

THÁI  TÔN : Chính ta  cũng không hiểu tại sao có giấc

mơ kỳ quái ấy. Còn ngờ thì Ái phi đã thấy đấy. Nếu ngờ ta đã chẳng phong thân phụ nàng tước Công và chẳng sủng ái nàng như hiện giờ.

NHẬT  LỆ : Vậy là nỗi ngờ vực mới xuất hiện gần đây.

Bệ hạ kể chuyện giấc mơ chỉ để thử lòng thiếp. Thật ra không làm gì có giấc mơ như thế. Nhưng mới chỉ từ buổi trưa đến giờ. (Sau một chút.) Thôi, đúng rồi, ông đạo sĩ ! Ông ta tâu gì với Bệ hạ, gieo rắc mối nghi hoặc. Hẳn nào, lúc ông ta mới vào, nhìn vẻ mặt ông ta thiếp đã hơi ngờ ngợ.

THÁI TÔN. Ngờ ngợ thế nào ?

NHẬT  LỆ. Thiếp thấy mắt ông ta không đàng hoàng và

dáng điệu không ra dáng chân tu. Thiếp có cảm giác ông ta đóng vai đạo sĩ chứ không phải đạo sĩ, mặc dù phải công nhận ông ta đóng rất giỏi. Từ mái tóc, chòm râu trắng như cước đến bộ quần áo mặc trên người, dáng điệu cử chỉ đều bắt chước rất khéo, chỉ riêng cặp mắt là ông ta không che giấu nổi. Mà thiếp quen xét đoán người qua cặp mắt. Người chân thật bao giờ cũng nhìn thẳng, đàng hoàng, tự tin. Ông đạo sĩ này mắt lấm lét và có chút hốt hoảng. Bệ hạ không hỏi ông ta tu ở đền nào.

THÁI TÔN. Phải rồi, Ái phi nói đúng. Ta cũng có đôi

          chút ngờ ngợ. (Gọi to.) Thị vệ đâu ?

[Một thị vệ chạy vào, quỳ lạy đợi lệnh chỉ.]

Ngươi ra cổng Hoàng thành xem có thấy đạo sĩ ban nãy thì vời ông ta vào chầu, ta muốn hỏi thêm vài câu.

[Lính thị vệ chạy ra.]

Ái phi nói đúng. Ta cũng có cảm giác không phải người đắc đạo. Chà, nếu Ái phi không nói, ta đã bị lão già kia lừa dối rồi. Ôi, càng ngày ta càng thấy vời em vào Cung là rất đúng.

[Lính thị vệ ban nãy chạy vào, quỳ lạy.]

THỊ VỆ. Muôn tâu Thánh thượng, ông đạo sĩ đi rồi.

Con chạy ra cổng Hoàng thành, ngó các phía không thấy bóng dáng ông ta đâu.

THÁI TÔN. Ngươi truyền sắc chỉ của ta cho quan Hiệu

uý đô thành lùng các quán trọ xem ông đạo sĩ nghỉ ở đâu thì dẫn vào Cung cho ta.

[Thị vệ cúi lạy rồi đi ra]

Vậy là kẻ bịp bợm rồi ! Suýt nữa ta tin lão có phải oan ức cho Ái phi và ông Đại Đô Đốc không ? Chao ôi, Nàng đã giúp ta bao nhiêu điều. Nhật Lệ ! Em đúng là của báu trời ban riêng cho ta, để giúp ta làm tròn bổn phận với Tiên đế và xã tắc.

NHẬT LỆ: Tâu Bệ hạ, thiếp đã dâng thân xác cho Bệ hạ

là chỉ mong giúp giập Bệ hạ. Thiếp biết từ khi Bệ hạ hạ cố thương yêu, nhiều kẻ ghen tức với thiếp. Và thiếp rất sợ đến một ngày nào đấy...

THÁI TÔN : Không ! Sẽ không bao giờ có ngày ấy. Ái

          phi đừng lo.

NHẬT LỆ : Thiếp  chỉ cúi xin, nếu cái ngày ấy đến, xin

Bệ hạ gia ân cho cha con thiếp được về quê nhà ở Lam Kinh cầy cấy sinh sống. Và rất có thể thiếp sẽ xin với phụ thân cho thiếp được vào tu ở một ngôi chùa gần đấy, hằng ngày cầu đức Như Lai ban sức khoẻ và trí óc minh mẫn cho Bệ hạ.

THÁI TÔN : Ôi, em đừng nói đến những chuyện không

bao giờ xảy ra ấy. Nào, lại đây với ta. Hay Ái phi vẫn còn giận vì ta đã bày ra cái giấc mơ ban nãy ? Nào, Nhật Lệ, lại đây với ta. Hãy quên tất cả những chuyện ấy đi. Đêm nay ta sẽ cho em thấy ta yêu em đến chừng nào. Em vẫn còn giận ư ? Lòng dạ em vẫn chưa bình lặng. Phải rồi, hãy đàn cho ta nghe một bản nào đấy để bình tĩnh trở lại. Thị nữ đâu ? Đem cây tỳ bà vào đây.

[Thị nữ vào, quỳ lạy dâng cây tỳ bà. Nhật Lệ đỡ lấy, so dây. Thị nữ ra. Nhật Lệ gẩy đàn, hát.]

NHẬT LỆ : "Cây muốn lặng,

        Gió chẳng dừng

Lòng thành ai có biết ?

Tâm sự này biết ngỏ cùng ai ?

Trên cành cao,

Con sáo líu lo.

Mắt nhìn vầng Hồng

Mà lòng quặn đau.

Quặn đau..."

THÁI TÔN : Ôi, sao nàng hát câu buồn thế ? Nàng vẫn

còn giận ta ? Nhật Lệ, bỏ quá cho ta. Ta biết lỗi rồi. Từ nay sẽ không bao giờ có chuyện như thế nữa. Ta đã thấu hiểu tấm lòng chân thật của em. Thôi, đặt cây đàn xuống và lại đây với ta.

[Nhật Lệ buông cây đàn, bước đến, nép vào người Vua. Vua Thái Tôn ôm chặt nàng.]

CẢNH 8

Túp lều của bà Trần Thị, vợ goá Đại tư đồ Lê Sát, nằm ở cuối vườn trong dinh Đại Đô Đốc Lê Ngân. Hôm nay là 49 ngày Lê Sát. Trên bàn thờ một đĩa hoa quả. Bài vị. Khói hương nghi ngút. Trời bên ngoài bắt đầu rạng sáng. Trần Thị mặc tang phục, quỳ trước ban thờ, chắp hai tay.

TRẦN  THỊ (khấn) : Quan  lớn  Đại  tư đồ. Hôm nay 49

ngày Ngài mà chỉ có một mình thiếp thắp hương cầu nguyện cho hồn oan của Quan lớn. Ôi, đã gần hai tháng rồi mà thiếp vẫn chưa trả được mối thù cho chồng. Những kẻ vu oán giá họa cho Quan lớn vẫn ngang nhiên ngồi hưởng bổng lộc Vua. Từ ngày Quan lớn bị nạn, thiếp sống goá bụa, lay lắt như kẻ khốn cùng. Mà cũng phải thôi, chồng bị khép trọng tội, vợ con bị sung làm nô tì là đúng rồi. Nhưng tại đâu ? Tại đâu ? Thiếp chưa làm cho những kẻ gièm pha Quan lớn với Vua phải đền mạng thì thiếp chưa thể chết để theo Quan lớn.

[Tiếng gõ cửa nhè nhẹ. Trần Thị hoảng hốt đứng dậy bước ra nghe ngóng, rồi mở cửa. Khắc Minh lẻn vào và lập tức đóng cửa lại.]

KHẮC MINH (bỏ khăn che mặt) : Lạy dì ạ !

