Kịch :MA-NI-THOONG...

NÀNG MANI THOONG

XINH ĐẸP

Kịch trào lộng và hoang đường

NHÂN VẬT

Người trần :

MANI THOONG - cô gái 17 tuổi, xinh đẹp

KHĂM PHÈNG - chàng trai 19 tuổi, đức hạnh

QUAN - Chau Mường[1] - cha Ma-ni Thoong

ÔNG - cha Khăm Phèng, lòa.

BÀ  - mẹ Khăm Phèng cũng lòa

BÀ VÚ

LÍNH 1

LÍNH 2

Nhân vật hoang đường :

NGỌC HOÀNG - chúa tể hoàn vũ

BẮC ĐẨU - Thần  mặt đỏ, áo mũ đỏ

NAM TÀO - Thần mặt đen,áo mũ đen

ĐẦU TRÂU - quỷ sứ

ĐẦU BÒ - quỷ sứ

ĐẦU NGỰA - quỷ sứ

Nhân vật trong cổ tích :

ANH MÙ

ANH SÁNG

PHẦN THỨ NHẤT

1. Mani Thoong

Phòng riêng của Tiểu Thư Mani Thoong, con gái quan Chau mường Viêng Phạ. Bà vú nuôi của Tiểu Thư bước vào.

BÀ VÚ : Con  gái  thời  nay đến lạ. Chẳng biết e thẹn là gì. Mới nhác thấy cậu trai nào vừa mắt là về nhà đã tơ tưởng không nguôi. Nước chẳng thiết uống, cơm chẳng thiết ăn. Đêm cũng trằn trọc không yên giấc. Chẳng biết cậu trai kia tuấn tú đến mức nào mà cô Tiểu Thư nhà tôi say mê đến thế !

[Mani Thoong chạy vào. Đấy là một cô gái trẻ, trạc 16-17 tuổi, ăn mặc gọn gàng theo kiểu dân tộc miền núi.]

MANI THOONG: Vú ơi, đội giúp em cái khăn này với!

(Ngồi xuống ghế để bà Vú làm giúp.) Vú nhanh tay lên kẻo chàng sắp đến bây giờ.

BÀ VÚ : Đến đây à ?

MANI THOONG : Đến dinh của cha.       

BÀ VÚ : Thế thì lo gì ? Công từ còn phải hầu chuyện quan Chau hàng nửa buổi ấy chứ.

MANI  THOONG : Nhưng lỡ chàng đi  qua sân, nhìn vào đây thấy em thì sao ? Ôi, không biết chàng sẽ nghĩ gì về em nhỉ? Chàng có chê trách em điểm nào không ? Hay em mặc cái áo tím màu hoa sim vậy ? Vú thấy thế nào ? Trong hai cái áo ấy vú thấy cái nào hợp với em hơn ?

BÀ VÚ : Áo nào chẳng thế. Áo quần chỉ là thứ bên ngoài. Người ta nhìn là nhìn vào mặt mày, vóc dáng con người ấy chứ.

MANI  THOONG : Nhưng em xấu xí lắm. Nếu ăn mặc khéo thì trông còn đỡ. Vú nói đi ! Cái áo nào hợp với dáng người em hơn ? Cái áo nào làm mờ đi những xấu xí của em  hơn ?

BÀ VÚ : Hai cái áo như nhau.

MANI  THOONG : Không phải. Hình  như cái áo màu hồng hợp với em hơn. Kìa, Vú nói đi chứ ? Vú nhìn hộ em xem.

BÀ VÚ : Ừ, cái áo ấy đẹp đấy.

MANI THOONG : Hay cái màu tím ? Vú thấy thế nào ? Vú trả lời em đi chứ ? (Rơm rớm nước mắt.) Ôi, Vú không giúp, em biết nhờ ai được ? Giá còn mẹ em thì em chẳng phải hỏi Vú.

BÀ VÚ : Thôi được. Để Vú nhìn lại xem nào. Phải rồi, áo hồng hợp với em hơn.

MANI THOONG : Vú nói thật đấy chứ ? Thế là em yên tâm rồi. (Soi gương.) Em đánh phấn thế này đậm quá không, Vú ?

BÀ VÚ : Hôm nay em đánh rất vừa. Không đậm đâu.

MANI THOONG : Vú nói thật đi. Em không ngại đánh lại đâu.

BÀ VÚ : Vú nói dối em làm gì ?

MANI THOONG : Thôi được, vậy Vú vấn khăn cho em thật khéo vào nhé. Lỡ có điểm nào sơ suất mà chàng không vừa ý thì đau khổ cho em chừng nào. Ôi, Vú ơi ! Em hồi hộp quá. Tương lai cuộc đời của em phụ thuộc vào giây phút sắp đến này đây.

Chỉ cần chàng nhận lời.

Em sẽ là người con gái sung sướng nhất thế gian!       

Hơn mọi Bà phi, Bà chúa trên đời

Nhưng lỡ chàng không ưng em.

Em sẽ thành con bé khốn khổ nhất.

Tất cả chỉ ở cái gật đầu.

Chàng có thể ban cho em hạnh phúc vô biên,

Hoặc đẩy em vào ngục tù đau khổ.

BÀ VÚ : Còn quan Chau nữa chứ ? Hình như hôm nay Quan lớn gặp Công Tử là lần đầu phải không ?

MANI THOONG : Cha thì em không ngại. Thế nào cha cũng chiều em. Mà nếu cha không chiều thì em chỉ cần nhịn cơm vài bữa là cha hết vía và làm theo mọi điều em muốn. Cái chính là chàng. (Đứng dậy, soi gương, làm dáng.) Sao hôm nay Vú vấn khăn cho em xấu thế ? Vú vấn lại đi. (Bỏ khăn, làn tóc dài xổ tung.) Vú vấn đúng như hôm Tết, đầu năm, Vú đưa em đi xuất hành ấy. Hôm ấy Vú vấn khéo đến nỗi các bà đến lễ chùa đều trầm trồ khen em đẹp. (Ngồi xuống, ngoan ngoãn.) Hôm nay Vú phải vấn đẹp hơn hôm ấy đấy.

BÀ VÚ (miễn  cưỡng  vấn  lại). Cậu ta đẹp trai lắm phải không ? Tiểu Thư chưa kể Vú nghe đấy. Dáng người ra sao ? Cặp mắt, cái miệng thế nào ? Rồi cái mũi, đôi tai ? Cậu ta đi đứng ra sao ? Nhẹ nhõm kiểu thư sinh hay bệ vệ như Quan lớn nhà ta ?

MANI  THOONG : Chính em cũng đang hồi hộp, chưa biết mặt mũi chàng ra sao...

BÀ VÚ (ngạc nhiên). Sao lại thế ? À, mà Tiểu Thư cũng chưa kể vú nghe, Tiểu Thư gặp Công Tử ở đâu, trong dịp nào đấy.

MANI THOONG : Em chưa gặp chàng bao giờ.

BÀ VÚ (lại càng kinh ngạc). Vậy sao Tiểu Thư lại đòi Quan Chau cho lấy chàng ? Trong khi chính Tiểu Thư chưa hề gặp, chưa biết mặt mũi chàng ra sao?

MANI THOONG : Đối với đàn ông, con trai thì mặt mũi, dáng hình có gì hệ trọng ? Cái chính là đầu óc, lòng dạ.

BÀ  VÚ : Nhưng Tiểu Thư đã gặp đâu mà biết lòng dạ người ta thế nào ?

MANI  THOONG : Em  biết chứ. Chàng là người thông minh hiếm có, lại đức hạnh không ai bằng.

BÀ VÚ : Tiểu Thư nghe ai kể về chàng hay sao ?

MANI THOONG : Nhiều người kể lắm. (Lại đứng dậy soi gương, uốn éo.) Tạm được đấy, nhưng chưa đẹp bằng hôm Tết đi lễ chùa. Hôm ấy Vú vấn cho em đẹp lắm kia. À, phải rồi, cái đầu khăn. Vú gài lên trên đẹp hơn. Hôm Tết vú gài thế trông khuôn mặt em dễ chịu hơn nhiều.

BÀ VÚ (sửa lại cái khăn). Họ kể về Công Tử thế nào ?

MANI THOONG : Kể nhiều chuyện lắm. Chàng sống trong một ngôi nhà tranh giản dị, làm nương rẫy nuôi hai bố mẹ, cả hai đều mù lòa. Chàng vừa có hiếu với cha mẹ, vừa phúc đức với người ngoài. Ngoài việc nương rẫy, hàng ngày chàng chăm chỉ đọc sách. Đọc xong lại vào núi kiếm thuốc lá về chữa bệnh cho dân trong bản cũng như các bản gần đấy. Người bệnh ở xa tìm đến, không ai chàng từ chối...

BÀ VÚ (sửng sốt). Có phải Khăm Phèng không ?

MANI THOONG : Vú biết chàng à ?

BÀ  VÚ : Khăm Phèng thì ai chẳng biết tiếng ? Tên tuổi đồn về đến tận Kinh đô chứ đâu phải chỉ trong mường ta. Vú còn nghe đồn cậu ta dũng mãnh nữa. Dám vào tận rừng sâu bắt cọp, giết lấy mật về chữa mắt cho bố mẹ. Nhưng Khăm Phèng là dân thường lại nghèo khó. Cậu ta chỉ chữa bệnh làm phúc chứ không lấy tiền. Vú còn nghe đồn...

MANI THOONG : Vú nghe đồn sao ?

BÀ  VÚ : Vú  nghe đồn cậu ta không định lấy vợ. Bao nhiêu gia đình giàu có trong bản gọi cậu ta đến gả con gái cậu ta đều thoái thác.

MANI THOONG : Lời đồn ấy em cũng có nghe, nhưng em không tin. Tại chàng chưa gặp ai vừa ý đấy thôi. (Sau một chút.) Trên đỉnh núi làm sao có được cô gái nào xinh đẹp ? Chứ nếu được làm rể quan Chau mường thì chắc chàng không từ chối.

BÀ VÚ : Tiểu Thư nói đúng đấy. Cậu ta chưa gặp ai vừa ý đấy thôi, chứ con trai, anh nào chẳng muốn lấy vợ. (Ngắm Mani Thoong.) Tiểu Thư lại xinh đẹp thế kia ! Khắp cả Mường Viêng Phạ này còn ai đẹp được bằng Tiểu Thư ? Bà Chau ngày xưa, lúc trẻ cũng từng nổi tiếng đẹp nhất Mường. Tiểu Thư bây giờ cũng vậy. Cứ nhìn thử con gái các quan xung quanh Mường ta xem. Không ai sánh được với Tiểu Thư. Chao ơi, nhưng điều vú không ngờ là Tiểu Thư đã sớm biết suy nghĩ đến thế.

"Vú quen nhìn Tiểu Thư vẫn như ngày nhỏ:

Non dại của đứa trẻ được nuông chiều.

Ai ngờ Tiểu Thư đã thật sự trưởng thành.

Đã biết phân biệt cái gì chính cái gì phụ

Biết tự lo lấy hạnh phúc cho mình..

   Thật không uổng công Vú nuôi nấng, chăm sóc mười sáu năm qua, từ khi Tiểu thư cất tiếng khóc chào đời. (Vui vẻ.) Thì ra không phải Công Tử nào mà chính là Khăm Phèng ! Thế nào quan Chau chẳng ban cho cậu ta một chức vị nào đấy trong Mường ta. Tiểu Thư sẽ là người con gái hạnh phúc nhất. Vú sẽ rất sung sướng được hầu hạ hai người.

MANI THOONG : Nhưng lỡ chàng không ưng em?

BÀ VÚ : Ưng ! Nếu cậu ta còn ngần ngại điều gì thì Vú sẽ tìm cách gặp Khăm Phèng và nói để cậu ta hiểu. Cậu ta không thể tìm được người vợ nào vừa xinh đẹp vừa biết suy nghĩ như Tiểu Thư đâu. Khắp cái Mường này, mà khéo cả khắp giang sơn của đức Vua nữa chứ !

MANI THOONG : Em vẫn lo lắm Vú à.

BÀ VÚ : Không lo! Đừng lo gì hết. Nhưng sao Tiểu Thư lại biến sắc thế kia ? Tiểu Thư nhìn gì đấy ?

MANI THOONG (đăm đăm nhìn ra cửa sổ). Đám mây lạ quá ! Vú nhìn kìa. Không biết là điềm gì ?

BÀ VÚ (nhìn theo hướng Mani Thoong nhìn). Mây ngũ sắc! Không phải mây mà một vị nào trên Thiên đình dạo chơi xuống trần đấy thôi.

MANI THOONG : Thật à, Vú ? Nhưng sao em chưa thấy một đám mây như thế bao giờ ?

BÀ VÚ : Bởi thần tiên trên trời rất hiếm khi xuống chơi hạ giới ? Chà, đám mây đẹp quá ! Đủ các màu sắc của cầu vồng. To thế kia, khéo đích thân đức Ngọc Hoàng đi tuần du nơi hạ giới đấy.

MANI TIHONG : Ôi, đám mây bay đi rồi. Tiếc quá, Ngọc Hoàng dạo chơi hướng khác.

BÀ VÚ : Việc Thiên đình ấy mà. Thôi, em cúi xuống để vú cài nốt cái trâm bạc nữa là xong.

MANI  THOONG : Vú  ơi,  có  thật  Ngọc  Hoàng định đoạt số phận mọi người dưới trần không ? 
BÀ VÚ : Đúng đấy. (Cười.) Chuyện Khăm Phèng có ưng Tiểu Thư và lấy Tiểu Thư hay không đều đã được định sẵn trên trời cả rồi.

MANI THOONG : Chẳng lẽ lại thế ? (Băn khoăn.) Nếu mọi họa phúc ở cõi trần đều được định sẵn thì ai còn cố gắng làm gì ? Biết thế em chẳng mất công năn nỉ cha sai người mời chàng về đây, chẳng vất vả lựa chọn cái áo trang nhã nhất làm gì. Rồi lại còn bắt Vú đội khăn cho thật đẹp nữa. Vì mọi sự đều đã được quyết định từ trên trời rồi kia mà ?

BÀ  VÚ (cười) . Tiểu Thư nói lẩn thẩn. Nếu cứ nghĩ như Tiểu Thư thì đừng ai làm lụng gì nữa, chứ ngồi mà chờ sung rụng thôi.

MANI THOONG : Chứ còn gì nữa ! Vì ông Trời lo hết cả cho ta rồi kia mà. (Bỗng giật mình lắng nghe.) Tiếng vó ngựa !

BÀ VÚ (cũng lắng tai nghe). Tiếng vó ngựa thật! Người Quan lớn sai đi đã về.

MANI THOONG (hồi hộp). Không biết chàng có chịu cùng về không ? Ôi, em hồi hộp quá, Vú ơi !

[Tiếng vó ngựa dồn dập, mỗi lúc một gần.]

Vú ra nhìn hộ em đi, xem có thấy chàng không ?

BÀ VÚ (chạy ra cửa nhìn). Vú đã biết mặt cậu ấy đâu ? Nhưng trong đám có một người trông rất lạ. Không biết có phải Khăm Phèng không ?

MANI  THOONG (khuỵu  chân  vì  không  đứng  vững nữa). Lạy các thần tiên trên đám mây ngũ sắc kia ! Hãy giúp con. Hãy thương con và ban hạnh phúc cho con !

2. Khăm Phèng

Dinh quan Chau Mường. Quan vẻ mặt phúc hậu, dễ dãi, ngồi trên phản sơn son. Sau lưng là tên lính cầm quạt phe phẩy

*.

Cảnh phụ (ngoài màn hoặc trên cao)

Một đám mây ngũ sắc rất lớn. Ngọc Hoàng ngồi giữa, mặt mũi phương phi, đội mũ bình thiên màu xanh da trời, râu dài bạc trắng, dáng phúc hậu. Bên phải là thần Nam Tào mặt đen vẻ mặt lanh lùng, nghiệt ngã. Bên trái là Thần Bắc Đẩu mặt đỏ, nhân từ. Cả ba cùng ngồi trên ghế có lưng và tay ngai, đang chăm chú nhìn xuống dưới trần.

*.

Trở lại  dinh quan Chau  Mường. Khăm Phèng bước vào, theo sau một tên lính nhà quan.

KHĂM  PHÈNG (chắp tay, cúi đầu). Kẻ dân dã xin cúi chào quan Chau.

QUAN CHAU MƯỜNG (niềm nở). Chúng bay ! Lấy ghế cho khách.

[Lính hầu đem ghế nệm đến.]

Mời cậu ngồi.

KHĂM PHÈNG : Bẩm Quan lớn, người bệnh ở đâu ạ ?

QUAN : Cậu ngồi xuống đã, coi như người trong nhà cho thân tình.

KHĂM  PHÈNG : Trông Quan ông khỏe mạnh thế kia, chắc không bệnh tật gì. Bị bệnh hẳn là Quan bà ?

QUAN (vui  vẻ). Đúng,  Quan  bà  bị  bệnh. Nhưng  cậu không chữa được đâu.

KHĂM PHÈNG : Xin cho tôi bắt mạch Quan bà đã, rồi mới có thể biết tôi chữa được hay không ?

QUAN : Nhưng Quan bà hiện không ở đây.

KHĂM PHÈNG : Bẩm, vậy Quan bà ở đâu ạ ?

QUAN : Dưới Âm  phủ ! (Cười vui  vẻ.) Cho nên cậu cứ ung dung. Ta mời cậu về đây trước hết để mừng cho cậu. Tiếng đồn cậu là người giỏi giang, đức hạnh bay về tận Mường Lị. Ta được nhà Vua giao chăm sóc dân chúng trong cái Mường Viêm Phạ này. Bổn phận ta là phải quý trọng giúp đỡ những ai là hiền tài trong Mường. Ta sai lính triệu cậu về đây, trước hết để tỏ lời ngợi khen cậu.

KHĂM PHÈNG : Đa tạ quan Chau. Nhưng nếu có ai bị bệnh cần tôi xem mạch và bốc thuốc thì...

QUAN : Cậu  thật  lạ ! Đến  như  ta, ngần  này tuổi đầu,sống chẳng bao lâu nữa mà còn không vội.

KHĂM  PHÈNG : Nếu  không có ai cần chữa bệnh, xin Quan cho tôi về, kẻo không kịp đến nhà trước khi trời tối.