TRẦN THỊ (mỉa mai) : Ra anh còn nhớ ngày kia         đấy !

[Khắc Minh không trả lời, lặng lẽ lấy ba nén hương, đốt, cắm lên ban thờ rồi quỳ xuống, lầm rầm khấn.]

KHẮC MINH : Kính lạy  hương hồn  cha  linh  thiêng !

Con là Khắc Minh, hôm nay đến quỳ gối trước ban thờ cha, cầu nguyện cho oan hồn cha được yên nghỉ nơi chín suối, bên cạnh Tiên Đế và các đấng anh hùng liệt sĩ đã bỏ mình vì xã tắc. (Ôm mặt khóc nức nở.)

TRẦN  THỊ : Đêm  qua cha anh  về đấy. Nửa đêm, thức

dậy, tôi nhìn lên ban thờ thấy Quan lớn Đại tư đồ ngồi chễm chệ trên ấy tự bao giờ. Vẫn uy nghi y hệt lúc sinh thời, đủ cả cân đai mũ mãng Vua ban, chỉ có cặp mắt rất buồn.

KHẮC  MINH (oà khóc) : Mỗi  lần  nghĩ  đến cha, ruột

gan con đau buốt. Cha bị khép tội oan uổng, nhưng cha hãy nói đi, con phải làm gì ? Nhiều đêm con không ngủ được, chưa biết con phải làm gì để vong linh cha được thanh thản.

TRẦN  THỊ : Anh thừa biết phải làm gì rồi. Chỉ có điều

anh hèn nhát, không dám động đến lông chân cái  đứa vu tội cho cha anh. Anh bạc nhược, chỉ lo  mạng sống cho bản thân anh. Anh cam chịu sống chui lủi không hơn gì con chuột nhắt hèn mạt.

KHẮC MINH : Dì bảo con phải giết những kẻ đã vu tội

oan cho cha con trước Vua ? Nhưng phải biết chính xác       là kẻ nào. Vả  lại  sự  đời  không đơn giản như dì

nghĩ đâu..

TRẦN THỊ : Anh giỏi giang, anh nghĩ sâu nghĩ xa. Chứ

tôi, đàn bà dốt nát, tôi nghĩ cạn thế thôi. Con phải trả thù cho cha. Vợ phải trả thù cho chồng.

KHẮC MINH : Cách trả thù tốt nhất là làm sao cho xã

          tắc không còn ai bị khép tội oan uổng nữa.

TRẦN THỊ(giận dữ):Chẳng bao giờ có chuyện như thế!

Sống ở đời, ai thật thà thì muôn thuở chịu thiệt thòi, kẻ gian hiểm mãi mãi vẫn cứ lên chức tước, dinh thự mỗi lúc một sang trọng, vàng bạc châu báu vẫn ùn ùn đổ vào rương hòm của chúng. Anh biết cái đứa sàm tấu vu tội oan cho cha anh được Vua ban tước Công rồi chứ?

KHẮC MINH(lảng chuyện) : Dì vẫn mạnh khoẻ chứ ạ ?

TRẦN THỊ (cay độc) : Cảm ơn anh, tôi chưa chết. Chưa

trả được thù cho chồng thì tôi chưa chịu chết đâu.

KHẮC MINH : Trời sắp sáng , con  xin phép dì . (Định

mở cửa ngách thì Trần Thị vội vã kéo chàng lại, đẩy vào buồng trong.)

TRẦN THỊ : Vào đây đi. Lão ta đến !

[Khắc Minh vội vào khuất.]

LÊ NGÂN (đẩy cửa bước vào) : Chào Phu nhân !

TRẦN  THỊ (cay độc) : Kính  chào  Quan  lớn Nhập nội

Đại Đô Đốc. Tôi chỉ là đứa nô tì của Quan lớn. Phu nhân phu nhiếc gì đâu ?

[Lê Ngân không nói gì, lặng lẽ bước đến trước ban thờ, cung kính chắp tay vái ba vái .]

Cảm ơn Quan lớn còn nhớ đến chồng tôi.

KHẮC MINH (đột nhiên bước ra, vái) : Kính  lạy Bác !

          Cháu xin cúi đầu kính chúc bác an khang !

LÊ NGÂN (sửng sốt). Khắc Minh ! Ôi, cháu vẫn yên ổn

chứ ? À, phải rồi, hôm nay cháu về đây thắp hương 49 ngày cha cháu. Thế là rất tốt ! Rất tốt ! Nhưng cháu nghe ta khuyên. Hiện nay ta chưa thể minh oan cho cha cháu, cháu hãy tạm lánh xa kinh thành ít lâu. Ta hy vọng sẽ đến ngày Hoàng thượng nghĩ lại. Khi ấy cháu hãy về.

KHẮC MINH (lại vái). Cháu tạ ơn Bác. Nhưng hôm

          nay cháu về đây muốn gặp Bác vì chuyện khác ...

LÊ NGÂN. Hay cháu vẫn nghi ngờ và oán giận bác ?

Cháu tưởng bác có thể quên được bao tình cảm gắn bó với cha cháu từ những ngày bác với cha cháu còn thanh gươm yên ngựa xông xáo trận tiền hay sao ?

KHẮC MINH. Thưa Bác, không phải thế mà vì chuyện

khác. Cháu nhắc bác hết sức cẩn thận kéo rơi vào đúng hoàn cảnh cha cháu. Từ ngày bác lên nắm triều chính, trừng phạt tội lạm quyền, tham nhũng, nhiều kẻ rất căm giận bác. Gần đây, tên Đỗ Đặng đang âm mưu hại bác...

LÊ NGÂN. Tên Thái giám mất chức ấy không làm gì

được ta đâu. Vả lại ta nghĩ, đã vì xã tắc mà dấn thân thì nếu lỡ phải chịu hậu quả thế nào ta cũng không oán thán. Làm gì ta chẳng biết bao hiểm nguy đang rình đón ta không kém ngoài sa trường? Nhưng cháu hiểu cho, ta không còn cách nào khác.

TRẦN THỊ. Quan lớn Đại Đô Đốc dạy chí phải. Anh

đừng lo hão cho Quan lớn. Lúc này Quan lớn đứng đầu triều, con gái  ở ngôi Vương Phi. Một tên thái giám quèn, đã bị Vua đuổi đi, còn quyền lực đâu mà hại được Quan lớn ?

LÊ NGÂN. Ôi, nghĩa là cháu không oán giận ta, Khắc

Minh ? Riêng điều ấy đã làm ta vui sướng và vô cùng biết ơn cháu. Đã thế cháu còn lo cho ta, nhắc cẩn thận ! Ta đội ơn cháu biết chừng nào. Cháu nói đúng, tên Đỗ Đặng ấy thâm hiểm xảo quyệt còn hơn loài rắn độc. Cháu nhắc bác chú ý là rất đúng. Cảm ơn cháu...

KHẮC MINH. Thưa bác, không phải chỉ có Đỗ Đặng...

LÊ NGÂN. Đúng thế. Bác nghe lời cháu, sẽ hết sức cẩn

thận. Nhưng Khắc Minh ! Quả thật cháu không oán giận ta về chuyện con Nhật Lệ chứ ?

KHẮC MINH. Cháu chỉ lo cho Tiểu Thư. Nhưng thôi,

trời chưa sáng hẳn, cháu phải đi kéo lỡ có người biết sẽ liên luỵ đến dì cháu và bác. Cháu xin chào dì, chào Bác...

LÊ NGÂN. Hôm nay 49 ngày cha cháu, cháu nên nán

lại một lát với phu nhân. Ta cáo lỗi, còn sửa soạn vào triều. (Ra.)

[Khắc Minh cung kính vái chào.]