QUAN : Cậu không nán lại ở đây ít ngày được ư ? Cuộc đời cậu còn dài, đâu phải như cuộc đời tôi ngày một ngày hai, chưa biết lúc nào...

KHĂM PHÈNG : Xin quan Chau cho phép: Tôi còn bố mẹ già cả, lại tàn tật.

QUAN : Có, ta biết cả hai  ông  bà  đều  mù  lòa. Tội nghiệp ! Nhưng cậu yên tâm, ta sẽ cho quân lính mang chăn bông, mang gối lụa, mang gạo trắng, cá thịt đến thay cậu chăm sóc hai ông bà ít bữa.

KHĂM  PHÈNG : Bẩm quan Chau tha tội. Tôi không ở lại được. Không ai chăm sóc cha mẹ già chu đáo bằng đứa con họ đẻ ra. Nếu đúng có người bị bệnh, xin cho tôi đến xem mạch. Tôi sẽ kê đơn rồi cân thuốc ngay.

QUAN : Bây giờ thì ta nói thật. Không có người bệnh nào hết ! (Cười.) Ta đặt chuyện ra thế thôi vì sợ cậu không chịu theo lính về Mường lị gặp ta.

KHĂM PHÈNG (đứng dậy).Vậy Quan Chau cho tôi về.

QUAN : Khoan  đã  nào ! Tính  khí  cậu  nóng  như  lửa.

Đến với quan mà cứ nằng nặc đòi về là nghĩa làm sao ? Nhưng ta thông cảm, vì thuở trẻ ta cũng hay sốt ruột như cậu. Bây giờ ta mới hiểu rằng, có nhiều việc giá ta không làm cũng chẳng sao. Và bây giờ, cậu thấy đấy, ta rất ung dung. Lính đâu ? Đem rượu cần ra đây !

KHĂM PHÈNG : Tôi không uống rượu.

QUAN : À, phải  rồi, cậu  là  thầy thuốc. (Cười.) Nhưng

ta biết các thầy thuốc khuyên người ta đừng uống rượu, nhưng bản thân các thầy thì ông nào cũng nốc rượu không thua gì nước lã. Có điều họ toàn uống giấu. Cho nên, vì coi cậu như con cháu trong nhà, ta sẽ không hở cho ai biết đâu. Cậu cứ  uống thoả thích. Lính đâu ? Ơ kìa, sao chậm chạp thế ? Bảo đem rượu cần ra kia mà !

[Lính vội vã bưng vò rượu ra.]

KHĂM PHÈNG : Bẩm quan Chau tha tội.

QUAN : Cậu vẫn giữ ý à ? Sợ ta đánh giá chứ gì ? Rượu

thì có gì mà đánh giá ? Rượu vào cho thêm hăng hái lại tốt ấy chứ. Nhịn rượu để rồi chẳng hăng hái gì hết chính lại không nên. Nói thật với cậu. Nhiều lúc ta phải xử những vụ án oái oăm. Nghĩ nát óc không ra. Ta bèn hô quân bưng rượu ra. Ngà ngà rồi, ta mới cho gọi bên nguyên, bên bị đến. Lạ chưa ? Ta nghĩ ngay ra cách phân xử công bằng. Nhiêu lần như thế quá rồi, bây giờ không có rượu là ta không xử nổi vụ kiện nào nữa. Nào, mời cậu !

KHĂM PHÈNG : Bẩm quan Chau tha tội. Xin cho tôi

về ngay, kẻo từ đây đến bản Chăn Tha toàn đường rừng, trời tối rất khó đi.

QUAN : Thì  ta  sai  lính  đốt  đuốc đưa cậu về ! Với lại

cậu hãy nghe và ghi nhớ lời ta. Tính cậu hay sốt ruột, lắm lo lắm nghĩ. Giả sử đêm nay cậu không về, cậu tưởng hai ông bà  lo lắm. Nhưng sáng mai gặp hai cụ, cậu thử hỏi xem, ta cam đoan các cụ vẫn vui vẻ và đêm trước vẫn ngủ say sưa, chẳng lo lắng gì hết. Ngay việc chữa bệnh cũng thế. Không có cậu rồi người ta vẫn khỏi. Mà giả sử không khỏi, họ chết cũng có gì đáng để ta phải nghĩ ngợi. Sớm muộn rồi họ cũng chết ấy mà. Sống thêm vài ba năm hay vài ba chục năm đi nữa phỏng có ăn nhằm gì ? Nhưng thôi, xem chừng cậu không tán thành lời khuyên của ta. Cũng được. Ta cho cậu về.

[Khăm Phèng đứng dậy cúi chào.]

Nhưng khoan đã, ta nói với cậu một câu, chỉ một câu thôi. Một câu tốt cho cậu, rất tốt là đằng khác. Một câu mà nghe  xong, cậu sẽ chắp tay vái lia lịa, ôm chầm lấy ta mà cảm ơn rối rít ấy chứ. Đúng, ta chỉ nói một câu thôi. Một câu sẽ làm cậu từ thằng khố rách áo ôm trở nên giàu sang. Đố cậu biết ta định nói với cậu câu gì ?

KHĂM PHÈNG : Không một câu nói nào có thể biến

đổi số phận con người đến thế.

QUAN : Vậy mà có đấy. Cậu chưa nghĩ ra chứ gì ? Mà

nghĩ ra sao nổi ? Vì ngay trong giấc mơ liều lĩnh nhất, cậu cũng không dám nghĩ đến chuyện ấy. Vậy bây giờ cậu hãy dỏng tai lên mà nghe cho rõ câu ta sắp nói. Dỏng tai chưa ? Rồi hả ? Vậy nghe nhé : Ta-sẽ-gả-con-gái-cho-cậu.

"Đứa con gái duy nhất của ta

Năm nay Tiểu Thư tròn mười sáu

Sắc đẹp như bông hoa hàm tiếu

Đức hạnh cũng không ai thể bằng."

*

[Trên cao trong đám mây ngũ sắc.]

NGỌC HOÀNG (vỗ vai Nam Tào cười ha hả).Hay lắm!

Hay lắm ! Ta thấy ông, mặt mũi đen đủi, nhưng quả là được việc.

NAM  TÀO (mặt đen, áo mũ đen). Đa tạ đức Chí tôn đã

biết đến công lao của kẻ hạ thần. Được Ngọc Hoàng giao nhiệm vụ cai quản nơi trần gian, thần không dám lơ là lười biếng, ngày đêm không quản, cố gắng làm tròn phận sự.

NGỌC  HOÀNG : Việc  sắp  xếp  số phận, phân bổ họa

phúc, khanh đã làm rất tốt, quả là không hổ thẹn với việc ta giao. Hôm nay tuần du nơi hạ giới, đến mấy nơi ta đều thấy cuộc sống dưới trần trật tự, êm đềm. Đấy là công lao của ông Nam Tào. Đúng như thế không, ông Bắc Đẩu ?

BẮC ĐẨU : Dạ, bẩm đức Chí tôn...

NGỌC  HOÀNG (trỏ xuống dinh quan Chau). Người để

râu kia là một vị quan, nếu ta không lầm ?

NAM TÀO : Tâu Ngọc Hoàng, đúng thế. Ông ta cai trị

một khoảnh đất chừng năm vạn mẫu và sáu ngàn dân, theo dưới trần gọi là một Mường.         

NGỌC HOÀNG (trỏ Khăm Phèng). Ông ta định gả con

gái cho cậu trai kia, có vẻ cũng là người hiền. Thì ra dưới trần có kẻ kêu ca ông Nam Tào không công bằng. Họ bảo thế nào nhỉ, ông Bắc Đẩu ?

BẮC  ĐẨU : Tâu  Ngọc  Hoàng, người trần kêu vị quan

trên Thiên đình ấn định số mệnh, phân bổ họa phúc không công bằng. Người tài đức làm nên công trạng lớn thì bắt họ chịu lắm tai họa đắng cay. Còn kẻ lười biếng, tham lam độc ác lại ban cho họ bao nhiêu bổng lộc...

NGỌC HOÀNG : Nhưng hôm nay ta thấy rõ người trần

kêu ca như thế là không có cơ sở.

BẮC  ĐẨU : Muôn  tâu Ngọc Hoàng, cuộc tuần du chưa

kết thúc, xin Ngọc Hoàng khoan hãy kết luận. Vì theo dự kiến, ta còn đến thăm vài nơi nữa...

NGỌC HOÀNG : Thế này là đủ ! Để dịp khác ta sẽ đi

thăm những nơi kia. Chiều nay ta chót hẹn với Tây Vương Mẫu, đến dự hội múa của chư tiên ở vườn Bồ Đào, nên phải về. Mà ta nghĩ, có xem thêm, chắc gì đã thấy tình hình khác. Đúng thế không, ông Nam Tào ?

NAM  TÀO (sung  sướng). Tâu  Ngọc Hoàng, đúng như

thế đấy ạ. Xin cho phép thần được nói vài câu với thần Bắc Đẩu. Tôi thừa nhận Ban của tôi không tránh hết mọi sơ suất, nhầm lẫn, và cũng có đôi ba trường hợp không được hoàn toàn công bằng. Nhưng rất ít, rất ít !

BẮC ĐẨU : Tôi lại thấy rất nhiều, rất nhiều !

NAM TÀO : Tôi e ông vội vã nghe những kẻ không biết

điều. Lười biếng nhưng lại đòi giàu sang. Độc ác nhưng lại đòi sung sướng. Ăn chơi trác táng nhưng lại đòi sống lâu...

NGỌC HOÀNG : Thôi, hôm nay trời đẹp, ta dạo chơi

nơi trần thế, sao các ông không nghĩ đến hưởng cảnh đẹp nơi trần gian mà cứ hục hặc nhau như thế ? Ông Bắc Đẩu ! Ta nghĩ việc gì cũng không tránh được hết sai sót. Cái chính là đại cục. Qua mấy nơi vừa rồi, ta thấy về đại cục, ông Nam Tào đã làm tròn phận sự. Thế là tốt. Tất nhiên việc gì cũng có thề làm tốt hơn, nhưng ta không nên đòi hỏi nhiều quá. Dù thần tiên đâu phải muốn làm gì cũng được ? Nhưng thôi, ta hỏi ông Nam Tào, rồi cậu trai kia lấy được con gái vị quan kia không ?

NAM TÀO : Bẩm Ngọc Hoàng, có đấy ạ. Và họ sẽ

thương yêu nhau cho đến đầu bạc răng long.

NGỌC HOÀNG : Tốt ! Tốt lắm! "Đầu bạc răng long !"

(Cười ha hả.) Cậu trai kia đáng được như thế lắm ! Mà ta thấy vị quan để râu kia thật đáng mến, thấy người hiền bèn gọi đến gả con gái yêu ! Làm quan mà không hách dịch, tàn nhẫn. Loại người trần như thế đáng được hưởng nhiều phúc lộc. Thôi, ta về chứ, các khanh ?

BẮC ĐẨU : Muôn tâu đức Chí tôn...

NGỌC  HOÀNG : Ta  hứa  sẽ đến mấy nơi ông đề xuất.

Nhưng để dịp sau. Còn hôm nay thì không được. Bà Tây Vương Mẫu sẽ giận ta mất...

[Đám mây ngũ sắc bay đi mất, mang theo ba vị thần tiên.]

*

[Trở lại cảnh dưới trần, trong dinh quan Chau Mường.]

KHĂM  PHÈNG : Tôi  không  thể nhận lời làm rể Quan

lớn.

QUAN (kinh ngạc) : Cậu nói sao ?

KHĂM PHÈNG : Tôi không thể nhận lời lấy Tiểu Thư.

QUAN : Hay đức Vua ở Kinh đô đã nhận lời gả Công

chúa cho cậu rồi ? Bởi ta nói cậu biết, con gái ta, nếu thua chỉ thua con gái đức Vua thôi ! Đã bao trai trẻ giàu sang, tài giỏi, con cái gia đình vọng tộc cầu hôn mà nó chưa chịu nhận lời ai. Hay cậu không tin lời ta nói ? Lính đâu, mời Tiểu Thư lên đây cho cậu Khăm Phèng xem mặt !

KHĂM  PHÈNG : Khoan  đã ! Thưa  quan Chau, tôi hết

sức cảm tạ Quan lớn đã có lòng thương yêu. Tôi không hề nghi ngờ những điều Quan lớn vừa cho biết về nhan sắc và đức hạnh của Tiểu Thư. Nhưng tôi không thể lấy Tiểu Thư.

QUAN : Nhưng tại sao ?

KHĂM PHÈNG : Tiểu Thư là bậc cao sang...

QUAN : Làm rể ta, cậu cũng sẽ thành cao sang.

KHĂM PHÈNG : Lấy Tiểu Thư tôi sẽ phải cố gắng. Mà

tôi chỉ là kẻ biếng lười nơi thôn dã. Tôi đã quen thói thích gì làm nấy. Nay phải gò vào khuôn phép nhà quan, tôi e không chịu nổi. Xin quan Chau Mường tha tội. Điều tôi tâm niệm chưa phải lắm tiền nhiều của, chưa phải chức cao quyền trọng, mà là....

QUAN : Mà là gì ? Cậu thèm khát cái gì ?

KHĂM PHÈNG : Thưa Quan lớn, điều tôi khao khát là

được sống theo ý riêng, được làm công việc mình thích thú. Đi tìm một cây thuốc quý, một giống sâm lạ, tôi có thể chịu đói khát, lặn lội hết ngày này sang ngày khác, leo hết núi này sang núi nọ, chui qua những khu rừng rậm rạp, đầy gai góc. Nhưng đứng chắp tay theo đúng phép tắc nhà quan, dù chỉ một khắc, tôi cũng không chịu nổi. Cúi lạy quan Chau Mường tha tội.

QUAN : Ta  chưa  hiểu. Ta  nghe  nói  cậu  vất  vả  làm

nương rẫy nuôi hai cha mẹ mù lòa kia mà ? Chẳng lẽ đấy là cậu làm theo ý thích riêng ?

KHĂM  PHÈNG : Đúng  như thế, thưa Quan lớn. Được

hầu hạ cha mẹ già, được chăm sóc người đã có công sinh thành ra mình và mình vô vàn yêu quý là điều sung sướng của tôi.

QUAN (mặt đỏ bừng, đứng phắt dậy, thét lớn). Đồ kiêu

ngạo ! Ngươi nên nhớ, ta là Quan phụ mẫu, cai trị khắp cả Mường này. Ngươi chỉ là một dân đen. Số phận ngươi đang nằm trong tay ta.

KHĂM  PHÈNG : Thưa Quan lớn, tôi rất hiểu Quan lớn

thương yêu tôi. Chỉ có điều tôi tự xét không đủ tài sức để nhận điều Quan lớn ban, nên không dám nhận. Như thế đâu phải tội?

QUAN (đập bàn, quát). Quan ban cho mà không nhận

cũng là một tội, một tội nặng !

KHĂM PHÈNG : Nếu thế tôi xin nhận cái tội ấy, còn

hơn sau này, khi làm con rể Ngài rồi, không ăn ở cho đúng phép nhà quan, tôi còn mắc tội to hơn.

QUAN (không  nhịn  được  nữa). Ta  chưa  thấy một tên

dân đen nào dám ăn nói hỗn hào với ta như mi. Lính đâu ? Gông cổ thằng này, giam ngục cho ta.

[Hai lính vào trói Khăm Phèng lại.]

Cùm chân nó cho cẩn thận, sáng mai giải ra pháp trường xử trảm. Những đứa kiêu căng hợm hĩnh, dám phỉ báng quan trên cần phải nghiêm trị ! Để làm gương cho kẻ khác ! (Giận dữ đi ra.)

LÍNH 1 : Chà, không biết chú mày có cái mật to đến

đâu mà dám vuốt mặt quan Chau đến nỗi Ngài giận dữ như thế ?

LÍNH  2 : Gan  mật  thì  lớn, nhưng  cái  óc  lại nhỏ xíu.

Ngu ! Ngu hết chỗ nói. Bao nhiêu kẻ giàu có tài giỏi thèm làm rể quan không được, thế mà chú mày được Ngài gọi đến cho không, thì lại thoái thác ! Sao có đứa ngu thế ! Ngu hết chỗ nói !

LÍNH 1 : Anh rất khâm phục cái bộ gan cóc tía của chú

mày. Và anh quý chú mày lắm. Anh nhận kết nghĩa vườn đào với chú mày. Nếu ngày mai chú mày không bị chặt đầu thì về ở với anh. Tiền bạc của anh sẽ là tiền bạc của chú. Còn bây giờ chú mày đến đây, mang theo tiền làm gì lắm cho nặng túi ? Có bao nhiêu đưa đây anh giữ hộ. Kẻo vào trong kia, thấy chú mày có tiền, bọn cai ngục sẽ lột hết.

LÍNH 2 : Thằng kia, mày thầm thì gì đấy ? Lại vòi tiền

hả? Tao mách quan thì đừng có trách !

LÍNH 1 : Mày nhìn mặt tao đây ! Nhìn đi ! Nhìn kỹ vào

! Mặt mũi tao thế này mà thèm vòi tiền à ? Tao thấy chú em đây hiền lành, tao quý thì tao giữ hộ chú ấy. Nhưng mà thôi, làm phúc phải tội. Anh giữ hộ chú rồi lại có đứa hiểu lầm. Bây giờ chú em chịu khó khoác cái gông này vào cổ, đeo cái cùm này vào chân rồi đi theo chúng anh.

LÍNH 2 : Ờ, mà thằng bạn tôi nói đúng đấy. Vào nhà

ngục thì đem tiền theo làm gì cho nặng túi, chỉ kéo thêm tai họa. Nó không dám giữ hộ thì cậu gửi mình... (Vừa nói vừa giải Khăm Phèng đi.)

[Quan Chau vào, theo sau là bà Vú.]

QUAN : Bà  không  còn  việc gì làm hay sao mà cứ lẵng

nhẵng bám theo tôi như cái đuôi thế này ?

BÀ  VÚ : Để  rồi xem ai là cái đuôi của ai ? Nhưng thôi,

chuyện ấy để lúc khác. Còn bây giờ, cậu Khăm Phèng ấy làm  gì nên tội mà ông nỡ chém đầu ?

QUAN : Nó dám hỗn với tôi !

BÀ VÚ : Thế hễ ông muốn gì người ta cũng phải chiều

theo đấy hẳn ?

QUAN : Sao lại không? Tôi là Quan, là cha mẹ dân! Tôi

bảo gì, nó không thích thì để sau, còn bây giờ hãy cứ nghe đi đã nào ? Mà thôi, Bà đừng dính dáng đến công việc của tôi ! Bà là vú nuôi con gái tôi, chứ đâu phải là Bà Chau Mường, là mẹ đẻ ra con Mani Thoong.

BÀ  VÚ : Từ  khi  bà  lớn  mất  đi, ông  mồ  côi  mồ cút,

không ai cai quản. Tạm thời tôi phải quản. Bao giờ có bà Chau khác về đây quản ông hãy hay. Không ! Cái cậu Khăm Phèng ấy không làm gì nên tội. Ông gả con gái ông cho nó, nó không chịu thì ông đuổi nó về. Ông giết nó thì dân khắp các bản trong cái Mường này sẽ coi ông là ma quỷ. Riêng tôi, tôi cũng sẽ bỏ cái nhà này tôi đi.

QUAN : Bà đi đâu ?

BÀ VÚ : Đi đâu mặc xác tôi, ông không cần biết.

QUAN : Bà đi thì ai cơm nước cho tôi ?

BÀ VÚ : Thiếu gì đứa ! Ông sai đứa nào cơm nước cho

ông chẳng được ?

QUAN : Nhưng tôi quen các thức bà nấu rồi.

BÀ VÚ : Ít lâu rồi ông sẽ quen thức ăn đứa khác nấu.

QUAN: Tôi sợ không quen được.Còn con Mani Thoong,

ai sẽ trông nom nó ?

BÀ VÚ : Ông kiếm bà vú khác cho nó.

QUAN : Sợ nó không chịu.

BÀ VÚ : Với lại nó lớn rồi, đâu cần vú ? Ông để tôi đi.

QUAN (sau  một  chút) : Thôi  được. Tôi đành chịu thua

Vú. Hì-hì, Vú bảo lính thả thằng mất dạy ấy ra. Cho nó về ! (Nghiêm mặt.) Còn bà, về sau, đừng có lẵng nhẵng theo sau tôi, làm rối óc tôi nữa. (Đi nhanh ra.)

[Mani Thoong chạy vào, ôm Vú khóc nức nở.]

BÀ VÚ. Nín đi, bố em chịu thả cậu ta rồi.

MANI  THOONG : Em  đã  nghe  thấy. Nhưng  em khổ

chuyện khác kia. Em khổ lắm Vú ơi !

BÀ  VÚ : Nó  không  lấy  thì  thôi  chứ việc gì mà khổ ?

Thiếu gì đám tài giỏi, giàu sang hơn nó.

MANI  THOONG : Nhưng  Khăm  Phèng  mới  thực  là

người em mong ước. Không lấy được chàng em thà ở vậy suốt đời chứ nhất định không lấy ai khác. Vú chưa biết, lúc nãy ngồi sau tấm bình phong kia, em càng nghe càng thêm kính phục chàng, thêm yêu quý chàng. Con người không ham tiền bạc, không thèm địa vị, danh vọng, một con người không nề vất vả khó khăn làm tròn bổn phận và lại lấy việc làm tròn bổn phận là vui. Con người như thế không kiếm nổi trên thế gian này.

BÀ VÚ (bĩu môi). Vú thì lại thấy cậu ta là thằng gàn,

thằng hâm !

MANI THOONG : Ôi, không phải thế đâu, Vú ơi ! (Lại

càng khóc to.) Vú không thấy chàng từ chối đấy ư? Chàng không yêu em !

BÀ  VÚ : Nó  đã  biết  mặt  mũi Tiểu Thư ra sao đâu mà

yêu với chẳng yêu ? Nếu yêu nó thì em phải làm cách nào để nó mê em, chứ chịu ngồi khóc thế ư ?

MANI  THOONG (ngạc  nhiên  nhìn  Vú). Ôi, đơn giản

thế mà sao em không nghĩ ra ? Phải rồi em phải làm cách nào để chàng yêu em. Nhưng cách nào ? Vú mách em với.

BÀ VÚ : Cái ấy thì ú chịu. Nếu em thật sự yêu nó thì

em phải nghĩ ra chứ.

MANI  THOONG : Vú  phải  giúp em. Vú phải nghĩ hộ

em. Xưa nay Vú vẫn nghĩ hộ em kia mà. (Lại khóc nức nở.) Vú không nghĩ được cách nào thì em tự tử đấy. Bởi không lấy được chàng em chẳng thiết sống nữa. (Lại khóc.)

[Bà vú bật cười, vuốt tóc Mani Thoong.]

BÀ  VÚ : Con  gái  lớn bằng ngần này mà còn làm nũng

Vú như hồi lên bảy lên tám ấy. Thôi được, Vú sẽ nghĩ cách cho.

MANI THOONG : Vú nghĩ nhanh lên đấy !

BÀ  VÚ (phì  cười) : Được, Vú sẽ nghĩ. Em về buồng đi

đã, vú đang bận.

MANI  THOONG (nũng nịu). Vú bận việc gì ? Vậy bao

giờ vú mới nghĩ hộ em ? Ôi, mà khéo em nghĩ ra cách rồi. Ôi, cách này thì chắc chắn chàng sẽ không nỡ từ chối em... Em phải chuẩn bị ngay bây giờ. (Ôm Vú). Em có cách rồi ! Sướng quá ! (Rú lên). Em nghĩ ra cách rồi ! (Buông Vú, chạy đi.)

BÀ  VÚ (nhìn theo). Hồi trẻ mình có khác gì ? (Quay ra

gọi to.) Lính đâu ?

[Lính chạy vào.]

Quan lớn ra lệnh thả Khăm Phèng. Bọn bay cởi trói, tháo cùm, bỏ gông ra rồi cho cậu ta về bản.

LÍNH  1 : Bà  nói  thật  không  đấy ? Tôi  phải  vào bẩm

Quan lớn, hỏi xem có thật không đã.

LÍNH  2 : Đúng  thế. Phải bẩm  báo  Quan  lớn  xem thế

nào, chứ ai đời vừa ra lệnh chém, đùng một cái lại tha bổng. Vô lý !

BÀ  VÚ : Không tin lời ta hẳn ? Nếu thế thì vào mà hỏi,

nhưng ta báo trước, lần sau thì cứ liệu. Quan lớn phạt gì các anh, đừng có lạy van ta nói với quan hộ. (Giận dỗi bỏ đi.)

[Hai lính vội vã túm hai tay bà Vú giữ lại,]

LÍNH 1 : Dạ, con hiểu chứ. Ở cái dinh này quyền bà Vú

to hơn quyền quan Chau nhiều.

LÍNH 2 : Đúng thế. Con đâu dám không tin bà Vú. Duy

có điều từ án chém đầu sang tha bổng, khoảng cách lớn quá. Nhưng thôi được, con xin tin lời bà.

LÍNH 1 : Lỡ hai chúng con phạm tội gì oan uổng, bà Vú gỡ cho chúng con nhé. (Chạy ra cùng lính 2.)

[Mani Thoong về đã mặc quần áo dân thường vải chàm, tay khoác một bọc hành lý.]

MA-NI  THOONG : Vú  ơi, em  đi  theo chàng và sẽ có

mẹo làm chàng chịu lấy em. Em đã mường tượng ra được vài mẹo. Vừa đi em sẽ vừa nghĩ xem mẹo nào hay hơn cả.

BÀ VÚ : Đúng, rất đúng. Vú tin em sẽ thành công.

MANI THOONG: Nhưng em phải xin phép cha không?

BÀ VÚ. Xin thì không đời nào quan Chau chịu cho Tiểu

Thư đi ! Thấy cần đi thì cứ đi, sau này xin lỗi sau.

MANI THOONG : Nhưng cha giận thì sao ?

BÀ VÚ : Sợ cha giận thì đừng đi. Ngồi ở nhà mà khóc.

MANI  THOONG : Em  hỏi  thế thôi. Chứ em sẵn sàng

mọi thứ đây rồi. Có gì Vú nói hộ em nhé. Thôi, em đi. (Ra nhanh.)

Cảnh phụ

Đêm khuya. Mani Thoong đi một mình trong rừng. Mỗi tiếng động làm cô giật mình. Vấp ngã. Có lúc đã nản chí, định quay về, nhưng rồi lại đứng dậy, quyết tâm đi tiếp.

Cảnh phụ này chủ yếu diễn tả bằng âm thanh (âm nhạc và tiếng động) và bằng động tác vũ điệu của diễn viên đóng vai Mani Thoong.

3. Cặp vợ chồng già

Túp lều giữa rừng rậm. Hai ông Bà già đều mù. Đấy là cha mẹ Khăm Phèng.

ÔNG : Trời tối chưa, bà ?

BÀ : Hình như tối rồi. Gà lên chuồng lâu rồi.

ÔNG : Sao lại "hình như" ? Bà nhìn thử ra ngoài hộ tôi.

BÀ : Tôi có thấy gì đâu ? Sao thỉnh thoảng ông lại hỏi

tôi những câu kỳ quái thế ?

ÔNG : Sao lại kỳ quái ?

BÀ : Ông bảo tôi nhìn thử ! Làm như tôi sáng mắt ấy.

ÔNG (cười) : Ờ  nhỉ ! Thú  thật, nhiều lúc tôi cứ có cảm

giác chỉ mình tôi lòa còn bà vẫn sáng ! (Lảng chuyện.) Ôi, chưa thấy thằng Khăm Phèng về nhỉ?

BÀ : Tôi  cũng  đang  lo. Tính nó cẩn thận, Hôm nào có

việc phải về muộn cũng báo trước. Cái hôm quan Chau mời xuống Mường Lị nó cũng nói trước với bố mẹ là có thể sẽ về muộn, thậm chí vắng nhà vài hôm. Nó còn chu đáo chuẩn bị trước thức ăn thức uống để ông với tôi đủ dùng trong mấy ngày. Cho nên hôm nay gà lên chuồng rồi mà chưa thấy tiếng chân nó tôi đâm lo.

ÔNG : Là nhân tiện hỏi thế, chứ tôi thì không lo gì hết.

Nơi rừng núi hoang vu này, thiếu gì chuyện có thể xảy ra khiến con mình về muộn ? Có thể nó mải đào một thứ rễ cây quý nào đấy để làm thuốc. Mà cũng có thể gặp một bệnh nhân nguy cấp, phải ở lại chữa chạy cho người ta.

BÀ : Ừ, ông  nói có lý. Nhiều lúc ngẫm nghĩ tôi cứ tạ ơn

Trời Phật ban cho vợ chồng mình đứa con hiếu thảo quá. Nhưng ông ạ, sao mọi hôm nó về muộn tôi không thấy sốt ruột ,  mà hôm nay ruột gan cứ bồn chồn. Hay nó gặp phải chuyện gì ?

ÔNG : Chẳng có chuyện gì hết. Tôi bảo, có cách này sẽ

làm cho bà hết bồn chồn.

BÀ : Cách nào ?

ÔNG : Bà với tôi ăn cơm trước. Tôi đói rồi.

BÀ : Đợi con thêm chút nữa.

ÔNG : Cũng được. Nhưng Bà không được sốt ruột bồn

chồn. Hay ta nói chuyện khác, để Bà đỡ mong ngóng đợi nó ?

BÀ : Chuyện gì ?

ÔNG : Tôi hỏi chuyện này, bà phải nói thật. Có đúng bà

cũng lòa như tôi không đấy ?

BÀ : Ôi, giời đất ơi ! Sao đến giờ ông vẫn nghi hoặc nhỉ

? Đã sáu năm rồi mà ông còn chưa tin là tôi cũng lòa như ông hay sao ? Nếu mắt tôi sáng thì ngần ấy năm tôi giấu ông sao nổi? Mà giấu ông làm gì?

ÔNG : Thì bà thương tôi, bà không muốn tôi khổ sở một

mình. Bà muốn tôi tin rằng bà cũng chịu tai họa ấy như tôi.

BÀ : Không làm gì có chuyện ấy.

ÔNG (cười) : Bà biết tại sao tôi lại nghĩ lẩn thẩn như

thế không ? Tưởng như chỉ mình tôi lòa, còn những người lòa khác đều là họ giả vờ. Chỉ tại câu chuyện ngày nhỏ tôi được nghe đấy. Câu chuyện ai nghĩ ra thật là độc đáo nhưng cứ làm tôi suy nghĩ mãi. Và từ ngày tôi bị bọn cướp ấy chọc mù mắt thì câu chuyện kia luôn ám ảnh tôi.

BÀ : Mà ông  chưa  kể  tôi nghe  đấy. Hứa bao nhiêu lần

mà vẫn chưa kể. Hôm nay ông kể tôi nghe đi.

ÔNG : Một câu chuyện cổ xưa...

BÀ : Nếu ông chưa đói thì kể đi rồi con về ta cùng ăn.

ÔNG : Chuyện  chỉ có thế này. Một anh mù đang đi trên

đường...

Cảnh phụ

[Câu chuyện cổ được diễn tả bằng hình ảnh. Đạo diễn làm cách để khán giả hình dung được, đây là câu chuyện xa xưa và mang tính giai thoại.]

[Một người đàn ông mù dò dẫm đi trên đường. Một người đàn ông sáng mắt đi ngang qua, chợt nẩy ra một ý nghĩ, quay lại nhìn anh mù.]

ANH SÁNG (với khán giả) : Ta thử thằng cha này một

cái cho vui. (Đi ngược lại, giả vờ va phải anh mù làm anh mù này ngã bệt xuống đất.)

ANH MÙ : Tôi mù lòa mà ai đi không chịu khó tránh ra

một chút.

ANH  SÁNG : Ôi, tôi  lỡ ! Bác  lòa đấy à ? Thì tôi cũng

lòa khác gì bác ! Bác không đau lắm đấy chứ ?

ANH MÙ (mừng rỡ): Không, không sao ! Vậy bác cũng

lòa à ? (Lồm cồm đứng dậy.) Hay quá. Tôi với bác đồng cảnh, ta kết bạn hỗ trợ, giúp đỡ nhau.

ANH SÁNG : Phải đấy. Ta kết nghĩa anh em, có gì giúp

đỡ nhau.

ANH MÙ (vui vẻ) : Tuyệt vời !..

ANH SÁNG : Này, bác ạ, nhân đây tôi có việc đang cần

nhờ nhưng chưa biết ai đáng tin. Nay gặp bác cùng cảnh, may quá. Chẳng là tôi vẫn chưa thạo phân biệt bạc thật với bạc giả. Hôm qua tôi giẫm trúng một đồng bạc, nhấc lên nằng nặng tay, nhưng vẫn chưa dám chắc bạc hoa xoè thật hay bạc hoa xoè giả.

ANH  MÙ (cười)  : Thứ  ấy  tôi  có  kinh  nghiệm  lắm,

không nhầm bao giờ. Để tôi nghe thử cho.

ANH SÁNG : Thế thì còn gì bằng (đưa anh mù đồng

tiền).

ANH  MÙ (cầm  đồng  tiền xong, ngẫm nghĩ rồi quay ra

nói với khán giả). Thằng cha này khờ quá ! Thứ quý thế này mà dám giao người khác. Tội gì ta trả lại hắn ! Ta cầm đồng bạc này lẩn đi thì hắn làm sao đòi lại được ? Hắn cũng lòa kia mà. (Nhanh nhẹn lẩn ra xa.)

ANH SÁNG (nhìn theo, cười thầm, rồi nhăn mặt giả vờ

hỏi). Ông bạn ! Ông đâu rồi ? Sao bác không nói gì thế ? (Sau một chút, nhìn anh mù vẫn đang lẩn ra xa thêm.) Chà, thì ra lão ta lừa mình, định ỉm đi, lấy không của mình đồng bạc. Lạy đức Phật bà Quan âm, xin Phật bà chứng giám (nhặt một viên đá). Nếu hắn là kẻ gian xảo, xin Phật Bà hãy làm cho viên đá này trúng vào chân hắn. (Ném viên đá vào bắp chân anh mù.)

ANH MÙ (ôm chân đau nhưng không dám kêu. Quay ra

khán giả). Chẳng lẽ có đức Phật thật ? Không, không làm gì có. Hắn ném trúng chân mình chỉ là ngẫu nhiên, hắn lòa kia mà, hắn chỉ ném hú họa. Mặc hắn. (Càng lẩn nhanh hơn và ra xa hơn.)

ANH  SÁNG (bụm  miệng  cười). Lão  vẫn  chưa  chịu !

Lạy đức Phật bà Quan âm, lần này con dùng viên đá to hơn và xin Phật bà cho trúng vào sườn hắn ! (Ném viên đá vào sườn anh mù.)

ANH  MÙ (đau  quá nhưng cố ôm chỗ đau nín nhịn, chỉ

nhăn mặt, nói với khán giả). Có Phật bà thật không nhỉ ? Thế sao hắn khấn ném trúng chân thì trúng chân. Bây giờ hắn khấn trúng sườn thì trúng sườn ? Nghĩa là có Phật bà thật ? Không ! Không làm gì có ! Điều ngẫu nhiên rất có thể xảy ra hai lần. Nhưng không thể xảy ra lần thứ ba. Ta mặc hắn ! (Lại lẩn nhanh hơn và ra xa hơn nữa.)

ANH  SÁNG (lúc  này  phải  cố  lắm  mới khỏi để tiếng

cười bật ra, nói to). Thằng cha quả ngoan cố ! Phật bà đã trừng phạt hắn hai lần mà hắn vẫn chưa tỉnh ngộ. Lần này con dùng hòn đá to và xin Phật bà cho trúng vào đầu hắn để hắn phọt óc chết đi cho rồi, quân đểu cáng lừa thầy phản bạn !

ANH  MÙ (vội  vã). Ấy  chết  sao bác lại thế ? Tiền của

bác đây. Tôi chậm vì phải kiếm chỗ đất cứng để gõ thử. Bạc thật đấy, bác ạ. Mừng cho bác. (Lẩn nhanh đến đưa trả Anh Sáng đồng bạc.)

ANH SÁNG (cười rũ rượi). Tôi thử bác đấy thôi, chứ

tôi đâu có lòa. Từ nay bác hãy nhớ lời tôi nói: "Ta mù thì đừng tưởng người khác cũng mù như ta !". Thôi chào bác và chúc bác từ nay biết cách sống sao cho lương thiện. (Đi khuất.)