TRẦN THỊ (đợi Lê Ngân đi khuất). Đồ bất hiếu ! (Giận

dữ.) Anh bắt oan hồn cha anh dưới suối vàng phải ôm mối hận đến bao giờ ? Anh không trả thù được cho ông ấy thì có bàn tay kẻ khác trả hộ, anh không biết ơn còn cản trở người ta ! Cút đi! Tôi không muốn nhìn bộ mặt đê hèn của anh thêm một khắc nào nữa ! Mà tôi báo trước, anh cũng liều liệu cái thân anh ! Đừng cản trở công việc người khác !

KHẮC MINH. Ôi, dì nói vậy là sao ? Hay dì đồng tình

          với con rắn độc ấy ?

TRẦN THỊ. Đúng ! Tôi giúp nó ! Tôi mượn bàn tay nó

để trả mối thù của tôi. Tôi cấm anh không được đụng vào.

KHẮC MINH  (đau đớn). Nếu con có cách, con quyết

chặn bàn tay nó, và nếu dì dính vào, con sẽ phải chặn tay dì.

TRẦN THỊ. Anh đừng hỗn. Mẹ anh không may qua đời

sớm, tôi đã chăm nom anh suốt ngần ấy năm trời, vậy mà anh nói với tôi như vậy ư ? Mà tôi làm gì sai nào ? Chỉ là trả thù cho cha anh, để vong linh cha anh được ngậm cười nơi chín suối. Có anh là đồ bất hiếu ! Từ nay đừng nhận là con cha anh nữa. Và tôi cũng cấm cửa anh. Tôi sẽ còn khấn để vong hồn cha anh về bóp cổ chết thằng con bất hiếu là anh cho mà xem.

[Đột nhiên cửa bật mở. Tên lính lệ chạy vào.]

LÍNH LỆ. A ! Khắc Minh ! Đang có lệnh truy nã mi. Ta

phải bắt mi nộp lĩnh thưởng. Ta nghe thấy tiếng người trong này, tưởng ai, thì ra chính là mi ! (Xấn lại.)

[Khắc Minh rút đoản kiếm đâm một nhát vào giữa ngực hắn, làm hắn gục xuống, chết ngay.]

KHẮC MINH (cất dao, nói khẽ). Cháu lỡ tay làm phiền

cho dì. Dì liệu lời ứng đối chuyện này. Cháu đi. (Ra nhanh.)

[Cửa lại bật mở, lúc này thêm ba lính lệ khác chạy vào.]

LÍNH I. Chuyện gì thế ?

TRẦN THỊ (trỏ xác chết). Tên Khắc Minh vừa vào đây,

tôi gọi chú này để bắt nó, nhưng chú này vụng, bị nó đâm chết rồi tẩu thoát. (Trỏ cánh cửa ngách vẫn còn hé mở.) Nó chạy lối này.

LÍNH I. Ra thằng Khắc Minh ! Chúng bay, ta đuổi theo

bắt nó nộp quan lĩnh thưởng. (Ra hiệu. Cả ba tên chạy ra theo lối cửa ngách.)

TRẦN THỊ (lẩm bẩm) Thằng già khốn nạn ! Chính lão

sai lính vào bắt thằng bé chứ còn ai ? Vậy mà thằng bé vẫn còn mê muội. Thằng già kia ! Phen này tao quyết làm cho mi không còn chức đầu triều, thậm chí phải chết còn tàn khốc hơn chồng tao.

CẢNH 9

Vua Thái Tôn ngồi cầm bút phê vào các sớ đặt trên án thư trong cung riêng. Đột nhiên một bóng người lẻn vào. Vua thấy động, ngẩng lên, chưa kịp nói gì thì bóng người đã sụp xuống quỳ lạy.

THÁI TÔN. Ngươi là ai? A, ông Đỗ !..

ĐỖ ĐẶNG. Muôn tâu Thánh thượng tha tội chết cho kẻ

hạ thần. Vâng, tâu Thánh thượng, thần chính là Đỗ Đặng đây.

THÁI TÔN (cau mặt). Ta đã cấm ngươi không được

          vào cung kia mà !

ĐỖ ĐẶNG. Tiểu thần biết, chính vì vậy mới cúi lạy

          Thánh thượng tha tội.

THÁI TÔN. Ngươi muốn tâu việc gì ?

ĐỖ ĐẶNG. Thần nhớ long nhan quá. Và cũng có việc

          nữa. Việc quan trọng đến Bệ hạ, đến xã tắc.

THÁI TÔN (cau mặt khó chịu). Việc gì ?

ĐỖ ĐẶNG. Có lá sớ mật tâu lên Thánh thượng, cáo

giác một việc ám muội trong triều đình. (Dâng lên bằng hai tay.)

THÁI TÔN (đỡ lấy đọc thầm). Nguyễn Thị là ai ?

ĐỖ ĐẶNG (khúm núm chắp tay). Tâu Thánh thượng bà

ta nguyên là nàng hầu của Đại Đô Đốc Lê Ngân, nhưng bị kẻ khác gièm pha khiến ông Đại Đô Đốc nghi ngờ là có tình ý với người khác, nên đuổi đi. Bà ta một lòng chung thuỷ với ông Đại Đô Đốc, vậy mà bị đuổi một cách oan ức nên uất hận nhưng không làm gì được. Bà ta khóc lóc với thần và kể nhiều điều xấu xa trong dinh ông Đại Đô Đốc. Thần bèn giục bà ta viết sớ tâu lên Thánh thượng, vì nếu bà ta biết mà không cáo giác là có tội lớn với Thánh thượng.

THÁI TÔN. Do thù oán mà vu oan giá họa thì không

thể tin. Ngươi để lá sớ đây để ta sai người dò la xem thử có đúng như trong sớ tâu trình không.

ĐỖ ĐẶNG (dai dẳng). Muôn tâu Thánh thượng, đây là

chuyện hệ trọng đến xã tắc, Thánh thượng chớ bỏ qua.

THÁI TÔN. Được, cho ngươi lui.

ĐỖ ĐẶNG. Muôn tâu Thánh thượng, thần trộm nghĩ,

Thánh thượng nên sai người dò xét ngay xem thật hư thế nào.

THÁI TÔN. Không phải dò xét gì hết. Ta không tin lời

          cáo giác này.

ĐỖ ĐẶNG. Tiểu thần lại tin. Bà Nguyễn Thị vốn là

người trong nhà, tất biết rõ sự việc. Thần biết bà ta là người thật thà chất phác. Bà ta khóc bảo thần rằng chỉ vì sợ biết mà không cáo giác sẽ bị tội nên buộc phải viết lá sớ kia.

THÁI TÔN (miễn cưỡng). Được. Ta sẽ sai quan gọi bà

          ta đến hỏi thêm.

ĐỖ ĐẶNG. Ấy chết, tâu Thánh thượng, không nên.

          Làm thế tức là đánh động, họ sẽ phi tang ngay.

THÁI TÔN (khó chịu). Vậy phải làm thế nào ?

ĐỖ ĐẶNG. Thánh thượng nên sai người đến khám xét

nhà ông Đại Đô Đốc ngay bây giờ.

THÁI TÔN. Không được. Nếu lời cáo giác sai thì đâm

ra Vua nghi ngờ bầy tôi .

ĐỖ ĐẶNG. Muôn tâu Thánh thượng, Thánh thượng là

chúa của xã tắc. Nhận được cáo giác Thánh thượng lệnh chỉ tiến hành kiểm soát là chuyện bình thường. Nếu kiểm soát không thấy gì thì ông Đại Đô Đốc càng yên tâm hơn để giúp giập Thánh thượng.

THÁI TÔN. Vả ta cũng không tin vào các thứ bùa ngải.