*

Trở lại cảnh chính bên trong túp lều của hai ông Bà già mù, cha mẹ Khăm Phèng.

BÀ : Câu chuyện của ông nghe tàn nhẫn quá !

ÔNG : Tôi nghe từ hồi lên chín lên mười mà cứ nhớ

mãi, không hiểu tại sao. Kết luận của nó rất chính xác : "Ta mù và đừng tưởng người khác cũng mù như ta ! ".

BÀ : Nghe chuyện tôi thấy khiếp cho người đời.

ÔNG : Bà nói đúng. Chỉ tại câu chuyện ấy mà thỉnh

thoảng tôi nói câu không phải với bà. Bà tha thứ cho nhé.

BÀ : Hình như tiếng chân con mình...

ÔNG (lắng nghe). Đúng thằng Khăm Phèng. Nhưng sao

chân bước nghe nằng nặng. Như nó vác thứ gì rất nặng trên vai ấy.

[Tiếng chân bước đến mỗi lúc một gần.]

BÀ : Chắc bắn được con nai to..

[Khăm Phèng vào, vác trên vai một cô gái đang mê man bất tỉnh, chính là Mani Thoong.]

KHĂM PHÈNG (đặt cô gái lên chõng, gạt mồ hôi chảy

ròng ròng trên mặt). Con về muộn ! Chẳng là đến chỗ gốc cây trám già, con thấy cô này nằm mê man bất tỉnh bên đường. Chắc bị cảm nặng. Con vội cậy miệng cho nước gừng vào rồi đem cô ấy về nhà để chạy chữa. Cha lấy cho con ít rượu ngâm quế. Con vào rang cám để mẹ đánh gió cho cô ấy. (Dắt mẹ đến gần Mani Thoong, bởi cô gái chính là Mani Thoong.) Mẹ ngồi đây chờ con rang cám. (Chạy xuống bếp.)

BÀ(sờ cô gái).Tội nghiệp quá! Người ở đâu không biết?

[Ông đem đến chai rượu ngâm quế. Lấy rượu ra xoa thái dương cho cô gái. Khăm Phèng chạy vào đem theo bọc cám vừa rang, nóng bỏng tay.]

KHĂM PHÈNG. Mẹ đánh gió cho cô ấy.

BÀ : Mẹ thấy gì đâu mà đánh ?       

KHĂM PHÈNG : Nhưng con không làm được. Con là

con trai, làm không tiện.

BÀ :  Ôi  dào, con  là  thầy lang, giữ  kẽ  thế nào được ?

Con phải làm thôi, chứ mẹ biết làm thế nào đâu ?

KHĂM PHÈNG : Nhưng cô ấy trẻ quá, con làm rất

không tiện. Mẹ phải làm hộ con. Con sẽ bảo cách. Mẹ cứ xoa mạnh bọc cám này vào cổ, vào ngực, vào lưng cho cô ấy, xoa mạnh và xoa nhanh kẻo cô ấy bỏng. Cám nóng lắm đấy.

BÀ (thở dài). Rắc rối ! (Miễn cưỡng cầm bọc cám.)

KHĂM PHÈNG (lùi ra xa, thỉnh thoảng mới liếc mắt

nhìn). Mẹ cởi khuy áo cô ấy ra, cả khuy ngực nữa. Đúng thế, tốt rồi. Xuống thấp thêm nữa. Đấy, chỗ ngực, cả bụng nữa.

BÀ : Con phải làm lấy thôi, mẹ lúng túng lắm.

KHĂM PHÈNG : Mẹ làm thế là được đấy, nhưng mẹ

đánh thấp xuống nữa. Nếu vướng, cởi hẳn yếm cô ấy ra. Đấy, cứ thế. (Xấu hổ, chỉ thỉnh thoảng liếc nhanh vào để chỉ dẫn.)

ÔNG : Anh là thầy thuốc, gì mà ngượng ? Làm lấy thôi.

BÀ : Cha nói đúng đấy. Mà mẹ mỏi tay lắm rồi.

KHĂM PHÈNG : Không được. Mẹ phải giúp con.

BÀ : Nó trẻ lắm à ?

KHĂM  PHÈNG : Vâng, chỉ  độ  mười  sáu, mười  bảy.

Mẹ chà mạnh vào, thấp thêm nữa. Cởi dải rút ra, đánh xuống cả bụng dưới nữa. Đấy, mẹ thấy con làm không tiện rồi chứ ?

BÀ : Nó đẹp không ?

KHĂM PHÈNG : Con chưa gặp ai xinh đẹp như cô ấy.

BÀ : Mẹ mỏi tay lắm rồi.

KHĂM PHÈNG : Hay cha đánh hộ con...

ÔNG : Cha cũng là đàn ông, hơn gì anh ?

[Khăm Phèng bất đắc dĩ phải đến. Anh cầm bọc cám, quay mặt đi, xoa bọc cám lên khắp người cô gái, lúc này đã lộ nhiều da thịt. Đột nhiên Mani Thoong tỉnh dậy, nhìn xung quanh, ngơ ngác.]

MANI THOONG : Tôi ở đâu thế này ? (Chợt nhận thấy

áo quần mình bị cởi tung, vội vã túm lấy che người.) Ai cởi áo quần tôi ra thế này ? (Nhìn thấy Khăm Phèng.) A! Quân bất lương ! Mi đưa ta về nơi hang ổ này định để làm nhục ta ư ? (Ngồi phắt dậy, định đứng lên, nhưng không nổi, vì còn yếu sức.) Quân khốn nạn ! Ta thà chết chứ không chịu để mi...

BÀ : Cô hiểu lầm đấy.

MANI THOONG (nhìn bà già) : Còn hiểu lầm gì nữa ?

Các người là...

KHĂM PHÈNG : Chịu khó nghe tôi phân giải...

MANI  THOONG : Ta  không  nghe  gì hết ! (Ôm đầu.)

Ôi, chóng mặt quá ! (Lại nằm vật xuống.) Mi ra khỏi đây ngay ! Không được đụng đến người ta !

KHĂM PHÈNG : Cô bị cảm, phải để tôi đánh gió cho.

MANI THOONG : Mi có lui ra không ?

KHĂM  PHÈNG (lùi  lại). Cô ngã xuống, ngất đi ngoài

bìa rừng. Tôi đi ngang qua, thấy thế bèn đem cô về nhà, đánh gió cho cô.

ÔNG : Con trai tôi là thày lang, nó giỏi thuốc lắm đấy.

MANI  THOONG (nhìn  bên cạnh thấy bát rượu quế và

bọc cám rang). Thật thế à ? Mà phải rồi, tôi nhớ lại rồi. Đêm qua tôi bị cảm, nhưng cố đi, đến chỗ gốc trám thì mệt quá ngồi xuống nghỉ rồi thiếp đi, không biết gì nữa. (Chăm chú nhìn Khăm Phèng.) Ôi, vậy là chàng đã cứu em ? Chàng tha lỗi cho em đã hiểu lầm. May quá, nếu không có chàng, đêm nay em vẫn còn nằm mê man ngoài rừng và không biết chuyện gì sẽ xảy ra. (Cố gượng ngồi dậy, chắp tay.) Chàng đã cứu sống em. Ơn này, suốt đời em không dám quên. Ôi, em chóng mặt quá. (Lại nằm vật xuống, nhắm mắt lại.)

KHĂM PHÈNG : Cô còn yếu, phải nghỉ đã. Tôi tránh

vào trong kia để mẹ tôi đánh gió thêm cho cô. (Ra khuất.)

BÀ (bước đến gần, đánh gió tiếp cho Mani Thoong). Cô

thấy dễ chịu hơn chưa ?

MANI  THOONG (mở  mắt  nhìn  bà một cách biết ơn.)

Cháu đỡ rồi ạ. Chỉ còn hơi mệt một chút thôi. May quá ! Suýt nữa, không có anh con trai bà thì chưa biết cháu sẽ ra sao đêm nay ! Ôi, bà làm sao thế ạ ? Bà lòa ạ ?

BÀ : Sáu năm rồi. Có vẻ cô không phải người vùng này.

Có công việc gì mà lên tận nơi sơn cùng thủy tận này, lại một mình thân gái thế này ?

MANI THOONG (rơm rớm nước mắt). Hoàn cảnh cháu

éo le lắm, bà ạ.

BÀ : Cô bị ép duyên hay chuyện dì ghẻ con chồng ?

MANI THOONG : Chuyện cháu dài lắm.

ÔNG : Bà đừng hỏi nữa. Để cô ấy nghỉ ngơi.

BÀ : Phải đấy. Cô nghỉ cho bình phục đã.

MANI THOONG :Vâng. ông bà cho cháu trú tạm ở đây

đêm nay. Sáng mai cháu đi sớm ạ.

ÔNG : Làm gì vội vã thế ? Tĩnh dưỡng vài ngày cho

khỏe hẳn rồi muốn đi đâu hãy đi.

MANI  THOONG : Hai  ông  bà  phúc  đức  quá, nhưng

cháu không dám làm phiền hai ông bà. Ôi, hình như ông cũng lòa phải không ạ ?

ÔNG : Cũng  sáu năm nay rồi, hai chúng tôi không may

bị bọn cướp... nhưng thôi, cô cần nghỉ. Thư thả, lúc nào tôi sẽ kể.

MANI THOONG : Thì ra thế. Anh con trai hai ông bà

là thày thuốc mà không có cách nào chữa cho cha mẹ được ạ ?

BÀ : Nó làm đủ thứ. Có lần nghe nói mật cọp làm sáng

mắt, nó vào rừng đào hố làm bẫy, bắt được một con cọp lớn, giết lấy mật nhưng cũng chẳng kết quả gì. Loà vẫn hoàn lòa. Nhưng thôi, cô kể chuyện cô đi, kể ít thôi kéo mệt.

MANI  THOONG : Vâng. Cháu bỏ nhà đi đã mấy ngày

nay. Có ít tiền bạc đem theo, cháu chót tiêu hết. Cháu chẳng có gì để trả hai ông bà...

BÀ : Đáng là bao ! Chúng tôi nghèo nhưng chưa đến nỗi

không nuôi nổi cô. Vợ chồng tôi không may bị lòa nhưng có thằng con chăm chỉ. Hồi chúng tôi bị nạn, nó mới mười hai tuổi, vậy mà nó làm nương rẫy nuôi hai bố mẹ tật nguyền đấy. Thế rồi trong lúc chữa cho bố mẹ, nó chịu khó học nghề thuốc, bây giờ đâm thành thầy lang, chữa khỏi bệnh cho vô số người. Nó chữa làm phúc thôi, nhưng dân các bản nhiều người thỉnh thoảng đem cho thứ này thứ nọ, ép phải nhận. Nhưng thôi, cô cần nghỉ. Đêm nay cô ngủ với tôi, để ông nhà tôi sang ngủ với thằng Khăm Phèng.

4. Bà Vú

Trở lại dinh quan Chủ Mường. Quan ngồi trên sập gụ chạm trổ cầu kỳ. Buổi sáng sớm. Bà vú bưng khay trà vào.

QUAN : Đêm qua có chuyện gì dưới nhà ngang đấy ?

BÀ VÚ : Cô Mani Thoong về.

QUAN (trợn mắt) : Bà nói sao? Con khốn kiếp ấy về à ?

BÀ  VÚ : Gì thì cô ấy cũng là con  gái ông. Ông gọi thế

không sợ Bà Lớn dưới cõi âm đau lòng cho đứa con gái bà đứt ruột đẻ ra sao?

QUAN : Vú cứ đem Bà Lớn ra mà răn tôi. Thế là nghĩa

làm sao ?

BÀ  VÚ : Bà  Lớn không may sớm thất lộc, tôi phải thay

bà, chăm lo cho ông, cho con Mani Thoong, cố được như khi Bà Lớn còn ở nhà.

QUAN (giận  dữ). Hừm ! Vú  ỷ  vào  đấy  Vú  tự  quyền

nhiều quá ! Tôi đã dặn rồi. Cấm cửa con Mani Thoong ! Nó về cũng không cho vào nhà. Tống cổ nó đi ! Con cái gì mà muốn đi lúc nào thì đi, chơi bời chán chê rồi bây giờ muốn về lại về ! Nó không coi tôi ra cái gì hết. Vú  tự tiện cho nó vào nhà như thế là không được !

BÀ  VÚ : Bây  giờ  đuổi  cô  ấy đi chưa muộn. Quan lớn

nói thế thì tôi xuống đuổi Tiểu Thư đi. (Định ra.)

QUAN : Bảo  nó  từ nay  đừng  vác  mặt  về cái nhà này

nữa ! Tôi không bố con gì với nó hết.

BÀ VÚ : Tôi sẽ nhắc lại với cô ấy đúng cái câu Quan

lớn vừa nói. (Ra.)

QUAN : Mà khoan đã !

BÀ VÚ: Ông bảo đuổi cô ấy ra khỏi nhà này kia mà ?

QUAN : Nhưng thôi ! Nó đã về thì cho nó ở nhà vài

ngày cũng được. 

BÀ VÚ : Tiểu Thư không đi một mình.

QUAN (ngạc  nhiên). Ai  đưa  nó  về  à ? Nó đi chơi lạc

đường, nhờ người đưa về Mường lị, hả ?

BÀ VÚ : Không. Tiểu Thư đưa người ta đến thì có.

QUAN (cau mặt). Tôi chưa hiểu. Nó đưa ai đến ?

BÀ VÚ : Cậu kia.

QUAN (trợn mắt). Cậu nào ?

BÀ VÚ : Cái cậu ông định chặt đầu hôm trước ấy.

QUAN : Đứa nào nhỉ ? À, cái thằng kiêu căng hợm hĩnh

ấy phải không ?

BÀ VÚ : Chính cậu ấy !

QUAN : Tên nó là gì ấy nhỉ ?

BÀ VÚ : Khăm Phèng.

QUAN (đập tay xuống bàn, quát). Cái thằng hỗn láo ấy

ư? Cái thằng mất dạy, cái thằng...

BÀ VÚ: Ông nói khẽ chứ ! Mà này, ông đừng vội ăn nói

lung tung. Cậu ấy sắp làm con rể Quan lớn đấy.

QUAN : Làm con rể tôi ? Vú nói xằng ! Nó làm rể tôi

thế nào được ? Thà tôi gả con gái cho thằng ăn xin ngoài chợ còn hơn gả cho nó, cái thứ du côn, hỗn hào ấy. (Sau một chút, xẹp cơn nóng giận.) Nhưng Vú nói sao ? Nó đưa con Mani Thoong về đây à ?

BÀ VÚ : Khổ quá, ra ông vẫn chưa nghe thủng. Không

phải cậu ấy đưa Tiểu Thư về, mà Tiểu Thư đưa cậu ấy đến.

QUAN : Để làm gì ?

BÀ VÚ : Để xin ông cho lấy cậu ấy.

QUAN : Hai  đứa  quen  nhau  rồi à ? Con Mani Thoong

gặp nó ở đâu ? Thế nào mà bây giờ nó lại muốn lấy con Mani Thoong ? Hôm trước nó từ chối kia mà ? Chà, không đời nào tôi chịu như thế. Bà tống cổ nó ra khỏi nhà tôi ngay ! Đuổi ngay! Tôi không muốn nhìn thấy bộ mặt câng câng đáng ghét của nó thêm một lần nào nữa. Tống cổ ngay !

BÀ VÚ. Vâng, tôi xuống bảo cậu ấy đi. (Định ra.)

QUAN : Bảo  nó  đừng  bao  giờ  vác mặt đến trước mắt

tôi. Tôi cấm cửa ! Lần sau còn nhìn thấy mặt nó, tôi sẽ sai lính gông cổ, đem chặt đầu. Mà lần này chặt thật chứ không tha.

BÀ VÚ : Vâng, tôi sẽ nói với cậu ấy đúng như thế. (Ra.)

QUAN (gọi  lại). Mà khoan ! Thôi được. Nó đã đến, cho

nó ở thêm vài ngày cũng được. (Suy nghĩ.) Lúc nãy Vú bảo sao nhỉ ? Nó muốn lấy con Mani Thoong nhà mình à ?

BÀ VÚ : Vâng, đúng thế. Cô cậu ấy định đợi Quan lớn

uống trà xong sẽ lên hầu Quan lớn thưa chuyện.

QUAN (gọi  lại). Tôi  chẳng  có cái  quyền  gì ở cái nhà

này hết. Ai muốn bỏ đi là bỏ. Ai muốn về là về. Bây giờ lại còn mang theo cả nhân tình nhân ngãi bắt tôi phải cho lấy. Thôi được, lần này thì thôi, nhưng lần sau Vú không được tự tiện như thế. Cứ làm như Vú là chủ cái nhà này không bằng.

BÀ VÚ : Tôi không là chủ thì Quan lớn là chủ à ?

QUAN : Tôi ! Tôi mới là chủ cái nhà này ! Vú là kẻ ăn

người làm !

BÀ VÚ : Nếu vậy, tôi xin ông chủ cho tôi nghỉ việc từ

ngày hôm nay. Tôi ngán cái thói gắt gỏng của ông lắm rồi. Ông gắt với lý trưởng, với thơ lại, với lính tráng chứ sao gắt với tôi ? Từ ngày Bà Lớn mất đi, ông mồ côi mồ cút...

QUAN : Bà bảo ai mồ côi mồ cút ? Tôi à ?

BÀ VÚ : Chứ còn ai nữa ? Từ ngày ấy, nếu không có tôi

thì ai quản đám gia nhân ? Khéo chúng ăn cắp hết của cải của ông. Mà rồi ông với con Mani Thoong cũng không có được bữa cơm nào ngon lành mà ăn ấy chứ ! Nhưng thôi, ông đã vô ơn như thế thì lát nữa, tôi về nhà tôi tôi ở. (Đinh ra.)

QUAN : Được, ngay  hôm nay tôi cho Vú nghỉ việc. Tôi

không cần Vú nữa.

BÀ VÚ : Đúng thế. Ông không cần đến tôi nữa. (Ra.)

QUAN  (gọi  lại) . Khoan ! Bà  muốn  nghỉ  cũng  được,

nhưng thư thư vài ngày đã. Để tôi tìm người thay. (Sau một chút.) Ừ, mà bà là chủ cái nhà này cũng được. Bà là chủ ! Lúc nãy bà bảo con Mani Thoong với thằng Khăm Phèng muốn lên gặp tôi để thưa chuyện ? Đúng thế, hả ? Thôi đành, cũng đành để chúng lấy nhau vậy.