ĐỖ ĐẶNG. Thánh thượng cho phép kẻ hạ thần được

tâu. Đúng là nhiều bùa ngải chỉ là thứ bịp bợm của bọn phù thuỷ giả danh, đi lừa mấy bà dân quê thất học. Nhưng cũng có thứ bùa ngải của bậc cao tay, được chế luyện công phu thì hiệu nghiệm rất lớn. Tâu Thánh thượng, kẻ hạ thần đã chứng kiến nhiều trường hợp, giá không thấy tận mắt thì khó ngờ là có thật. Quan lớn Đại Đô Đốc là bậc túc trí, đã dùng bùa tất phải loại của thầy cao tay thật sự. Bà Nguyễn Thị kể với thần là bùa của Quan lớn Đại Đô Đốc đùng để mê hoặc Bệ hạ là loại bùa đặc biệt do đích thân thầy nổi tiếng Trần Văn Thường chế ra, bằng máu của năm loài điểu, năm loài xà, năm loài ngư hoà với mực son để viết. Sau đấy còn đem chôn đủ ba trăm ngày bên cạnh mộ một cô gái chết lúc còn trinh rồi mới đem dùng. Loại bùa ấy có thể mê hoặc bất cứ ai, dù bậc học giả uyên thâm hoặc đế vương.

THÁI TÔN. Những chuyện ấy ta có nghe nhưng không

tin.

ĐỖ ĐẶNG. Dù sao Thánh thượng cũng cho phép hạ

thần đem lính đến soát nhà Đại Đô Đốc.

THÁI TÔN (sau một chút). Cũng được.

ĐỖ ĐẶNG. Thần xin thi hành ngay. (Cúi lạy rồi ra

nhanh.)

[Vua đăm chiêu một lúc rồi gọi to.]

THÁI TÔN. Thị nữ đâu ? Mời Huệ Phi cho ta.

NHẬT LỆ (vào, cúi lạy). Bệ hạ cho gọi tiện thiếp ?

THÁI TÔN. Nhật Lệ !

NHẬT LỆ. Dạ, tâu Thánh thượng ?

THÁI TÔN. Nàng nhìn thẳng vào mắt ta xem.

[Nhật Lệ làm theo lời Vua.]

Sao cặp mắt Nàng hôm nay không như mọi khi.

NHẬT LỆ (cười). Tâu Bệ hạ, hôm nay mắt thiếp làm

          sao ?

THÁI TÔN. Mọi khi mắt Nàng chân thật. Xưa nay ta

          vẫn tin là như thế.

NHẬT LỆ (mỉm cười). Hôm nay Bệ hạ nhìn thấy mắt

          thiếp gian xảo chăng ?

THÁI TÔN (sửng sốt). Hai chữ ấy không phải ta nói mà

          chính từ miệng Nàng thốt ra.

NHẬT LỆ (ngạc nhiên). Bệ hạ nói thế nghĩa là sao,

          thiếp chưa hiểu ?

THÁI TÔN. Mọi khi Nàng thông minh lắm kia mà. Chỉ

          thoáng qua một cái là hiểu ngay.

NHẬT LỆ. Nhưng Bệ hạ hôm nay cũng không như mọi

khi. Bệ hạ gọi thiếp đến, đòi xem cặp mắt của thiếp rồi nói những câu kỳ quái.

THÁI TÔN. "Kỳ quái" ? Hai chữ này cũng lại do chính

          miệng Nàng nói ra.

NHẬT LỆ. Ôi, tiện thiếp không còn hiểu thế nào nữa !

Bệ hạ đùa thiếp chăng ? Nhưng Bệ hạ có lối đùa như thế bao giờ đâu ?

THÁI TÔN (đột nhiên). Nàng không dùng bùa đấy chứ?

NHẬT LỆ. Bùa ?

THÁI TÔN. Bùa ngải ấy.

NHẬT LỆ. Sao bỗng nhiên hôm nay Bệ hạ lại nói

          chuyện với tiện thiếp về bùa ngải ?

THÁI TÔN (lạnh lùng). Nàng hãy trả lời câu ta vừa

hỏi.

NHẬT LỆ. Không. Tâu Bệ hạ, tiện thiếp chưa bao giờ

tin vào những thứ hàm hồ ấy và cũng không bao giờ dùng.

THÁI TÔN. Thân phụ nàng, ông Đại Đô Đốc có dùng

          bao giờ không ?

NHẬT LỆ. Phụ thân thiếp càng không bao giờ dùng.

Người không tin. Ngay từ nhỏ thiếp đã nghe thấy phụ thân cấm trong nhà không ai được tin vào những thứ hàm hồ ấy.

THÁI TÔN. Ta lại tin.

NHẬT LỆ. Bệ hạ tin mà tiện thiếp không tin cũng

không ảnh hưởng gì đến tình cảm tiện thiếp đối với Bệ hạ. Vả lại thật ra thiếp cũng không dám quả quyết rằng bùa ngải hoàn toàn chỉ là chuyện hàm hồ.

THÁI TÔN. Nghĩa là nàng cũng có lúc tin ?

NHẬT LỆ. Ôi, tâu Bệ hạ ! Hôm nay Bệ hạ hỏi tiện

          thiếp những câu thật là...

THÁI TÔN (nhìn thẳng vào mắt nàng). Là sao ?

NHẬT LỆ. Ôi, đúng là tại Bệ hạ lại uống thứ rượu

thuốc ấy rồi. Thứ rượu ấy đã làm Bệ hạ không được tỉnh táo. Để tiện thiếp sai thị nữ đi mời quan ngự y.

THÁI TÔN. Ta không cần ngự y.

NHẬT LỆ. Ôi, nếu thế đêm nay Bệ hạ nên đi nghỉ sớm.

Bệ hạ ngủ một giấc cho yên tĩnh. Gần đây Bệ hạ làm việc quá nhiều. Tiện thiếp phải thưa với phụ thân tiện thiếp đừng quấy rầy Bệ hạ nhiều quá...

THÁI TÔN. Nàng nói đúng. Ta cần được yên tĩnh.

NHẬT LỆ. Thiếp xin đàn cho Bệ hạ dễ ngủ.

THÁI TÔN. Không cần. Cho nàng lui.

[Nhật Lệ ngơ ngác, rồi lặng lẽ đi ra. Còn lại một mình Vua Thái Tôn.]

(Vua ôm đầu.) Chẳng lẽ tất cả những thứ kia, từ khuôn mặt kiều diễm, tấm thân ngọc ngà cho đến những lời lẽ ngọt ngào mà ta vẫn đinh ninh là ngay thẳng, chân thật đều chỉ là do ta bị lá bùa kia mê hoặc hay sao ? Chẳng lẽ, con người ta vẫn cho là của hiếm trời ban riêng cho ta chỉ là hiệu quả của một trò phù thuỷ hay sao ? Rồi hai tháng trời hạnh phúc diệu kỳ cũng chỉ là ảo ảnh không có thật ? Ôi, trên cõi đời này thói lừa dối lại đạt đến mức tinh vi thế được sao ? Không ! Không có chuyện ấy được ! Lá bùa chỉ là điều vu khống ! Vậy mà lúc nãy ta đã làm ái phi của ta lo lắng một cách bất công. Ta đã nghi oan cho nàng. Thị nữ đâu ?

[Thị nữ chạy vào, quỳ đợi lệnh chỉ.]

Mời cho ta Huệ Phi...

[Đỗ Đặng đột ngột xuất hiện.]

ĐỖ ĐẶNG. Muôn tâu Thánh thượng...

THỊ NỮ. Tâu Thánh thượng, có mời...

THÁI TÔN. Khoan, đừng mời vội. Cho ngươi lui !

[Thị nữ cúi lạy rồi ra.]

Thế nào, ông Đỗ ?

ĐỖ ĐẶNG. Tâu Thánh thượng, Thánh thượng sai hạ

          thần soát nhà ông Đại Đô Đốc là rất sáng suốt.

THÁI TÔN. Ngươi tìm thấy gì sao ?