BÀ VÚ : Quan lớn nghĩ thế là phải.

QUAN(thở dài):Đúng là tôi chẳng có quyền gì ở cái nhà

này thật ! Vậy bà bảo hai đứa lên đây, kéo lát nữa tôi phải xử cái vụ mất trâu ở bản Lã đấy.

BÀ VÚ : Ông mặc cho tử tế vào để tiếp cô cậu ấy. (Ra.)

[Quan đứng dậy với cái áo treo trong tủ ra mặc, trông đường bệ khác hẳn lúc trước. Khăm Phèng vào cũng ăn mặc chững chạc.]

KHĂM PHÈNG : Xin kính chào Quan lớn !

QUAN (niềm nở). Khăm Phèng đấy à ? Ngồi xuống đây.

KHĂM  PHÈNG : Hôm  trước con thất lễ, đã làm Quan

lớn giận. Hôm nay con xin tạ tội với Quan lớn.

QUAN (vồn vã). Không sao ! Không sao! Tính ta không

hay để bụng. Anh biết lỗi thế là tốt rồi. Ta lại yêu quý anh như ngày trước.

KHĂM PHÈNG : Hôm ấy con chưa gặp Tiểu Thư...

QUAN (cười vui vẻ). Cho nên anh tưởng ta gán con gái

ế chồng cho anh chứ gì ? (Cười ha hả thích thú.)

KHĂM  PHÈNG : Con gặp Tiểu Thư mới biết Tiểu Thư

là viên ngọc quý trên đời. Đoan trang, dịu hiền, siêng năng.

QUAN : Nhưng  chọn  vợ là phải nhìn vào sắc. Liệu con

gái  ta có đến nỗi xấu xí lắm không ?

KHĂM PHÈNG : Con chưa gặp cô gái nào xinh đẹp,

duyên dáng bằng phần nửa Tiểu Thư. Con chưa đến đất kinh kỳ, nhưng con tin rằng cô gái đẹp nhất kinh kỳ cũng khó sánh nổi với Tiểu Thư Mani Thoong. Vì vậy hôm nay con về đây gặp Quan lớn chính là để xin Quan lớn cho con được đẹp duyên với Tiểu Thư.

QUAN : Được thôi, được thôi ! Mani Thoong đâu nhỉ ?

Ai gọi Tiểu Thư vào đây cho ta ?

[Mani Thoong chạy vào.]

MANI THOONG : Cha cho gọi con ạ ?

QUAN : (vui  vẻ). Con  ngồi  xuống  đây. Cha  rất mừng

thấy hai con hợp ý nhau. Còn chuyện cưới xin thì cha nghĩ, chẳng nên bày vẽ làm gì. Cái chính là hai con yêu thương nhau, sớm khuya đỡ đần nhau, và sinh cho cha một đàn cháu ngoại. (Cười ha hả hồn nhiên.) Mẹ con tính sẽ sinh cho cha một chục, vừa thằng vừa con. Vậy mà mới sinh mỗi con thì đã không may thất lộc. Bây giờ thì con phải sinh cho cha một đàn cháu, trai có gái có. Nếu được hai chục thì tốt, ít ra cũng phải một chục. Khăm Phèng tán thành ý ta không ?

KHĂM  PHÈNG (mỉm  cười). Bẩm Quan lớn chúng con

xin làm đúng theo lời Quan lớn truyền ạ.

QUAN : Bây giờ không còn là Quan lớn nữa, mà bố vợ !

Hà-hà, cha vui quá. Để xem sắp tới có ngày nào tốt, ta mời khách khứa, họ hàng đến mừng cho, thế là xong.

MANI THOONG : Con biết tính cha dễ dãi và lại yêu

con. Con cảm ơn cha.

KHĂM PHÈNG : Quan lớn đã nói thế thì ngày kia là

ngày Đại Cát, Quan lớn cho phép con được đón dâu. Lát nữa con về bản thu xếp, sáng ngày kia con xin đem sính lễ đến đón nhà con về trên ấy.

QUAN (cười) : Cậu này tính khí vội vã quá nhỉ ! Nhưng

thôi được, ta bằng lòng. Có điều sau đây làm rể ta, phải tập ung dung hơn. Chính cái thói hấp tấp của con đã một lần suýt làm hai cha con thành kẻ thù đấy. Lát nữa ta bảo bà Vú sửa soạn mời khách. Bây giờ cho các con xuống nhà. Khăm Phèng sửa soạn về bản kéo trời tối. Còn Mani Thoong, con nói lại chuyện này với Vú. Bây giờ cha nghỉ một lát, chiều nay có vụ kiện tụng cần xét xử.

[Khăm Phèng vui vẻ dắt tay Mani Thoong cùng cúi chào rồi ra. Quan Chau mệt mỏi ngồi xong tràng kỷ, thiu thiu ngủ. Bỗng tiếng nhạc du dương vẳng đến. Một đám mây ngũ sắc nhỏ bay đến, trên có thần Bắc Đẩu mặt đỏ, áo mũ đỏ.]

THẦN  BẮC  ĐẨU. Chào ông Chau Mường ! Ta là thần

trên Thiên đình !

QUAN (mở  mắt, giật  mình, vội  vã đứng dậy, chắp tay

vái). Kính chào thần tiên. Thật là hồng phúc của kẻ quê mùa này, được thần tiên hạ cố xuống trần dạy bảo.

THẦN  BẮC  ĐẨU : Ông chưa biết  ta nhưng ta đã biết

ông ! Cách đây ít ngày, ta cùng thần Nam Tào theo hầu đức Ngọc Hoàng tuần du qua đây, có thấy ông gọi một cậu trai đức hạnh đến để gả con gái cho cậu ta.

QUAN (cố  nhớ). Bẩm  đấng  thần  tiên, kẻ quê mùa này

có hơi nhớ nhớ là hôm ấy có một đám mây ngũ sắc lớn đang bay thì ngừng lại ngoài cửa kia. Thì ra hôm ấy đức Ngọc Hoàng tuần du vùng này. Quý hóa quá, quý hoá quá ! Vậy hôm nay đấng thần tiên hạ cố xuống đây chắc để truyền dạy điều gì cho kẻ quê mùa này ?

THẦN BẮC ĐẨU : Ta thấy ông lành hiền, nhanh chóng

biết phục thiện ta rất mến. Vì vậy có vận hạn lớn cần báo để ông tránh.

QUAN : Vận hạn ?

THẦN BẮC ĐẨU : Đúng thế ! Tính ông hấp tấp nên

vừa rồi đã phạm một sai lầm quan trọng.

QUAN (sửng  sốt). Thưa  đấng  thần  tiên ! Việc  kẻ quê

mùa này gả con là không nên hay sao ?

THẦN BẮC ĐẨU : Đúng, việc ấy đấy.

QUAN : Cháu Mani Thoong  không nên lấy thằng Khăm

Phèng hay sao ? Mà đúng thế. Con gái vọng tộc, nhà quan không thể gả cho kẻ tiện dân nghèo hèn.

THẦN BẮC ĐẨU : Không phải thế ! Không phải thế !

QUAN : Vậy dám xin hỏi : vì lẽ gì ạ ?

THẦN BẮC ĐẨU : Mệnh cậu kia sắp hết. Nếu con gái

ông lấy cậu ta, cô ấy sẽ sớm thành goá bụa.

QUAN (hoảng hốt). Mệnh Khăm Phèng sắp hết, thưa

đấng thần tiên ?

THẦN BẮC ĐẨU : Ta không được quyền tiết lộ thiên

cơ, nhưng vì quý ông nên lén xuống trần báo riêng một mình ông biết để ông định liệu. (Ghé vào tai quan Chau thì thầm.)

QUAN : Tội  nghiệp  thằng bé ! Tội nghiệp con gái tôi !

Chẳng lẽ không có cách nào gỡ ?

THẦN BẮC ĐẨU : Chỉ có một cách là lên xin với Thần

Nam Tào mặt đen. Lão đảm trách việc phân bổ số phận người dưới trần. Nhưng lão độc đoán, thâm hiểm và vô cùng tham lam. Ta với lão kỵ nhau. Ngay chuyện ta mách ông hôm nay, lão mà biết được, ta cũng bị tội to. Tốt nhất là tránh xa lão ra.

QUAN (đau đớn). Tội nghiệp con Mani Thoong ! Vợ ta

mất đi để lại mỗi một mụn con... (Chợt nhớ ra.) Dù sao cũng xin đa tạ thần tiên đã quan tâm đến cha con kẻ quê mùa này. Tôi sẽ nghĩ cách để cháu giảm bớt phần nào nỗi bất hạnh kia.

THẦN BẮC ĐẨU : Chính thế. Ta vi phạm luật lệ Thiên

đình lần này cũng chỉ vì quá mến ông và con gái ông. Ông suy tính cho kỹ kẻo hỏng cả một đời cháu. Thôi ta về ! Ta không nên nấn ná ở đây lâu ! (Cùng đám máy ngũ sắc bay đi mất.)

QUAN  (vẫn còn  bàng  hoàng). Ta  tỉnh  hay  mê  đây ?

Nhưng đúng là thần tiên vừa báo ta biết một điều hệ trọng, vô cùng hệ trọng ! Nhưng có thật không hay chỉ là ta mê ? Tốt nhất là cứ hoãn binh rồi chờ đến cái ngày ấy xem sao. Không xảy ra chuyện gì thì tốt, còn nếu xảy ra, con gái mình cũng chưa phải gái góa ! (Gọi to.) Khăm Phèng đâu ? Khăm Phèng đi chưa ? Nếu đi rồi thì sai lính lấy con ngựa tốt nhất tàu phi nhanh đuổi theo, mời Khăm Phèng về ta nói điều này.

KHĂM  PHÈNG (bước  vào) : Bẩm Quan lớn, con chưa

đi. Quan lớn muốn căn dặn con điều gì ạ ?

QUAN : Con ngồi  xuống đây. Việc nhân duyên của con

với con gái ta là chuyện cả đời. Ta nghĩ không nên hấp tấp.

KHĂM PHÈNG (lo lắng) : Nghĩa là sao ạ ?

QUAN : Ta  thấy  phải sửa soạn thật chu đáo chứ không

thể làm qua quýt. Phải bầy tiệc lớn, mời khách các Mường xung quanh đã đành, ta còn một số bạn bè dưới Kinh, cũng không thể không mời họ. Cho nên hai ngày không thể kịp. Hơn nữa mùa hè cũng không phải mùa cưới. Ta nghĩ nên lui lại vài tháng, để sang Thu, gặt hái xong. Bây giờ tháng Sáu, tháng Mười ta tổ chức, cho rộng rãi thời giờ chuẩn bị. Cũng chỉ chờ bốn tháng thôi.

KHĂM  PHÈNG  (suy  nghĩ  một  chút). Cũng  được  ạ.

Quan lớn đã dạy như thế, con xin về thưa chuyện với bố mẹ con. Chắc bố mẹ con vui lòng thôi. Bây giờ con xin phép Quan lớn lên đường. (Quay ra thấy bà Vú vào.) Con xin chào Vú.

BÀ VÚ: Ừ, anh về. Sớm ngày kia anh đến đây chứ ?

KHĂM PHÈNG : Quan lớn vừa dạy, để lùi lại vài

tháng, đợi gặt hái xong.

QUAN : Tôi  tính  kỹ rồi, Vú ạ. Ngày kia không kịp. Vả

lại cưới xin đâu chuyện nhỏ, làm quấy quá thế nào cũng được ? Phải chuẩn bị chu đáo.

BÀ VÚ : Thôi  được, cậu  cứ  về đi, để tôi bàn với Quan

lớn xem sao. Nhưng nếu không phải ngày kia thì cũng không cần phải đợi những bốn tháng. Có thể là tháng sau. Thôi được, cậu cứ về đã.

[Khăm Phèng chào rồi ra.]

Quan lớn định lui cưới đến bao giờ ?

QUAN : Tháng Mười.

BÀ  VÚ : Sao phải  lui lâu thế ? Đã bằng lòng gả thì cho

cậu ta lo ngay đi có hơn không ? Mình là nhà gái, có chuyện gì trục trặc thì chỉ thiệt mình.

QUAN(khó chịu). Vú vẫn cái thói thích dính vào chuyện

người khác ! Đây là chuyện của tôi ! Tôi đẻ ra nó, tôi là cha nó, quyền chọn ngày nào, tháng nào cho nhà trai đón con gái tôi là ở tôi. (Gắt.)Vú bỏ cái lối ăn nói ấy đi nhé.

BÀ VÚ : Bao giờ Quan lớn bỏ thói gắt gỏng ấy hãy hay.

QUAN (nhìn Vú ngẫm  nghĩ rồi nói nhỏ) : Vú bỏ  quá đi

cho, tôi đang lo sốt vó đây này... Vú lại đây tôi bảo. (Thì thầm.)

BÀ VÚ : Vô Iý !

[Mani Thoong vào, đến cửa thấy hai người thì thầm bèn đứng lại nghe. Hai người nói chuyện mỗi lúc một to hơn.]

QUAN  : Người  nhà  Trời  nói  thì  sai  thế  nào  được ?

Nhưng Vú nói phải. Chính tôi cũng vương vấn đôi chút hồ nghi, nên mới chỉ hoãn chứ chưa từ chối.

BÀ VÚ : Ông Thần nói rõ là Khăm Phèng chỉ sống được

đến ngày 30 tháng Chín thôi ạ ? Quan lớn không nghe nhầm đấy chứ ?

QUAN : Chuyện hệ trọng đến thế, nghe lầm sao được ?

BÀ VÚ : Bây giờ là tháng Sáu ! Vậy cậu ta chỉ sống

được một trăm ngày nữa ?

[Bỗng Mani Thoong hét lên, ngã bất tỉnh. Quan Chau và Bà Vú vội chạy lại.]

BÀ VÚ (lay gọi). Mani Thoong ! Mani Thoong !

QUAN : Khổ quá ! Nó  đứng  đấy  mà  tôi với Vú không

biết! (Lay gọi con.) Con ơi ! Con gái cha ơi !

BÀ VÚ : Ông cứ vào nhà, mặc tôi với Tiểu Thư.

[Quan Chau ngập ngừng rồi đi ra ngoài.]

(Khẽ gọi.) Mani Thoong! Mani Thoong!

MANI  THOONG (từ từ mở mắt, thều thào nói). Vú ơi,

nếu thế này em càng không thể bỏ chàng. Đám cưới không thể trì hoãn ! Bây giờ mỗi ngày đều quý. Vú phải giúp em, phải nói để cha em hiểu, để cha cho nhà trai cưới em ngay ngày kia. Không ! Nếu được thì ngay ngày mai ấy chứ.

BÀ VÚ : Bình tĩnh đã, Mani Thoong ! Tiểu Thư muốn

sống suốt đời góa bụa hay sao ?

MANI  THOONG  :  Thà  là  như  thế. Được  sống  với

chàng dù chỉ một ngày, em cũng vui lòng và chịu được cảnh goá bụa suốt đời.

BÀ VÚ : Không được ! Tiểu Thư ít tuổi, chưa hiểu cuộc

đời, lại đang yêu nên suy nghĩ nông nổi thế thôi.

MANI THOONG : Em sẵn sàng trả bất cứ giá nào để

được sống với người em yêu dù chỉ một tháng, một ngày, thậm chí một giờ, một khắc.

BÀ VÚ: Tiểu Thư phải nghe Vú. Không được rồ dại thế.

MANI THOONG : Cuộc sống còn có nghĩa gì nếu như

nhìn thấy hạnh phúc rõ ràng trước mắt mà đành lảng tránh ? Em sẽ tận hưởng cái một trăm ngày sắp đến kia, và làm cho chàng cùng hưởng. Một trăm ngày ấy sẽ giá trị bằng hàng trăm vạn ngày nhạt nhẽo của những đôi vợ chồng không yêu nhau mà vì hèn nhát cứ cam chịu sống bên nhau. Với lại (mơ màng) những một trăm ngày kia mà ? Vú cho là ngắn ư ? Đối với em, thế là đủ. M-ộ-t  t-r-ă-m  n-g-à-y !

BÀ VÚ : Mani Thoong ! Tiểu Thư điên rồi !

MANI THOONG : Lần trước, chính Vú khuyên em trốn

nhà tìm đến chàng, chinh phục chàng. Sao lần này Vú lại can em ?

BÀ VÚ : Không phải  can mà Vú cấm ! Vú không thể để

em huỷ hoại cuộc đời trong cảnh goá bụa ! Một trăm ngày hạnh phúc ấy qua đi, em sẽ ân hận...

MANI  THOONG :  Em có thói  không  bao  giờ ân hận

những việc em đã làm, Vú yên tâm. Mà Vú biết không ? Trước kia em yêu Khăm Phèng chỉ vì nghe đồn chàng là người đức hạnh, nhưng sau khi gặp và hiểu  chàng trong cuộc sống hàng ngày, em càng kính phục và yêu mến chàng hơn.

BÀ  VÚ : Dù sao Vú cũng không muốn đứa trẻ Vú chăm

nom từ ngày cất tiếng khóc oe-oe chào đời, coi như con Vú đẻ ra suốt mười sáu năm nay, lớn lên phải chịu khổ.

MANI  THOONG : Vú  nhầm  rồi. Nhẫn nhục mới khổ,

chứ dám sống theo ý mình sao lại khổ ? Em sẽ lên bản với chàng. Em đi ngay bây giờ. Và trong một trăm cái ngày hạnh phúc sắp đến, em tin sẽ nghĩ ra cách để đẩy lùi số mệnh chàng... Nhưng chuyện ấy em chưa dám đặt nhiều hy vọng. Dù sao...

BÀ  VÚ :  Vú  không  cho em đi  đâu  hết. Nếu  em kiên

quyết đi, Vú sẽ mách cha.

MANI  THOONG (ôm  Vú âu yếm) : Vú nói thế, nhưng

em biết Vú thương em, Vú không nỡ làm thế.

BÀ VÚ : Mani Thoong ! (Trào nước mắt.) Em thừa biết,

Vú yêu quý em đến mức nào rồi. Nếu như trời cho phép Vú chết thay cho Khăm Phèng, Vú không ngần ngại, dám chết ngay, để em và Khăm Phèng sống trọn đời hạnh phúc...

MANI THOONG : Em biết Vú  thương em lắm. Vú sẵn

sàng nhẩy vào lửa vì em. Em hiểu và rất biết ơn Vú. Em yêu quý Vú không kém gì yêu quý mẹ em. Nhưng ông Trời độc ác......

BÀ VÚ(vội bịt miệng Mani Thoong): Em đừng nói bậy !

MANI THOONG : Không! Bây giờ em không sợ gì hết!

Đúng là ông Trời độc ác ! Chồng em có tội tình gì mà bắt anh ấy phải chết trẻ như thế? Còn bao lão già mắt mờ, tai điếc, ngu dốt và độc ác làm khổ người xung quanh, sao không cho chết đi ?

BÀ VÚ : Vú cấm em ăn nói hàm hồ thế. Ông Trời là

chúa tể muôn loài, nếu Ngài có sơ suất nào, em không được phỉ báng Ngài. (Quỳ lạy.) Cầu đức Ngọc Hoàng và chư thần tiên tha thứ cho đứa con gái tôi nuôi dạy. Trong lúc nóng nẩy nó đã thốt lên những lời bất kính, xin các vị đừng chấp.

MANI THOONG (lau nước mắt cho Vú). Vú đừng khóc

nữa. Khi chim non mọc đủ lông đủ cánh, tất  phải bay đến phương trời nó khao khát. Em coi Vú như mẹ. Ngay nếu mẹ còn sống, em có thương mẹ mấy cũng không thể quẩn quanh bên mẹ mãi được.

BÀ VÚ (thổn thức) : Mani Thoong của Vú !

MANI  THOONG : Từ  nhỏ  đến  nay  em toàn dựa vào

cha em, vào Vú. Nhưng từ giờ phút này em đã là người lớn. Em đã là một con người thật sự. Em phải tự lo lấy cuộc đời em. Vú đừng giận em, em phải đi đây ! Đi ngay bây giờ ! (Ra nhanh.)

BÀ VÚ (ngẩng lên đã không thấy Mani Thoong,bèn quỳ

xuống, khấn). Cầu đức Ngọc Hoàng Thượng đế phù hộ cho Tiểu Thư vượt qua mọi khó khăn.

[Tiếng vó ngựa đơn độc vang lên rồi nhanh chóng lùi xa và mất tăm ].

PHẦN THỨ HAI

5. Thế giới Quỷ sứ

Âm phủ. Khu vực dinh thự của Diêm Vương. Đám quỷ sứ đang uống rượu. Dứa đầu  trâu, đứa đầu ngựa, đứa đầu bò...

ĐẦU TRÂU. Đầu Ngựa ! Sao mày không uống, hả ?

Buồn chuyện gì mà bần thần thế ?

ĐẦU  BÒ : Mặc  nó ! Đã  làm  cái nghề mạt nghệ này

mà còn đa cảm ! Nó không uống càng mừng. Tao với mày càng được nốc thoải mái. (Nốc cạn bát rượu rồi lè nhè hát.)

"So với nghề đồ tể

Trên trần !..

[Tất cả lè nhè hát theo.]

ĐỒNG CA QUỶ SỨ.

...Nghề ta thật sung sướng

 Biết bao !

Cứ chiếu theo sổ sách

Ghi rõ !

Lên trần bắt linh hồn

Từng đứa

  Xong việc trở về âm...

Nốc rượu !"

ĐẦU  NGỰA : Thôi  đi ! Cái  việc làm chết người ta mà

chúng bay thấy sướng được hả ? Tao thì lần nào về cũng nẫu cả ruột. Đêm qua tao phải bắt linh hồn một đứa trẻ mới sinh ba ngày. Mẹ nó gào thét, lăn lộn làm tao đứt cả ruột, bầm cả gan.

ĐẦU TRÂU:Có sống thì phải có chết, gì màthương ?

ĐẦU NGỰA: Nhưng Ngọc Hoàng cũng oái oăm, đã cho

người trần được sống lại còn bắt họ phải chết. Đừng cho họ sinh ra nữa có phải hơn không?

ĐẦU  BÒ (cười  vang). Ờ nhỉ ! Ý kiến thằng Đầu Ngựa

 nghe cũng hay đấy? Nếu người trần sinh ra là sống mãi, sẽ thế nào nhỉ ? Đất đâu chứa xuể ?

ĐẦU  TRÂU : Dưới trần họ có câu "ngu như Bò"chẳng

sai chút nào. Nếu họ sống mãi thì đức Ngọc Hoàng đã có mặt Trăng, sao Hoả, sao Kim để họ dọn sang chứ sao ! Nhưng mày nói không bao giờ chết nghĩa là sao ? Nghĩa là chúng có đâm dao vào cổ cũng vẫn sống chứ gì ?

ĐẦU NGỰA : Tất nhiên thằng nào muốn chết thì cứ cho

nó chết. Tao thương là thương những thằng còn đầu xanh tuổi trẻ, đang ôm bao kỳ vọng ở tương lai, mà bắt nó phải chết.

ĐẦU TRÂU : Ôi, không được ! Đã gọi là không chết thì

phải chung cho tất cả trần gian. Dù đâm cổ, nuốt nhân ngôn, hay chặt đứt đầu vẫn cứ phải sống.

ĐẦU  BÒ : Khi  ấy  sống khéo lại thành cái tội. Cho nên

công việc của chúng ta là làm phúc cho người  đấy. Bắt chúng chết để chúng thấy quý cuộc sống.

ĐẦU  TRÂU : Chà, câu mày vừa nói quả là thông minh.

Ai bảo "ngu như Bò" là sai, sai bét !

ĐẦU  BÒ. Thôi, bàn  chuyện  hão  mãi ! Việc sống chết

của người trần là của lão Nam Tào "Mặt Đen". Lão ta  được Ngọc Hoàng giao phó việc phân bổ số mệnh cho người trần. Tao với chúng mày bàn đến làm gì cho mệt óc. Tốt nhất là không nghĩ ngợi gì hết. Đầu Trâu, uống đi, rồi tao với mày thì hành công vụ.

ĐẦU  TRÂU : Đúng thé ! Hôm  nay  đến lượt thằng nào

mệnh hết nhỉ ? Mày cầm tờ trát đọc xem.

ĐẦU   BÒ (cầm  trát đọc) : Khăm Phèng ở bản La.

ĐẦU TRÂU : Bản La ? Là ở đâu nhỉ ?

ĐẦU  BÒ : Trát  ghi rõ đây này : Bản La, Mường Viêng

Phạ. Rượu nhạt thếch, tao uống đủ rồi. Đi thôi !

[Quỷ Đầu Trâu lảo đảo ra theo quỷ Đầu Bò. Chúng vừa đi vừa lè nhè hát.]

BÀI CA QUỶ SỨ : So với nghề đồ tể

Trên trần !

Nghề ta thật sung sướng

Biết bao !

Cứ chiếu theo sổ sách

Ghi rõ

Lên trần bắt linh hồn

Từng đứa!

Xong việc trở về âm

Nốc rượu !

6. Trận đấu Âm Dương

Bãi trống giữa khu rừng rậm rạp, trên núi cao. Giữa bãi một cây cổ thụ lớn. Khăm Phèng và Mani Thoong vào. Đến gốc cây họ đứng lại.

KHĂM PHÈNG : Bãi nhân sâm kia rồi. Trong ấy nhiều

gai góc lắm, em đừng vào. Anh trải ít cành lá khô ngoài này để em ngồi nghỉ và se sợi !

MANI THOONG : Anh nghỉ thêm hôm nay nữa đi.

KHĂM  PHÈNG (cười) : Anh  đã  chiều  em,  nghỉ  hai

ngày rồi còn gì.

MANI THOONG : Nhưng anh hứa nghỉ ở nhà với em

ba ngày kia mà. Mới được hai ngày anh đã đòi đi. Anh chưa chán em đấy chứ ?

KHĂM PHÈNG (ôm vợ âu yếm). Không, không bao giờ

anh chán em. Thậm chí càng ngày anh càng mê em hơn. (Nhẩm tính.) Vợ chồng mình lấy nhau đã tròn một trăm ngày. Một trăm ngày tràn đầy hạnh phúc. Mani Thoong ! Anh không ngờ có vợ lại sung sướng thế này. Biết thế, anh lấy vợ sớm hơn.

MANI THOONG : Nếu thế anh đã chẳng lấy em, mà

lấy một cô nào khác.

KHĂM PHÈNG : Đúng. Và như thế chắc chắn không

thể hạnh phúc như thế này.

MANI THOONG : Vậy nghỉ thêm một ngày nữa nhé ?

KHĂM  PHÈNG : Đừng  bắt  anh  nghỉ  thêm. Tính anh

không quen ngồi rỗi, em biết rồi. Khu rừng kia có loại sâm quý, anh đã ngắm từ hôm trước, rất nóng lòng muốn đào dùng thử xem tác dụng có tốt hơn loại sâm bên kia núi không ?

MANI  THOONG : Không chiều  vợ được một chút ư ?

Ngồi chơi với vợ mà cũng tiếc mất thời giờ.

KHĂM  PHÈNG (nhìn  vợ) : Thôi  được, anh ngồi chơi

với em một lát. (Ngồi xuống, rồi lại nhìn vợ.) Mấy hôm nay anh thấy em có vẻ khang khác.

MANI  THOONG (ngả đầu vào ngực chồng). Khác thế

nào ?

KHĂM  PHÈNG : Em  như  có  điều  phiền  muộn. Hay

em được tin dưới Mường có chuyện gì không vui? Cha làm sao ? Hay Vú ?

MANI  THOONG : Suốt  ba tháng nay, từ ngày trốn lên

với anh, em có được tin tức gì dưới nhà đâu?

KHĂM PHÈNG : Vậy em lo buồn chuyện gì ?

[Mani Thoong quay đi lén lau nước mắt.]

Sao thế ? Hay tại anh đã làm gì để em buồn ? Nếu thế, em tha thứ cho anh. Chỉ là vô tình thôi, chứ anh không bao giờ muốn làm em buồn. Nhưng em nói đi, anh đã làm điều gì ? Hay nói câu gì ? Kìa, sao em không nói ?

[Mani Thoong ngước nhìn chồng, không nói.]

Hay cha mẹ anh làm điều gì khiến em tủi thân ?

MANI  THOONG : Không,  tất  cả  những  thứ  ấy  đều

không có. Anh không nói câu gì, làm điều gì khiến em buồn. Cha mẹ cũng vậy. Em buồn chỉ vì... (Bỗng không ghìm được, oà lên khóc nức nở.) Khăm Phèng của em, chẳng lẽ....

KHĂM  PHÈNG (hoảng hốt). Chẳng lẽ làm sao ? Đúng

rồi, vợ tôi có điều gì lo buồn. Em nói đi, anh sẽ làm mọi thứ vì em, Mani Thoong !

MANI  THOONG (nghẹn  ngào). Hôm  nay  là  ngày ba

mươi tháng Chín, ngày...

KHĂM   PHENG : Ngày  gì ? Ba  mươi  tháng  Chín  là

ngày gì ?

MANI THOONG (ôm chồng). Khăm Phèng! Em thương

anh lắm !

KHĂM  PHÈNG : Nhưng  em  nói  đi, hôm nay là ngày

gì? Ba mươi tháng Chín là ngày gì ?

MANI THOONG :Là ngày...(Lúng túng.) Ngày giỗ Mẹ.

KHĂM PHÈNG: Ôi, sao em không nói anh biết ? Hẳn

nào em khóc... Em nhớ Mẹ lắm phải không ? Hôm nay ta sẽ làm giỗ Mẹ. Anh không biết mặt Mẹ, nhưng anh biết chắc chắn, Mẹ phải xinh đẹp, hiền dịu và siêng năng lắm, bởi con gái bao giờ cũng giống mẹ, mà em thì xinh đẹp, hiền dịu và siêng năng không ai bằng.

MANI THOONG : Anh vào trong kia đi, mặc em !

KHĂM PHÈNG : Ôi, sao em đuổi anh đi ?

MANI THOONG (nói lảng). Em muốn ngồi một mình

để nhớ đến Mẹ... Anh vào kia đi, mặc em...

KHĂM  PHÈNG : Thôi  được, anh  vào  đào  thử ít sâm

mới để đem về nghiên cứu. Hôm nay ta về sớm làm mâm cơm cúng Mẹ. (Sau một chút.) Ôi, anh chịu ơn Mẹ biết bao nhiêu ! Mẹ đã sinh ra em để anh được gặp và kết duyên. Đúng rồi, tối nay ta sẽ cúng Mẹ thật chu đáo, và em kể anh nghe về Mẹ nhé. (Vác mai và xách dao rừng ra.)

MANI THOONG (còn lại một mình).

"Chàng vẫn chưa biết gì hết !

Tội nghiệp làm sao !

Chỉ ngày mai thôi,

Cảnh vật vẫn y nguyên thế này.

Gió vẫn thổi lay động cây rừng.

Chim vẫn hót nhởn nhơ trên cành lá

Mây trắng vẫn bay

Vô tư lự giữa trời xanh

Vầng mặt trời vẫn rọi những tia vàng óng

Vậy mà chàng thì không còn

Chồng ta không còn trên cõi đời này nữa."

Khăm Phèng ơi, em thương chàng biết mấy. Những ngày hạnh phúc sao quá ngắn ngủi ! Chàng đã ban cho em bao giây phút diệu kỳ. Vậy mà chàng phải ra đi, bỏ em lại cô đơn. Em sẽ sống sao đây những tháng năm còn lại dài dằng dặc trong thương nhớ không nguôi... (Bỗng đứng phắt dậy.) Không! Em quyết không để ai bắt chàng đi. Dù thần thánh, dù ma quỷ, dù đức Ngọc Hoàng chí tôn đi nữa. (Mở khăn bọc ra.) Ta đã đem sẵn các thức, không biết có xoay chuyển được gì không ? Nhất định xoay chuyển được. Một khi con người đã quyết tâm đến độ không cần gì hết, đã ở trong tình thế, hoặc được cả hoặc mất hết, kể cả tính mạng, thì sức mạnh sẽ vô cùng. Ta nghe nói quỷ sứ dưới cõi âm đến bắt linh hồn những ai mệnh đã hết. Hôm nay là ngày mệnh chàng kết thúc ! Ta sẽ buộc quỷ sứ phải buông tha chồng ta! (Đột nhiên nhìn về phía chồng ra ban nãy, thất sắc, hỏi to.) Anh làm sao thế ? (Chạy ra, dìu chồng vào sân khấu. Đặt chàng ngồi xuống phiến đá.) Anh thấy trong người thế nào ?

KHĂM  PHÈNG (thều  thào). Không  biết  tại  sao,  đột

nhiên anh mệt rã rời. Xưa nay có thế bao giờ đâu?

MANI THOONG : Anh ngồi một lúc sẽ dễ chịu ngay.

KHĂM PHÈNG(nhìn lên trời) :Một đám mây đen rất to

đang bay về phía này. Ôi, đám mây trông lạ quá, đen xì và bên trong như có bóng ma quỷ gì ấy.

[Gió thổi mạnh làm cây nghiêng ngả.]

Ôi, lạnh quá ! (Rùng mình.) Lạnh quá, em ơi. Đắp cho anh thứ gì đi. Em không thấy lạnh à ? Anh thì rét cóng đây này.

MANI THOONG : Ngoài đám mây đen ra anh còn nhìn

thấy gì nữa ?

KHĂM  PHÈNG : Trong  đám  mây  có  hai người hình

dạng kỳ quái lắm. Mà không phải người. Hai con vật gì ấy. (Giọng nói lúc này nhỏ dần rồi im bặt. Khăm Phèng thiếp đi.)

MANI  THOONG (hốt  hoảng) : Khăm  Phèng, anh làm

sao thế ? Khăm Phèng ! (Chợt nhớ, vội vã nhìn ra theo hướng tay chồng trỏ ban nãy

[Một đám mây đen từ từ bay đến.],

(Gào to.) Chào mấy ông Quỷ sứ !

[Trong đám mây đen đang sà xuống, hiện raQuỷ Đầu Trâu và Quỷ Đầu Bò.]

ĐẦU TRÂU (trong đám mây đen). Bà chào tôi ?

ĐẦU BÒ (cũng trong đám mây). Bà chào cả tôi?

MANI  THOONG (sợ  hãi  lùi  lại, nhưng cố trấn tĩnh).

Các ông không được đụng vào chồng tôi.

ĐẦU TRÂU : Chồng chị tên gì ?

MANI THOONG : Khăm Phèng !

ĐẦU BÒ : Ôi, rất đáng tiếc! Bởi mệnh chồng chị đã hết.

(Giơ trát.)Có trát của Thần Nam Tào yêu cầu Âm phủ sai quỷ sứ lên trần bắt linh hồn Khăm Phèng. Hai chúng tôi được Diêm Vương cử đi bắt linh hồn chồng chị. Mệnh chồng chị đã hết.

MANI  THOONG : Đã  hết  thế  nào  được ? Chồng  tôi

mới sống trên đời chưa đủ hai chục năm. Tuổi còn trẻ, sức còn mạnh, lại đang có ích cho đời.

ĐẦU TRÂU : Tôi biết ! Chồng chị giỏi nghề thuốc. Dân

các bản trong vùng đều chịu ơn anh ấy rất nhiều. Nhưng khi người trên trần mệnh đã hết thì dù Hoa Đà, Biển Thước cũng bó tay và đành trao linh hồn cho chúng tôi để chúng tôi đem đi.

MANI   THOONG : Mệnh là cái gì ? Tôi không hiểu và

không cần hiểu. Tôi chỉ biết không thể bắt một người còn trẻ trung, khoẻ mạnh, đang giúp ích  cho bao người khác phải chết. Tại sao trong bản còn mấy cụ già tám chín chục tuổi, suốt ngày đau ốm, chẳng làm gì được cho ai mà chỉ bắt người khác phục dịch, và ngay chính bản thân mấy cụ già ốm đau ấy cũng muốn chết mà các vị không đem linh hồn họ đi ?

ĐẦU BÒ : Vì mệnh của họ chưa hết.

ĐẦU TRÂU: Im đi, Đầu Bò? (Lè nhè.) Tranh cãi với

chị ta làm gì ? Cứ lôi linh hồn chồng chị ta đi là rảnh. Mau về còn uống rượu. Tao lại thấy khát rồi đây này. (Xấn đến.)