ĐỖ ĐẶNG. Suýt nữa Bệ hạ không cho soát nhà ông ta

thì mối họa này sẽ vô cùng khốc liệt. Bệ hạ mất ngai vàng như chơi. Khi ấy xã tắc sẽ ra sao ?

THÁI TÔN (sốt ruột). Ngươi thấy những gì, nói mau.

ĐỖ ĐẶNG. Muôn tâu Thánh thượng, tuân lệnh chỉ

Thánh thượng, kẻ hạ thần đem 50 tên lính đến nhà Đại Đô Đốc. Lục soát một hồi lâu không tìm thấy gì lạ, hạ thần đã nghĩ khéo tờ sớ cáo giác viết bậy. Bà Nguyễn Thị vì thù riêng mà bịa đặt cho ông Đại Đô Đốc. Nhưng lúc ra sau vườn, hạ thần thấy một cái miếu nhỏ thờ quỷ thần đúng như lời cáo giác. Xem xét kỹ các mặt thì thấy mặt sau miếu có dán một lá bùa thật. Thần bèn bóc đem về cung dâng Thánh thượng. (Dâng bằng cả hai tay.)

THÁI TÔN (giận dữ đập bàn, quát). Hẳn nào con gái

ông ta lúng túng khi ta hỏi đến. Đỗ Đặng ! Ngươi truyền sắc chỉ của ta, sai quân đến trói tên Lê Ngân cùng toàn bộ gia quyến và đầy tớ, giam lại. Sai lính canh gác cẩn thận, sáng mai ta sẽ đích thân hỏi tội bọn chúng.

ĐỖ ĐẶNG. Muôn tâu Bệ hạ, ông ta là Đại Đô Đốc, thần

          chỉ là chức quan nhỏ...

THÁI TÔN. Vậy ngươi cầm thủ chiếu này của ta. (Lấy

          bút viết ngay tờ chiếu, đưa Đỗ Đặng.)

ĐỖ ĐẶNG (kính cẩn đỡ lấy). Tạ ân Bệ hạ !

CẢNH 10

Cung điện. Vua Thái Tôn ngồi trên ngai vàng, hai bên các võ sĩ cầm gươm đứng túc trực. Dưới sàn nhà, Lê Ngân, Trần Thị, Nguyễn Thị và một số gia nhân quỳ.

THÁI TÔN. Ông Ngân ! Ta được sớ cáo giác ông xây

miếu thờ quỷ thần trong nhà và yểm bùa. Vậy thực hư thế nào ?

LÊ NGÂN (giập đầu tâu). Tâu Bệ hạ, chuyện xây miếu

thì có, còn chuyện yểm bùa thì không. Thần xin tâu bầy nguyên cớ khiến thần xây ngôi miếu ấy. Nguyên trước kia thần theo phò đức Thái Tổ...

THÁI TÔN (cau mặt). Chuyện ấy ta đã biết, ông không

cần mỗi lần lại nhắc đến. Ta không hề quên công lao của ông trong hơn mười năm đánh giặc Minh.

LÊ NGÂN. Bệ hạ tha tội, thần chỉ định nói, do nằm gai

nếm mật đất Lam Sơn chướng khí, mà nay thần mắc nhiều bệnh...

THÁI TÔN (càng cau mặt hơn). Chuyện Lam Sơn

chướng khí và chuyện nằm gai nếm mật, ta cũng nhớ, không cần kể ra nữa.

LÊ NGÂN. Thần nhắc lại những chuyện ấy không phải

để kể công mà chỉ định nói rằng, thần nghe có người nói trong khu đất thần đang ở, khi trước có ngôi miếu thờ Thổ Địa. Nay chỗ ấy bị ô uế, đụng đến oai khí của Ngài cho nên thần nhiễm nhiều bệnh tật. Thấy vậy, thần đã sai dựng lại cái miếu cũ để thờ.

THÁI TÔN. Còn việc yểm bùa ?

LÊ NGÂN. Chuyện ấy tuyệt nhiên không có. Muôn tâu

          Bệ hạ, xưa nay chưa bao giờ thần dùng bùa ngải.

THÁI TÔN (nhấc lá bùa giơ lên). Vậy cái gì đây ? Đám

lính hôm qua đến lục soát nhà ông đã tìm thấy lá bùa này dán ở sau miếu. Phải chăng ông dán lá bùa này để làm ta mê mệt con gái ông ?

LÊ NGÂN. Muôn tâu Bệ hạ, chuyện ấy hoàn toàn

không có. Thần không bao giờ tin vào bùa ngải. Vả lại việc đưa con gái thần vào cung là do ý chỉ của Bệ hạ, thần không hề gợi ý...

THÁI TÔN. Trước đây ta quý con gái ông, nhưng việc

ta si mê đến mức sủng ái thì chính do lá bùa của ông.

LÊ NGÂN. Lá bùa kia bây giờ thần mới nhìn thấy. Chắc

chắn do kẻ xấu lén đưa vào nhà thần để vu tội thần.

ĐỖ ĐẶNG. Ông đừng nói bậy. Ông là đại thần, nhà ông

          ai dám vào khi chưa được ông cho phép.

LÊ NGÂN. Chính ngươi đã đưa vào và lén dán nó lên

          miếu của ta !

ĐỖ ĐẶNG (quỳ xuống tâu Vua). Muôn tâu Bệ hạ, tội

ông Đô đốc đã rành rành, thế mà ông ta còn cố cãi, lại còn vấy tội cho hạ thần.

THÁI TÔN. Ông Thái giám hầu hạ ta đã nhiều năm,

          chưa dám dối trá ta điều gì bao giờ.

LÊ NGÂN. Muôn tâu Bệ hạ, thần xin được giập đầu tâu

lên, Bệ hạ còn ít tuổi nên chưa tinh tường sự thật giả.

THÁI TÔN (đập bàn quát). Câm ngay. Ông Đô đốc, ta

thấy miệng lưỡi của ông đã có mùi của tên tặc tử Lê Sát trước đây. Đấy không phải lời lẽ của bầy tôi đối với Vua !

LÊ NGÂN. Xin Bệ hạ bình tâm nghe lời thần tâu trình.

Bệ hạ tuổi Mão, đến ngày thánh tiết này mới đủ 15 tuổi, đấy là sự thật. Cho dù Bệ hạ thông minh đến mấy cũng chưa thể nhìn thấu mọi lẽ. Chưa kể Bệ hạ lại mải chơi, ít chịu đọc sách. Tai Bệ hạ thích nghe những lời nịnh hót, tâng bốc, làm sao Bệ hạ hiểu được lòng người thâm hiểm.

THÁI TÔN (đập bàn quát to hơn). Lê Ngân ! Ngươi ỷ

thế công thần dám làm điều hỗn xược với quân vương ! Ta trị vì xã tắc đã bốn năm, nếu không phân biệt được thật giả, làm sao ta giữ được xã tắc yên bình cho đến ngày hôm nay ?

LÊ NGÂN (cũng không ghìm được). Bệ hạ bảo xã tắc

yên bình ? Mấy năm nay hạn hán liên tiếp, sâu bệnh nối nhau. Mấy tháng vừa rồi ba lần sét đánh vào vườn cây trước cửa Thái miếu ở Lam Kinh. Nguyên do tại đâu ? Chính do Bệ hạ dung túng kẻ xấu làm nhiều điều xằng bậy. Pháp luật không nghiêm. Kỷ cương không chặt. Kẻ có quyền dựa vào thế Bệ hạ bắt nạt dân lành. Đứa nhẫn tâm tha hồ bức bách người lương thiện.

THÁI TÔN. Ta trị vì xã tắc là do các đại thần phù tá.

Nhưng các ông không ai lo cho Vua, chỉ bo bo thu vén cốt lấy nhà cao cửa rộng, tiền bạc đầy rương. Ông lại là quan đầu triều, nếu xã tắc không yên, ông phải nhận tội lớn hơn cả.

LÊ NGÂN. Người khác thế nào không biết, riêng thần

hết lòng tận tuy vì nước, khốn nỗi nhiều điều tâu lên không được Bệ hạ nghe.

THÁI TÔN (đập bàn, đứng phắt dậy). Lê Ngân ! Chứng

cứ rành rành, ông lừa dối ta, vậy mà ông còn dám mở miệng tự nhận là tận tuỵ vì nước !

LÊ NGÂN (trút mũ quỳ xuống). Bệ hạ nghi ngờ như

          thế, thần xin trả lại mũ áo.

THÁI TÔN (quát). Tội lừa dối Vua đâu từ chức là đủ ?

NHẬT LỆ (lao từ ngoài cửa vào, quỳ xuống). Muôn tâu

          Bệ hạ cho tiện thiếp được tâu một lời...

THÁI TÔN (quát) Đứa nào canh ngoài ấy, sao dám để

đứa con gái này được tự tiện vào cung riêng của ta ?

NHẬT LỆ. Tiện thiếp không phải "đứa con gái" nào mà

          là Vương phi, là vợ của Bệ hạ.

THÁI TÔN. Không ! Ngươi chỉ là đứa con gái dùng ma

          thuật mê hoặc ta. Đỗ Thái giám !

ĐỖ ĐẶNG (quỳ xuống). Tiểu thần xin nhận lệnh chỉ !

THÁI TÔN. Đưa nó đi tạm giữ trong hậu cung, chờ ta

          định liệu.

LÊ NGÂN. Thần có tội, cúi xin Bệ hạ trị tội riêng thần.

Thần có chết không dám oán thán, chỉ xin Bệ hạ gia ân cho đứa con gái ngu dại của thần, cho nó được về quê Lam Kinh cầy ruộng nuôi thân.

NHẬT LỆ (bị thái giám Đỗ Đặng kéo đi). Cha không

cần van xin gì cho con. Con cũng chẳng thiết gì sống trên đời này nữa. Làm Vua mà thật giả rành rành ra đấy cũng không phân biệt nổi thì nếu không phải hôm nay, sớm muộn rồi cha con ta cũng chịu tội oan thôi ! (Bị lôi ra khuất.)

THÁI TÔN. Ta đâu phải kẻ nhẫn tâm. Nhưng phép

nước phải giữ. Lê Ngân ! Ngươi là bậc đại thần, lại có công lớn từ thời Tiên Đế, càng không được làm điều xấu. Tội kẻ khác trị một, ngươi phải trị mười. Đỗ Thái giám ! Sai võ sĩ trói tội nhân, giải cùng các nhân chứng đến cho Hình quan tra khảo. Đứa nào bướng bỉnh không chịu nhận tội, cứ đánh đến chết cho ta.

LÊ NGÂN. Muôn tâu Bệ hạ. Hình quan hiện giờ đã

nhiều lần mang tiếng về tội ăn của đút. Ông ta lại sẵn có thù riêng với hạ thần. Cúi xin Bệ hạ giao cho vị quan khác xét xử.

THÁI TÔN. Không được. Bổn phận Hình quan là phải

công minh và ông ta là người công minh, phải không Đỗ Thái giám ?

ĐỖ ĐẶNG. Muôn tâu Thánh thượng, lời đồn ông Hình

quan ăn của đút là vô căn cứ, là điều vu khống xằng bậy. Võ sĩ đâu ? Hoàng thượng đã ra lệnh, các ngươi giải tội nhân đi.

[Các võ sĩ về trói Lê Ngân và giải các nhân chứng ra.]

LÊ NGÂN (ngẩng lên trời thét to). Đức Thái Tổ dưới

suối vàng có thấu nỗi oan ức này không ? (Ra cùng mọi người.)

[Không khí im lặng nặng nề.]

THÁI TÔN (gục đầu, mệt mỏi). Ôi, lòng ta đau đớn !

Ta đâu muốn trị tội ai ?

ĐỖ ĐẶNG. Tâu Bệ hạ nhấp một chút Vạn Thọ tửu cho

dịu cơn xúc động. Thần xin gọi cung nữ vào múa hát để Bệ hạ khuây khoả.

THÁI TÔN. Lòng dạ ta bồn chồn quá. Có cách gì làm

ta khuây khỏa được đây ? Tiếc đứa con gái châu Ngọc Ma ta lại đem trả cho viên tù trưởng xứ ấy mất rồi.

ĐỖ ĐẶNG. Muôn tâu Thánh thượng, nó vẫn còn ở

trong cung. Hôm ấy thần chưa kịp sai người đưa nó về đất Ngọc Ma.

THÁI TÔN (mừng rỡ). Thế ư ? Nhà ngươi sai gọi nó ra

          đây múa cho ta thưởng ngoạn.

[Đỗ Đặng ra. Cô gái xử Ngọc Ma vào, quỳ lay rồi đứng lên mà điệu múa ma quái.]

Đèn từ từ tắt.

CẢNH PHỤ

Một giọng hò chèo thuyền từ xa vẳng đến chen vẫn tiếng khua nước.

TIẾNG HÒ.     "Hò khoan! Hò khoan!

Một vũng nước trong

Mười dòng nước đục.

Một trăm người tục.

Chưa được một người thanh !

Biết ai tâm sự như mình,

Mua tơ thêu lấy tượng Bình Nguyên Quân.

Hò là hò khoan ! Khoan hò !

Sông sâu sóng cả anh ơi,

Chờ cho sóng lặng,

Buồm xuôi ta xuôi cùng..."

[Hiện lên một dòng sông. Trên con đò ngang có Cô lái đò và Khắc Minh trùm khăn che kín nửa mặt.]

KHẮC MINH (bỗng thét lên). Trời cao đất dầy ! Có

thấu chăng nỗi oan khiên đang chất chồng trên non sông Nam Việt ?

CÔ LÁI ĐÒ (sửng sốt). Ôi, từ lúc chàng lên thuyền,

không thấy chàng ra một lời, em đinh ninh chàng bị câm ! Thì ra không phải. Nhưng chàng nói đến nỗi oan nào vậy ?

KHẮC MINH. Ta vẫn tưởng nỗi oan của cha ta đã là

cao như núi, sâu như biển, vậy mà hiện giờ đất Thăng Long đang xảy ra một nỗi oan xem chừng còn cao hơn, sâu hơn.

CÔ LÁI ĐÒ. Đất Thăng Long ạ ? Hay chàng muốn nói

đến vụ án Đại Đô Đốc đầu triều cùng với con gái là Huệ Phi âm mưu lừa dối Vua ? Họ bị oan sao, thưa chàng ?

KHẮC MINH (uất ức). Chẳng còn công lý gì hết.

Người ngay thẳng bị kết tội, kẻ xảo trá được bổng lộc.

CÔ LÁI ĐÒ. Nhưng căn cứ vào đâu chàng bảo hai cha

con Huệ Phi bị khép tội oan ?

KHẮC MINH. Vì ta biết rõ họ hơn ai hết. Nhưng sao

          con đò đi chậm thế này ?

CÔ LÁI ĐÒ. Em không biết chàng cần sang sông

nhanh. (Nhanh tay chèo.) Chàng vội sang đấy để gỡ oan cho họ chăng?

KHẮC MINH. Sức tôi gỡ sao nổi ? Chỉ là xem có thể

          giúp họ được gì không?

[Con đò cập bến.]

Đa tạ cô lái. (Lên bờ.)

CÔ LÁI ĐÒ. Chúc chàng gặp nhiều may mắn.

CẢNH 11

Trong ngục thất. Lê Ngân bị xiềng. Lính giải Trần Thị đi ngang qua bên ngoài chấn song.