MANI  THOONG  (ngăn  lại ) : Không  được. Các  ông

nghe tôi nói đã...À, tôi có rượu ngon, hai ông uống thử, tôi cam đoan ngon gấp chục lần rượu dưới Âm. (Mở bọc, lấy bầu rượu, rót ra hai bát.)

ĐẦU  TRÂU : Chúng  tôi  đang thi hành công  vụ. Lệnh

trên cấm uống rượu.

ĐẦU BÒ : Ta có uống đâu ? Chị ta nhờ nếm thử để xem

so với rượu dưới Âm thế nào.thì ta nếm để trả lời chị ta. Có thế thôi. Trên cấm là cấm "uống" chứ đâu có cấm "nếm" ? (Nhấp một chút.) Chà, được đấy ! Nhà chị nấu bằng gì thế ? Bằng gạo đây, không phải sắn đâu ! (Với quỷ Đầu Trâu.) Mày làm thử một ngụm xem tao nói có đúng không ?

ĐẦU TRÂU : Tao là đứa nghiêm chỉnh, không uống

rượu lúc đang thi hành nhiệm vụ.

ĐẦU BÒ : Ra mày vẫn chưa nghe thủng ? Tao bảo mày

"nếm" chứ tao có bảo mày uống đâu ? "Nếm" đi !

ĐẦU  TRÂU. Ờ, nếm  thì  được. (Nhấp  một ngụm, thấy

ngon tu luôn cả bát) : Khá !

ĐẦU BÒ : Không phải "khá" mà là "tuyệt"!

[Hai quỷ cứ thế tì tì uống.]

MANI THOONG (vừa rót rượu tiếp hai Quỷ vừa nói): :

Bao nhiêu kẻ vô tích sự, sống chẳng được việc gì cho ai, lại còn tham lam, độc ác,  tranh vợ cướp chồng người khác, gièm pha, hành hạ người lành hiền, sao các ông cứ để họ sống ?

ĐẦU BÒ (lè nhè) : Mệnh của chúng chưa hết.

MANI THOONG : Mệnh à ? Mệnh là cái gì mà các ông

cứ đem ra dọa tôi : "mệnh", " mệnh"...

ĐẦU BÒ (vẫn lè nhè) : Mệnh là cái... là cái mệnh, thế

thôi ! Rượu nhà chị ngon thật. Nhưng nhà chị không có thức gì để nhắm à ? Tiếc thật, rượu ngon mà thiếu thức nhắm thì giảm đi một nửa.

MANI  THOONG : Phải  rồi. Hai  ông  đợi  tôi  đi  lấy!

Nhưng các ông thích nhắm gì? À, tôi thấy hai ông mặt mũi thế kia, chắc thích nhắm cỏ. Cỏ non ở bờ suối Nậm Phạ này thì không đâu ngon bằng. (Định đi.) Nhưng các ông phải chờ tôi đấy ! (Chạy ra.)

ĐẦU  TRÂU : Nhân  dịp  chị  ta  không có ở đây, ta bắt

linh hồn thằng chồng chị ta đi cho rồi.

ĐẦU BÒ (nhấp một ngụm). Không  được ! Ai lại trẻ con

thế ? Lừa người ta ! Mình tuy không phải thần tiên trên thượng giới, nhưng cũng là ma quỷ dưới cõi Âm, phải giữ thể diện chứ ! Với lại chị ta đối xử với chúng mình tốt thế.

ĐẦU  TRÂU : Lỡ  lát  nữa về, mụ ta lại vặn cho vài câu

thì biết đối đáp với chị ta ra sao ? Tao với mày chỉ là quỷ sứ. Mày đầu bò ngu dốt đã đành, tao đầu trâu thông minh hơn, nhưng so với thứ lý lẽ mụ ta xem chừng vẫn đuối. Người trần bây giờ khôn ngoan lắm, tao với mày không bì được đâu.

ĐẦU  BÒ : Đành là  như  thế, nhưng danh dự không cho

phép, ai đời lợi dụng lúc chủ nhà đi vắng, ăn cắp linh hồn chồng người ta ! Không được ! Với lại tao nghĩ thế này, chị ta không thông minh gì hơn tao với mày đâu, nhưng chị ta đưa ra cái lý lúc nãy thì quả là không cãi được thật. Khối lão già độc ác ta không bắt linh hồn họ đi, lại bắt đám trai trẻ lành hiền chăm chỉ. Nghe nói tên Khăm Phèng này đức hạnh lắm.

ĐẦU  TRÂU : Tao  thấy  mày bị chị ta lung lạc rồi đấy.

Thôi, bắt linh hồn chồng mụ đi cho rồi. (Chạy ra, nhưng bị Đầu Bò túm lại.) Buông ra ! Tao không cho mày làm mất uy tín cả cõi Âm ! Làm cái gì cũng phải đàng hoàng. Lén lút là không tốt. Đợi chị ta về đã !

[Giữa lúc ấy Mani Thoong ôm bó cỏ non về. Hai quỷ buông nhau.]

MANI  THOONG : Có thứ này các ông nhắm thử. (Giúi

cỏ vào mõm quỷ Đầu Trâu.)

ĐẦU  TRÂU (miễn cưỡng ăn): Chị ạ, chúng tôi rất cảm

ơn chị đã cho ăn uống, toàn thức ngon cả. Nhưng việc công, chúng tôi không thể không làm tròn, chị thông cảm. Hai anh em chúng tôi đành phải đem linh hồn chồng chị đi thôi.

MANI  THOONG : Thì  các  ông  cứ dùng hết chỗ rượu

và nhắm hết chỗ cỏ này đã. Đi đâu mà vội ?

ĐẦU  BÒ : Chị  ấy đã có lời mời khẩn khoản như thế, ta

chẳng nên làm khách. (Uống và ăn nhồm nhoàm.) Lúc nãy chị nói rất có lý. Chỉ có điều chúng tôi là kẻ thừa hành. Lệnh trên trỏ đâu chúng tôi đánh đấy. Chị thắc mắc thì mời chị xuống gặp thượng cấp của chúng tôi.

MANI THOONG : Thượng cấp của các ông là ai ?

ĐẦU TRÂU : Là đức Diêm Vương.

[Một tiếng sét, Diêm Vương hiện ra.]

DIÊM VƯƠNG (quát) : Ta đây ! Hai tên quỷ sứ kia !

Các ngươi đã bị đương sự mua chuộc và chậm trễ trong công vụ ! Tội đáng quẳng vào vạc dầu !

[Hai tên quỷ sứ quỳ xuống, run sợ chắp tay.]

MANI THOONG : Kính lạy đức Diêm Vương ! Tội này

này của tôi. Tôi đã nài ép hai vị nếm thử chút rượu nhạt trên trần và chút cỏ non, đặc sản của quê hương chúng tôi...

DIÊM  VƯƠNG : Chị thì ta sẽ nói chuyện sau. Còn bây

giờ ta phải giữ vững kỷ cương, phép tắc của cơ quan trọng yếu mà đức Ngọc Hoàng giao phó cho ta. Chúng bay cút về ngay, rồi ngồi ở dinh chờ ta về phán xử. Việc lấy linh hồn Khăm Phèng ta tự làm lấy không cần đến bọn bay !

[Hai Quỷ sứ sợ hãi biến mất cùng đám mây đen. Khăm Phèng vẫn nằm mê man bất tỉnh gần đấy.]

Chị Mani Thoong ! Ta rất hiểu nỗi đau khổ của

chị. Nhưng đây là lệnh Trời, không thể khác. Ta biết Khăm Phèng là người tốt và cũng chưa rõ vì sao thần Nam Tào bắt chồng chị phải chết. Chắc có lý do gì ta chưa biết. Vả đấy cũng không phải việc của ta. Ta chỉ có bổn phận là thi hành quyết định của thần Nam Tào, người quản lý số mệnh, phúc hoạ của người trần gian. Chị thông cảm. Và vì thương chị, ta sẵn sàng giúp chị, để sau khi chồng chị chết, cuộc sống của chị đỡ khó khăn. Ta cho phép chị ước ba điều. Ước gì cũng được, trừ việc hoãn cái chết của chồng chị. Chị nên hiểu là ta rất quý vợ chồng chị rồi đấy. Chưa với ai ta chiều đãi như thế đâu.

MANI  THOONG (suy  nghĩ một chút). Vô cùng cảm tạ

Ngài. Mời Ngài nếm chút rượu nhạt này đã.

DIÊM VƯƠNG (cười) : Đừng hy vọng mua chuộc ta.

MANI  THOONG : Bẩm  đức  Diêm  Vương, chút rượu

nhạt đâu phải là mua chuộc ?

DIÊM VƯƠNG : Với lại ta đang bận, cảm ơn chị. Thôi,

chị nói mau lên. Điều ước thứ nhất ?

MANI  THOONG : Sau  khi  chồng  tôi chết, người khó

khăn nhất là cha mẹ chàng. Vậy xin Ngài cho cha mẹ chồng tôi được sáng mắt trở lại.

DIÊM  VƯƠNG (niệm  thần  chú, bắt quyết). Xong rồi.

Lát nữa chị về sẽ thấy hai ông bà đã sáng mắt trở lại, và sung sướng được thấy mặt mũi người con dâu hiếu thảo. Nào, điều ước thứ hai, mau lên !

MANI THOONG : Cha tôi hiếm hoi, được mỗi mình tôi

lại là gái. Xin Ngài ban cho cha tôi một người vợ kế đảm đang, hiền thục và hai đứa em trai để sau này chăm sóc lúc tuổi già.

DIÊM  VƯƠNG (lại niệm thần chú và bắt quyết). Quan

Chau Mường đã tìm được bà kế và vừa ngỏ lời cầu hôn ! Bà này rất đảm đang và hiền thục. Sang năm bà sẽ sinh con trai thứ nhất và năm sau nữa sẽ sinh đứa thứ hai. Điều ước thứ ba, chị nói đi. Nhanh lên !

MANI THOONG : Điều ước thứ ba...

DIÊM VƯƠNG : Điều ước cuối cùng, chị suy nghĩ cho

kỹ kẻo ước điều không đáng ước thì phí.

MANI  THOONG : Tôi  hiểu,  thưa  Ngài Diêm Vương.

Điều thứ ba là xin Ngài ban cho tôi một đứa con trai, cả hình dáng lẫn tính tình giống hệt chồng tôi, để hai mẹ con sống dựa vào nhau.

DIÊM  VƯƠNG (đinh  niệm  thần chú, nhưng chợt nhớ

ra). À, nhưng thế nghĩa là sao ? Lúc này Khăm Phèng chết, chị sẽ lấy người khác, con làm sao giống hệt Khăm Phèng được ? Hiện giờ chị lại chưa có thai. Chà, suýt nữa ta bị lừa. Nếu ta ban cho chị như lời chị ước thì ta phải cho Khăm Phèng sống thêm ít ra  vài ba ngày nữa. Như thế là làm trái lệnh Thiên đình. Là có tội lớn ! Không được ! Điều thứ ba này không thể như thế. Chị  ước điều khác đi. Mau lên !

MANI THOONG : Điều khác ư ? Vậy thì xin cho tôi

chết theo chồng.

DIÊM  VƯƠNG : Cũng  không  được ! Ta  có  rất nhiều

quyền phép, đúng thế. Nhưng chuyện ai sống, ai chết, vào lúc nào thì lại không thuộc phạm vi quyền phép của ta. Việc ấy chỉ thần Nam Tào mới có quyền định đoạt.

MANI THOONG : Tôi cũng có cái quyền ấy ! (Cầm

dao đâm vào cổ.)

DIÊM   VƯƠNG  (ngăn  lại). Chị  có  đâm  thì  rồi  vết

thương lại khỏi, vì mệnh chị chưa hết, ta không thể nhận linh hồn của chị. Chị chỉ bị đau vô ích.

MANI  THOONG : Lại "mệnh" ! Nhưng  như  thế vô lý

biết bao ! Muốn sống mới khó, chứ muốn chết mà cũng không được thì quá vô lý.

DIÊM VƯƠNG : Đúng thế.

MANI  THOONG : Nhưng  tôi  nhất định chết và tôi sẽ

chết được. (Lại đâm nhưng con dao dừng lại giữa chừng.) Ngài không cho tôi tự đâm cổ ư ?

DIÊM  VƯƠNG (sau  một  chút).  Chà, rắc rối quá nhỉ !

Mà chị ta nói có lý. Muốn chết mà cũng không được thì đúng là vô lý, quá vô lý. Thôi, thế này vậy. Ta dẫn chị lên Thiên đình yết kiến Ngọc Hoàng. Chị theo ta lên trời.

MANI THOONG : Nhưng còn chồng tôi ? Để anh ấy

nằm đây một mình, e có làm sao không ?

DIÊM VƯƠNG : Ta chưa bắt linh hồn chồng chị, thì

chẳng kẻ nào làm gì được anh ấy. Nào ta đi.

[Một ánh chớp loé. Hai người biến mất.]

7. Oái oăm

Trở lại nhà Khăm Phèng. Hai ông Bà già nhìn nhau. Cả hai đều đã sáng.

ÔNG (nhìn  Bà, cười vang). Hí ! Nghĩa là tôi nghĩ đúng.

Bà không lòa, Bà vẫn sáng !

BÀ : Tôi chỉ vừa mới sáng ra thôi. Ông cũng thế chứ gì?

ÔNG : Đúng thế. Tự nhiên tôi sáng mắt, nhìn thấy mọi

thứ. Như có phép tiên. Và tôi bắt quả tang, thì ra Bà nói dối tôi, Bà không hề lòa. Bà nói dối tôi suốt sáu năm qua. Tôi không trách Bà, chỉ cảm ơn bà, Bà nói dối để tôi khỏi thấy đau khổ một mình. Bà là người vợ tốt, thương chồng. Bà biết rằng nỗi bất hạnh nếu phải chịu một mình sẽ rất khổ, nhưng nếu chia xẻ thì giảm đi một nửa nỗi khổ.

BÀ : Ông  nói  gì tôi chưa hiểu ? Ông bảo tôi giả vờ sáu

năm qua ? Làm gì có chuyện ! Tôi cũng chỉ vừa mới sáng mắt ra cùng một lúc với ông.

ÔNG : Bà thề độc đi nào.

BÀ : Nếu tôi nói sai thì trời sẽ bổ một mũi tầm sét vào

đỉnh đầu tôi, thì đứa con trai tôi đẻ ra sẽ chết ngay lúc này, ngay bây giờ, ông tin chưa nào ?

ÔNG (cười). Bà  thề  độc  thật  đấy. Nhưng trời đất quỷ

thần tha thứ cho Bà vì do thương chồng mà Bà nói dối. Cho nên bà vẫn sống khoẻ mạnh và thằng Khăm Phèng nhà mình cũng vẫn sống đàng hoàng, khoẻ mạnh, hưởng hạnh phúc với con vợ xinh đẹp và hiền thục của nó.

BÀ : Tôi không  hiểu  nổi  ông  đấy. Cái câu chuyện ông

nghe hồi nhỏ ám ảnh làm ông không tin gì nữa.

ÔNG: Không phải chỉ vì câu chuyện ấy, mà vì lúc tôi bị

mấy tên cướp độc ác ấy chọc mù thì Bà còn sáng, vừa rồi mắt tôi sáng trở lại, thì tôi thấy mắt Bà vẫn sáng như trước đây sáu năm.

BÀ : Hôm  ấy  chúng  chọc  mắt ông xong mới chọc đến

mắt tôi. Nhưng vừa rồi thì cả hai vợ chồng mình cùng sáng một lúc. Đúng là phải có phép tiên nào mới như thế được. Chà, ông có biết được sáng mắt, tôi sung sướng nhất là sắp nhìn thấy gì không ? Nhìn thấy mặt mũi con dâu chúng mình, con Mani Thoong ấy. Chỉ được nghe giọng nó nói, thấy việc nó làm, còn dáng hình, mặt mũi nó thì chịu. Cố tưởng tượng cũng không sao hình dung ra được.

ÔNG  (cười). Tôi  e trên thực tế, nó không xinh đẹp như

mình tưởng tượng đâu. Nghề đời, tưởng tượng bao giờ cũng đẹp hơn sự thật.

BÀ : Tôi  không  tin. Hay  tôi  với  ông  ra  rừng  tìm vợ

chồng nó đi. Tôi nóng lòng xem mặt con dâu, không muốn ngồi nhà chờ chúng nó về tí nào. Mà cũng báo tin cho chúng mừng. Ta đi chứ ?

ÔNG : Phải đấy. Tôi  còn muốn xem cả nương rẫy thằng

Khăm Phèng làm ra sao nữa.

[Bỗng có tiếng gõ cửa.]

(Chạy ra mở.) Ôi, quan Chau ! (Nói với Bà.) Quan Chau Mường thân hành đến nhà mình có việc gì thế này ? (Nói to.) Mời Quan lớn vào.

[Quan Chau Mường và Bà Vú vào.]

QUAN : Chào hai ông bà !

BÀ : Kính chào Quan lớn.

QUAN : Tôi đang tìm nhà cậu Khăm Phèng...

ÔNG : Đây  là  nhà Khăm Phèng. Tôi là cha nó, còn kia

là mẹ nó.

QUAN (ngạc  nhiên) : Sao  tôi  nghe  nói,  hai thân sinh

của cậu Khăm Phèng đều lòa kia mà ?      

ÔNG : Có  tôi  lòa thôi, còn Bà nhà tôi vẫn sáng.

[Bà nhăn mặt.]

Nhưng tôi cũng vừa mới sáng ra. Thưa Quan lớn, chuyện lạ lắm. Tôi đang ngồi, đột nhiên mắt bừng sáng. Y hệt như chưa bị lòa bao giờ.

BÀ : Không phải như ông nhà tôi nói đâu. Thưa Quan

lớn, cả tôi cũng bị lòa và cũng vừa sáng mắt ra, cùng một lúc với ông ấy.

ÔNG(cười nhìn bà): Thôi,đấy là chuyện giữa tôi với bà.

(Quay sang quan Chau.) Thưa Quan lớn, chúng tôi có lỗi lớn, chưa đến hầu Quan lớn được. Nhưng hẳn Quan lớn cũng tha cho, vì vợ chồng tôi sáu năm qua không đi đâu được. Đến nay mắt sáng, chưa kịp đi thì Quan lớn đã hạ cố đến thăm.