TRẦN THỊ (gào khóc thảm thiết). Bác Lê Ngân, bác

chết thì được lên với đức Thái Tổ, với quan Đại tư đồ chồng tôi. Còn tôi thì phải xuống âm ty. Quỷ sứ đầu trâu mặt ngựa sẽ nấu sôi tôi trong vạc dầu. Mà thế là phải. Tôi ngu ! Tôi đã tiếp tay cho kẻ thù làm hại bạn của chồng tôi.

LÊ NGÂN. Bà đừng nghĩ thế !

TRẦN THỊ. Nhưng con Nguyễn Thị, nàng hầu hư hỏng

của ông bị ông đuổi đi mới đúng là con rắn độc. Chính nó đã bầy ra tất cả mưu mô này. Chính nó đã dụ dỗ tôi. Nó với thằng Thái giám họ Đỗ kia.

[Lính kéo bà ta đi, bà ta vẫn còn hét lên, tiếng hét vọng lại.]

Tha tội cho tôi, ông Ngân. Tha tội cho tôi...

LÊ NGÂN (thở dài đau đớn). Khổ !

[Cai ngục dẫn Nhật Lệ vào.]

NHẬT LỆ (lao đến ôm cha, nức nở). Cha !

LÊ NGÂN. Con tha tội cho cha. Cha đã lầm. Cha tưởng

có thể mang tấm lòng son sắt giúp giập người ta, mong cơ nghiệp mười năm gian nan mới xây dựng lên được khỏi bị đổ nát. Ngờ đâu xã tắc không có luật lệ, kỷ cương như thế này thì chỉ những kẻ gian xảo, tàn bạo mới có thể giàu sang. Cha đã lầm và bắt con cùng chịu tai hoạ.

NHẬT LỆ. Chuyện đã qua, không gỡ lại được, cha

          đừng nghĩ ngợi nhiều quá.

LÊ NGÂN. Thân cha cha không tiếc, cha chỉ ân hận đã

làm hỏng cả một đời con ! Lẽ ra lúc này con đang được hưởng hạnh phúc với thằng Khắc Minh. Tội nghiệp nó, khéo đến giờ nó còn oán giận cha đã không tâu Vua giảm nhẹ án cho cha nó!

NHẬT LỆ. Không đâu, thưa cha. Chồng con hiểu và

          không oán giận cha một chút nhỏ nào đâu.

LÊ NGÂN (sửng sốt). Con vừa nói gì ? Chồng con là

          ai?

NHẬT LỆ (ngoái lại sau không thấy ai, nói rất khẽ).

Khắc Minh ! Con đã mạn phép cha bí mật làm lễ thành hôn tinh thần với chàng rồi.

LÊ NGÂN. Thành hôn tinh thần ư ? Nghĩa là thế nào ?

Ôi, cha hiểu rồi. Vậy thì cha đỡ đi được một phần nỗi ân hận. Nghĩa là các con đã được thành hôn, dù chỉ là tinh thần ? Tin con đem đến làm cái chết của cha không còn đau đớn nữa. Vậy bây giờ con rể cha ở đâu ?

NHẬT LỆ. Từ buổi hôn lễ đến giờ con không gặp lại và

cũng không nhận được một tin tức nhỏ nào về chàng.

LÊ NGÂN. Nó không sao đâu. Nó thừa đủ trí lự để

          thoát khỏi sự truy nã của triều đình.

NHẬT LỆ. Chồng con chết rồi, thưa cha.

LÊ NGÂN. Đừng nói gở.

NHẬT LỆ. Con biết mà, thưa cha. Con nghiệm thấy,

con linh cảm điều gì là không bao giờ sai. Vả lại cho dù thoát được sự truy nã thì cũng còn bao hiểm nguy khác. Không, Khắc Minh chết rồi. Chính vì thế mà hôm nay con xin với ông cai ngục vào thăm cha đồng thời cũng xin cha cho con được cùng chết với cha.

LÊ NGÂN (hoảng hốt). Không, con phải sống ! Con sẽ

gặp Khắc Minh và hai con sẽ được sống bên nhau. Vua tuy thế cũng sẽ không nỡ giết con đâu. Hai con sẽ về đất Lam Sơn quê nhà, làm lụng mà sống. (Lảng chuyện.) Lần cha bị giặc Minh bắt, giam ở Trà Lân, ngay đêm ấy có hai nghĩa sĩ cầm gươm xông vào ngục đánh tháo cho cha. Cha thoát tay giặc nhưng một trong hai nghĩa sĩ ấy đã bỏ mình. Sau này cha lập miếu thờ Thổ Địa nhưng cũng thờ luôn bài vị của người ân nhân vô danh ấy. Nhưng lần này cha bị giam ở đây, không một ai nghĩ đến chuyện cứu cha !

NHẬT LỆ. Thời thế khác rồi, thưa cha.

[Cai ngục mở phòng giam, dẫn hai lính thị vệ vào, bắc hương án tuyên đọc.]

THỊ VỆ (dõng dạc). Tội nhân Lê Ngân quỳ nghe chiếu

chỉ của Hoàng thượng. (Mở tờ chiếu đọc.) "Xét tên Lê Ngân tội nặng đáng phải ra pháp trường và xác đem rao ngoài phố phường Đông Kinh cho trăm họ đều biết, lấy đấy làm gương. Nhưng vì là đại thần, có nhiều công lớn dưới thời Tiên Đế, nay gia ân cho được tự chết. Thiệu Bình năm thứ tư, ngày 14 tháng Chạp, năm Đinh Tỵ". (Cuộn lại tờ chiếu, đi ra cùng cai ngục và thị vệ thứ hai.)

[Nhật Lệ ôm cha khóc thảm thiết.

Cai ngục vào mang theo ba vật để tự sát: Một thanh kiếm, một dải lụa và một chén thuốc độc, đặt xuống nền nhà, cởi xiềng cho Lê Ngân.]

CAI NGỤC. Xin mời Vương phi ra ngoài cho.

NHẬT LỆ. Tôi đâu còn là Vương phi ?

CAI NGỤC. Với tôi bà vẫn là Vương phi. Cũng như với

          tôi, Quan lớn đây vẫn là Đại Đô Đốc.

LÊ NGÂN. Ông cai đây đã cùng chiến đấu với cha

          trong trận Bồ Ngải. Ông ấy nhắc lại cha mới biết.

NHẬT LỆ. Vì tình bạn với cha tôi, xin ông cho phép tôi 

          ở lại đây vuốt mắt cho cha tôi.

CAI NGỤC (ngần ngại). Chuyện này Hình quan mà

biết tôi sẽ bị khiển trách đây. Nhưng thôi, cũng được. Tôi cũng mệt mỏi lắm rồi. Đang muốn lui về quê nhà nghỉ ngơi. Vậy xin Vương phi cứ ngồi lại. (Ra.)

LÊ NGÂN (cầm tay con gái). Cha về với tổ tiên, với

đức Thái Tổ cùng các anh hùng liệt sĩ đã bỏ mình trong cuộc chống giặc Minh. Con ở lại. Dưới suối vàng cha sẽ phù hộ cho con và chồng con.

       [Hai cha con ôm ghì lấy nhau thương xót.

 Đột nhiên Nhật Lệ lén nhấc chén thuốc độc đưa lên miệng. Lê Ngân kịp nhìn thấy vội đánh mạnh tay khiến chén thuốc rơi xuống sàn nhà, vỡ.]

Không được ! Con phải sống ! (Gọi to.) Ông cai !

[Cai ngục vào.]

Sau khi tôi chết ông làm ơn đưa con gái tôi ra khỏi đây và tìm cách khuyên giải để nó khỏi liều mình. Xin chào ông ở lại. (Cầm gươm đâm cổ, ngã vật xuống.)

[Nhật Lệ ôm xác cha khóc thảm thiết.]

CAI NGỤC (năn nỉ). Vương phi ! Vương phi ! Ông

Trời có cho ai được sống mãi đâu, rồi ai cũng phải về với đất. Vương phi hãy nén nỗi đau thương, ra ngoài để anh em người ta đem Quan lớn đi chôn cất .

[Đột nhiên Nhật Lệ vớ thanh gươm nâng lên, nhưng bị cai ngục chặn lại.]

(Hét to.) Chúng bay ! Giữ lấy Vương phi. Để mắt vào, đừng để bà liều mình.

[Lính vào lôi Nhật Lệ ra ngoài.]

NHẬT LỆ (vừa bị lôi xềnh xệch vừa gào). Cha ơi ! Cha

ơi ! (Ôm mặt khóc nức nở chạy ra ngoài.)

[Đột nhiên có ba dũng sĩ bịt mặt bước vào, quật ngã hai tên lính canh trói lại, đồng thời một người giữ chặt cai ngục.]

KHẮC MINH. Ta đến chậm mất rồi. (Hỏi cai ngục.) Bà

Nhật Lệ đâu ?

CAI NGỤC. Các ông đuổi theo bà ấy mau. Bà ấy mới ra

khỏi đây chưa được một khắc. Hãy ngăn bà ấy lại kẻo bà ấy liều mình.

KHẮC MINH (nhìn cai ngục). Ông có vẻ người tử tế.

CAI NGỤC. Các ông đuổi theo bà ấy mau. Lúc nãy bà

ấy đã suýt tự vẫn tại đây .

KHẮC MINH. Đa tạ ông ! (Ra hiệu, cả ba dũng sĩ cùng chạy ra.)

CẢNH 12

(Vĩ Thanh)

Trở lại cảnh tự mộ. Những bó đuốc vẫn bay lượn khi nhanh khi chậm như ma chơi giữa trời đêm. Hiện lên khuôn mặt của Khắc Minh và những bóng đen lố nhố của đám binh lính cùng đi. Khắc Minh lúc này đã mặc áo quần chỉnh tề và mặt mũi không còn nhem nhuốc.

KHẮC MINH. Sau đấy tôi cùng hai người bạn thân tín

dò tìm khắp nơi, hỏi thăm các thuyền chài suốt dọc sông Nhĩ Hà ra đến tận cửa biển, thấy ngôi mộ mới nào cũng hỏi thăm người dân gần đấy xem có phải của nàng không. Thấy ngôi chùa nào cũng vào hỏi thử, nhưng không thấy tăm hơi nàng đâu. Cho nên ta đi tìm thế này chỉ vô ích.

HÂN QUẬN CÔNG (hiện ra trong ánh đuốc). Nhưng

theo lệnh Hoàng thượng ta cứ cố đi tìm thêm nữa. Dù bà Huệ Phi còn sống hay đã chết, cũng nhất định phải tìm cho ra. Đấy là ý chỉ của Hoàng Thượng.

KHẮC MINH. Vô ích ! Vô ích ! Nhật Lệ chết rồi. Tìm

nữa chỉ nhọc công quân sĩ.

[Trong bóng đêm hiện lên một cổng chùa, chính ngôi chùa Khắc Minh và Nhật Lệ đã đến chơi ngày trước.]

HÂN QUẬN CÔNG. Kìa, một ngôi chùa nữa. Ta vào

hỏi xem sao. (Đập cửa.)

CHÚ TIỂU (ra mở, giụi mắt, giọng ngái ngủ). Đêm

hôm khuya khoắt các ông hỏi gì ? (Nhìn thấy áo gấm của Hân quận công và đám lính mặc binh phục.) Ôi, lạy các quan !

HÂN QUẬN CÔNG. Chùa này có nhà sư nào tên là

          Nhật Lệ không ?

CHÚ TIỂU. Nhật Lệ à ? Nghe tên lạ hoắc. Không có ai

tên như thế đâu. Tên đàn bà à ? Chùa này không có sư nữ ! (Đóng cửa đi vào.)

KHẮC MINH. Tôi đã bảo mà. Nhật Lệ chết rồi.

HÂN QUẬN CÔNG. Rất có thể bà ấy đổi tên để giấu

tung tích. Thậm chí đổi cả áo quần, cải trang thành đàn ông ấy chứ.

KHẮC MINH (chợt nhớ ra). Cũng có thể. Thuở trẻ, bà

ấy thích cải nam trang lắm. (Đột nhiên như sực tỉnh, lại gõ cửa chùa.)

[Chú tiểu bước ra, theo sau là Hòa thượng, mặc áo cà sa nâu, đầu trọc, chắp hai tay để trước ngực.]

HOÀ THƯỢNG. A-di-đà Phật ! Các vị hỏi gì nhà chùa?

KHẮC MINH (chắp tay). Xin cao tăng thứ lỗi. Tuân

theo sắc chỉ Hoàng thượng, chúng tôi đi tìm bà Nhật Lệ, nguyên là Huệ Phi của triều trước...

[Đột nhiên một tiếng thét từ trong vọng ra. Một nhà sư lao đến ôm ghì lấy Khắc Minh.]

NHÀ SƯ. Khắc Minh, chàng đấy ư ? (Nức nở.) Ôi, em

đinh ninh chàng không còn trên cõi đời này nữa. Vậy là những lời cầu nguyện đêm đêm của em đã động đến tấm lòng từ bi của Phật tổ và Ngài đã run rủi cho chàng đến đây. (Quay sang Hòa thượng, quỳ xuống chắp tay nói.) Cúi xin sư phụ tha tội cho đệ tử đã lợi dụng nơi tu hành để ẩn náu ngụ suốt hai chục năm nay.

HOÀ THƯỢNG (phúc hậu). Lòng thương xót chúng

sinh của Đức Như Lai rộng như biển cả. Bà hãy trở lại với đời. Phật Tổ đã tha thứ cho bà rồi.

NHẬT LỆ. Đa tạ Cao tăng ! (Quay sang Khắc Minh.)

Ôi, Khắc Minh, chồng em ! Vậy là cha em nói đúng, em sẽ được gặp lại chàng ! Cầu trời phù hộ cho hương hồn của cha được thanh thản nơi chín suối. (Buông Khắc Minh, lo lắng.) Kìa, sao chàng không nói gì, Khắc Minh ?

KHẮC MINH (như chợt tỉnh, bước đến ôm chặt vợ.)

          Nhật Lệ, vợ tôi !

[Những bó đuốc lại bay lượn giữa trời đêm.

Từ đâu đây vẳng đến lời Vua Lê Thánh Tôn trong nền nhạc hân hoan:

"NAY SẮC CHỈ BAN HÀNH BỘ LUẬT HỒNG ĐỨC ĐỂ MUÔN DÂN LẤY LÀM CĂN CỨ. TRẪM CÙNG TRIỀU ĐÌNH SOẠN THẢO CÔNG PHU TRONG BA NĂM TRỜI, ĐỀ RA NHỮNG ĐIỀU MÀ TỪ TRẪM ĐẾN MUÔN DÂN ĐỀU PHẢI TUÂN THEO, NGÕ HẦU GIẢM BỚT NHỮNG THƯỞNG PHẠT TÙY TIỆN, CHỈ CĂN CỨ VÀO YÊU GHÉT CỦA NGƯỜI TRÊN ĐỐI VỚI KẺ DƯỚI.

KỶ MÃO HỒNG ĐỨC THẬP TỨ NIÊN SẮC CHỈ!".

[Tiếng nhạc vang to át mọi thứ. Ánh sáng thu lại tập trung vào cặp vợ chồng Khắc Minh - Nhật Lệ đang cầm tay nhau, nhìn nhau say đắm như quên cả đất trời.]

HẾT