BÀ : Chúng  tôi  rất  biết  ơn  Quan lớn  đã  thương cháu

Khăm Phèng và gả Tiểu Thư cho nó. À, mà tôi chưa được biết Bà đây là...

QUAN : Đây là Vú nuôi con gái tôi, con Mani Thoong.

BÀ  VÚ : Lúc nãy, gần đi đến đây ông đã ngỏ lời xin tôi

làm vợ ông kia mà? Hay bây giờ ông lại thay đổi?

QUAN : Tôi nói gì là như đinh đóng cột, không  có thay

đổi gì hết.

BÀ  VÚ : Vậy  ông  phải  giới  thiệu tôi là vợ ông, là Bà

Chau Mường chứ ?

QUAN : Bà lại  nhiễm  cái thói vội vã hấp tấp của lũ trẻ

rồi. Phải sau khi cưới bà mới là bà Chau ! Về nguyên tắc thì phải như thế. Còn bây giờ, tuy ăn ở với nhau, nhưng với người ngoài, về danh nghĩa bà vẫn là Vú con Mani Thoong.

BÀ VÚ : Quan lớn nói vậy thì từ nay đến ngày cưới, tôi

chưa cho ông đụng vào người tôi đâu đấy !

QUAN : Với tôi, bà là vợ và tôi có quyền đụng.

BÀ VÚ : Chưa !

QUAN : Rồi.

BÀ VÚ : Ông đứng xa tôi ra !

QUAN : Tôi cứ dính vào !

BÀ VÚ : Ông có lui ra không ?

QUAN : Không.

BÀ : Vậy thì  xin  thưa hai ông bà Chau Mường, con gái

và con rể ông bà hiện ở ngoài rừng. Hai vợ chồng tôi đang định ra đấy với chúng. Nếu hai ông bà không phiền thì ta cùng ra.

QUAN  : Nhưng... xin  được  hỏi  hai  ông  bà  câu  này:

Cậu Khăm Phèng vẫn mạnh khoẻ chứ ? Hôm nay là ngày 30 tháng Chín !

BÀ : Quan lớn nói gì tôi chưa hiểu. Ba mươi tháng Chín

là ngày gì ạ ?

QUAN : Theo  mệnh  trời  thì  ngày  30  tháng Chín cậu

Khăm Phèng gặp nạn lớn.

BÀ (hoảng hốt) : Thật ạ ? Hẳn nào đến giờ chưa thấy vợ

chồng nó về.(Với chồng.) Ông ơi, đúng có chuyện gì rồi. Hẳn nào từ lúc vợ chồng nó đi, tôi máy mắt liên hồi. Tôi với ông phải ra đấy xem sao. Mời Quan lớn và Bà lớn cùng đi luôn thể.

[Họ hấp tấp ra khỏi nhà.]

8. Ai có lý ?

Thiên đình. Sân khấu là một đám mây ngũ sắc lớn. Tiếng nhạc du dương, thần tiên.Ngọc Hoàng ngồi giữa, mũ áo trắng muốt. Hai bên là Nam Tào,áo mũ đen và Bắc Đẩu áo mũ đỏ. Dưới thềm là Diêm Vương và Mani Thoong.

DIÊM  VƯƠNG : Muôn  tâu  Ngọc  Hoàng Thượng  đế,

nếu thần Nam Tào không thay đổi cách thức làm việc thì hạ thần xin từ chức Quan cõi Âm.

NAM  TÀO : Tâu Ngọc Hoàng, điều yêu sách của Diêm

Vương quá vô lý. Không thể đòi mọi sự tuyệt đối công bằng. Thần được giao việc sống chết của người trần, công việc cưc kỳ phức tạp, đâu có dễ như ông Diêm Vương tưởng. Số liệu mới nhất cho biết số người dưới trần hiện đã lên đến con số tỷ, ít năm nữa sẽ tăng lên đến chục tỷ. Trong khi ấy, Ban Quản lý Số mệnh người trần chỉ có mỗi mình thần với số ít ỏi thần linh giúp việc. Ban của thần phải lên sổ sách, định đoạt sinh mệnh cho từng người trần ! Công việc to như núi. Thần làm việc không còn biết nghỉ ngơi là gì. Không đêm nào được ngủ đẫy giấc, không bữa nào được ngồi ăn đến cuối. Thậm chí, cúi xin Ngọc Hoàng tha tội, chứ nhiều lúc thần buồn đi tiểu cũng cố nhịn vì sổ sách quá nhiều. Thậm chí lúc ngồi nhà vệ sinh bụng dạ vẫn còn tính toán xem tên Nguyên Văn Mỗ nên để chết vào ngày nào, tháng nào, giờ nào ? Tên Phrăngxoa, tên Phuxi Oẳnxavẳn số mệnh ra sao ? Chao ôi, thật nhức đầu ! Ông Diêm Vương không biết đấy, vợ tôi, nữ thần Xavi, đã bao  lần doạ, nếu tôi cứ tiếp tục lẩm nhẩm tính toán số mệnh cho người trần cả trong lúc chăn gối thì nữ thần sẽ bỏ tôi, xin với Ngọc Hoàng cho lấy vị thần khác. Trong hoàn cảnh như thế, tất nhiên tôi có thể phạm sơ suất, thí dụ thằng cha rượu chè be bét, thuốc lá như điên, chẳng chịu tập thể dục bao giờ tôi lại cho mệnh hắn dài, sống đến một trăm linh hai tuổi. Ngược lại, tên sống điều độ, năng tập tành thì lại bắt chết sớm, giữa lúc đầu xanh tuổi trẻ. Nhưng biết làm sao được ? Làm thế nào để mọi thứ tuyệt đối hoàn hảo được ?

DIÊM VƯƠNG : Chính vì thế, tôi mới xin từ chức.

NAM  TÀO : Tâu  Ngọc  Hoàng,  cứ để ông ấy từ chức.

Lãnh đạo Khối Âm phủ và việc hái linh hồn ai làm chẳng được, mà lại lắm bổng lộc. Khối thần sẵn sàng nhận việc ấy mà không thắc mắc lên thắc mắc xuống như ông ấy.

DIÊM VƯƠNG : Hay lắm ! Vậy ông tìm vị nào thay tôi

ngay. Càng sớm càng tốt. Chứ người không đáng chết mà bắt tôi đi hái linh hồn họ, hoặc người không muốn sống nữa cứ bắt họ phải kéo dài cuộc sống khốn khổ mãi, họ quyết chí tự tử, tôi cũng không được đem linh hồn họ đi thì tôi chịu.

NGỌC HOÀNG: Khoan đã! Diêm Vương, ta hỏi ngươi

một câu. Vậy theo ý ngươi thì có cách nào để dưới trần có sự công bằng trong sống chết không?

DIÊM  VƯƠNG : Tâu  Ngọc Hoàng  tất nhiên tuyệt đối

công bằng thì không thể có, nhưng để vô lý quá đáng như hiện nay thì không thể chấp nhận. Theo ý thần thì nên để người trần tự quyết định cuộc đời của họ.

NGỌC HOÀNG : Ta chưa hiểu.

DIÊM VƯƠNG : Tâu, xin để người trần ai muốn sống

lâu ai muốn chết sớm, tùy họ.

NAM TÀO (giẫy nẩy). Không được ! Thế thì loạn!

NGỌC  HOÀNG : Ngươi  ngồi im  nghe  đã, Nam  Tào!

Diêm Vương, ngươi nói tiếp đi.

DIÊM VƯƠNG : Tâu Ngọc Hoàng, người trần bây giờ

trí óc phát triển đã cao, đủ để họ quyết định số phận của họ, không cần một ban bệ nào trên Thiên đình quyết định thay họ.

NAM  TÀO : Không được ! Hoàn toàn không được ! Để

họ tự quyết định lấy thì loạn, loạn, loạn !

NGỌC  HOÀNG (đập  bàn) . Nam Tào, im ! (Với Diêm

Vương). Nếu vậy, lấy cái gì giữ gìn trật tự dưới trần để khỏi hỗn loạn ?

DIÊM  VƯƠNG : Tâu Ngọc Hoàng, đã tồn tại sẵn trong

Tạo Hoá một cái trật tự cực lớn, bao trùm khắp thời gian và không gian, tác động đến mọi thời đại và có hiệu lực ở mọi quốc gia dưới ấy. Trật tự này dựa trên nền tảng bất di bất dịch: m-ọ-i s-ự đ-ề-u p-h-ả-i t-r-ả g-i-á. Ai muốn sống lâu thì phải sống điều độ, năng hoạt động, giữ gìn sức khoẻ. Ai lao vào rượu chè, thuốc sái, thì phải chết yểu. Trước kia loài người chưa hiểu cái quy luật ấy nên mới phải có Ban quản lý số phận do thần Nam Tào đứng đầu. Ngày nay Ngọc Hoàng có thể cho phép họ tự lựa chọn cách sống, để sống lâu hay chết yểu.

NAM TÀO:Ông nhầm.Người dưới trần còn ngu dốt lắm.

NGỌC HOÀNG : Ngươi có muốn ta đuổi ngươi ra khỏi

đây không, Nam Tào ?

NAM  TÀO : Tâu  Ngọc  Hoàng  tha tội, nhưng thần xin

bày tỏ thêm vài câu, chỉ vài câu thôi. Loài người dưới trần còn ngu si lắm. Họ muốn hưởng rượu chè, thuốc sái nhưng lại đòi sống lâu...

DIÊM  VƯƠNG : Chuyện loài người ngu dốt hay thông

minh, thần không bàn đến. Nhất là một số kẻ không biết điều, đòi những thứ vô lý mà không muốn trả giá. Nhưng nếu thi hành cách tiểu thần đề xuất thì số ấy sẽ ngày càng giảm.

NGỌC HOÀNG : Ông Bắc Đẩu, ông thấy thế nào ?

BẮC ĐẨU : Thần thấy Diêm Vương có lý.

NAM TÀO: Lý sao được? Ông hiềm với tôi. Ông muốn

tôi mất chức, ông...

NGỌC HOÀNG : Im, nghe Bắc Đẩu nói đã.

BẮC ĐẨU : Ông Nam Tào nói đúng, số người dưới trần

đã lên đến hàng tỷ. Việc định đoạt số mệnh, phân bổ hoạ phúc cho họ quả không ai làm xuể. Ông Nam Tào bảo sơ suất chỉ là hãn hữu, thần lại thấy sơ suất quá nhiều, công việc nhiều quá đâm lầm lẫn lung tung cả.

NAM TÀO (hét lên) : Vu cáo ! Vu cáo !

NGỌC HOÀNG : Ta ra lệnh ngươi ra khỏi đây ngay !

[Nam Tào lủi thủi đi ra.]

Thôi được, chuyện này ta sẽ bàn sau và lấy ý kiến của chư thần tiên. Còn cô gái kia, cô lên đây cầu xin ta việc gì ?

MANI  THOONG  :  Tâu  Ngọc  Hoàng,  con  xin Ngọc

Hoàng cho con được chết.

NGỌC HOÀNG (sửng sốt) : Cô muốn chết ? Oái oăm

thật. Người trần ai cũng muốn sống, cô lại muốn chết ?

MANI THOONG : Vậy Ngọc Hoàng cho con được thoả

nguyện chứ ạ ? Hay cũng vẫn phải được ông thần Nam Tào mặt đen lúc nãy cho phép ? Và nếu ông ta không cho thì con cứ phải sống ?

NGỌC HOÀNG : Cho gọi Nam Tào vào đây, ta hỏi.

[Nam Tào vào.]

Cô gái kia muốn chết, ngươi thấy thế nào ?

NAM TÀO : Không  được,  tâu  Ngọc Hoàng. Sống chết

phải được định đoạt trong sổ sách của thần. Theo sổ sách ấy thì cô gái tên là Mani Thoong, con quan Chau Mường Viêng Phạ phải sống đến 95 tuổi. Mà như thế thì dù cô ấy có đâm dao vào cổ, nuốt nhân ngôn rồi cũng vẫn khỏi và sống cho đến 95 tuổi. Khi ấy, không cần bệnh tật gì cũng lăn ra chết.

NGỌC  HOÀNG : Chà,  chỗ  này ta thấy có sự trục trặc

đây. Vì muốn sống mới thành chuyện chứ muốn chết thì sao lại cấm người ta ? (Quay sang Mani Thoong.) Nhưng tại sao con muốn chết ?

MANI THOONG : Tâu Ngọc Hoàng, vì chồng con bị

ông Nam Tào bắt chết. Con không muốn sống nếu không có anh ấy.

BẮC ĐẨU : Tâu  Ngọc Hoàng  anh Khăm Phèng ấy mới

19 tuổi, đang khoẻ mạnh, sống đức hạnh, lại chăm giúp đỡ người xung quanh, vậy mà thần Nam Tào bắt chết.

NGỌC HOÀNG : Có đúng thế không, ông Nam Tào ?

NAM TÀO (lật sổ ra xem) : Dạ, đúng ạ.

NGỌC HOÀNG : Một sự sơ suất chăng ?

NAM  TÀO : Tâu  Ngọc  Hoàng,  để  thần xem lại hồ sơ

cậu ta. (Lục tìm.) Ôi, đúng là một nhầm lẫn. Số Khăm Phèng chết vào năm Đinh Sửu, thọ 79 tuổi, nhưng trong lúc đãng trí, thần lầm mất một kỷ sáu mươi năm, thành ra bắt anh ta chết lúc 19 tuổi.

BẮC ĐẨU : Sơ suất chết người ! Lầm một kỷ, 60 năm !

NGỌC HOÀNG: Bây giờ ngươi sửa lại cho cậu ta chứ ?

NAM TÀO : Tâu Ngọc Hoàng, sổ sách đã lên rồi,

không  sửa được.

NGỌC HOÀNG: Tại sao ? Nếu việc thay đổi là hợp lý?

NAM TÀO : Tâu Ngọc Hoàng, vì  sổ  sách đã làm xong,

nếu thay đổi một điều nào đấy thì đụng đến những điều khác và sẽ lung tung hết, lại mất rất nhiều công điều chỉnh.

NGỌC  HOÀNG : Thôi  được. Vậy  bây giờ ta ra lệnh :

giải tán Ban Quản lý Số phận người trần. Từ nay, vận hành quy luật bao trùm, kẻ nào biết giữ sức khoẻ thì sống lâu, kẻ nào phung phí sức khoẻ thì chết sớm. Cho phép người trần tự ý lựa chọn.

NAM  TÀO (khóc  rống  lên). Vậy là Ngọc Hoàng  cách

chức hạ thần ? Nhưng thần có tội gì đâu ? Thần theo đúng mọi phép tắc của thiên giới : không rượu chè bữa bãi, không để mắt đến bất cứ một nữ thần nào khác ngoài nữ thần Xiva, vợ thần...

NGỌC  HOÀNG : Còn  cô gái kia, ta hỏi. Ta bằng lòng

cho con chết theo đúng sở nguyện của con.

MANI THOONG : Tâu Ngọc Hoàng, bây giờ anh Khăm

Phèng không chết thì con lại muốn sống, để được chăm sóc anh ấy. Xin Ngọc Hoàng cho con được sống mãi mãi.

NGỌC HOÀNG (cười): Sống lâu thì được, chứ mãi mãi

thì không được, cô gái người trần xinh đẹp ạ. Bởi quy luật vũ trụ là có sống phải có chết. Người trần không ai thoát được quy luật ấy.

DIÊM VƯƠNG (hớn hở) : Vậy bây giờ ta đưa cô xuống

trần. (Ra cùng Mani Thoong.)

9. Hàn huyên

Trở lại bãi trống giữa rừng. Khăm Phèng vẫn nằm mê man ở gốc cây lớn. Xung quanh là hai ông bà già, quan Chau Mường, Bà Vú. Họ cầm mỗi người một ngọn đuốc và khóc thảm thiết.

BÀ : Ối  con  ơi  là  con ơi ! Sao nỡ bỏ cha mẹ mà đi, hả

con ? Cha mẹ được trời cho sáng mắt, bắt đầu đỡ đần con được ít nhiều thì con lại...

BÀ VÚ : Cậu Khăm Phèng ơi... Ới, Khăm Phèng...

[Tiếng khóc vang động cả núi rừng. Bỗng Khăm Phèng mở mắt, ngơ ngác nhìn mọi người. Tất cả mừng rỡ reo lên.]

KHĂM  PHÈNG (ngồi bật  dậy) : Sao  thế  này ? Con ở

đâu thế này ? Quan Chau Mường cũng đến đây từ bao giờ ạ ? cả Vú nữa !

BÀ VÚ : Bây giờ Vú là mẹ kế của vợ anh rồi.

KHĂM  PHÈNG (chợt  hiểu). Thế  ạ ? (Mừng  rỡ.) Con

mừng cho cha và mẹ kế. (Quay sang cha mẹ.) Ôi, bố mẹ sáng mắt rồi ạ ? Vậy là mật hổ của con đã hiệu nghiệm.

BÀ : Đúng  thế  đấy. Trưa  nay, bỗng nhiên cả hai bố mẹ

đều bật sáng cùng một lúc.

KHĂM PHÈNG : Mani Thoong, vợ con đâu ?

BÀ (ôn tồn). Con  nghỉ đã. Con vừa bị cảm nặng, ông bà

Quan Chau và bố mẹ đang lo không qua khỏi! Thế này là phúc đức quá rồi. Tổ tiên ta tu nhân tích đức nên con cháu mới tai qua nạn khỏi thế này.

QUAN : Qua được cái hạn lớn, cực lớn ! Bây giờ yên ổn

rồi. Nghỉ ngơi vài hôm rồi hai anh chị về Mường Lị dự đám cưới tôi với bà mẹ kế của hai anh chị. Mà cũng phải giới thiệu anh Khăm Phèng với họ hàng thân thuộc bên nhà gái chứ. Họ đang hỏi chồng con Mani Thoong là ai, tại sao không mời họ đến dự đám cưới để họ mừng cho.

[Đột nhiên Khăm Phèng nhìn chằm chằm vào bóng đêm bao quanh.]

KHĂM PHÈNG(bỗng hét lên mừng rỡ).Mani Thoong! . (Vùng dậy lao đi, đúng lúc Mani Thoong từ trong bóng đêm lao đến.)

[Hai người ôm ghì nhau sung sướng.]

Hết

---

[1] Đơn vị hành chính tương đương với Huyện. Chau Mường tương đương Tri Huyện. dưới xuôi.